δεν θέλει να σκάσει στη θητεία του ένα τέτοιο ατύχημα. Το αφήγημα της κινδυνολογίας σχετίζεται με την πιθανότητα καταστροφικού ατυχήματος και την πρόκληση περιβαλλοντικής καταστροφής. Θύματα αυτής της κινδυνολογίας έχουν πέσει και οι πολιτικοί-υπεύθυνοι χάραξης της ενεργειακής πολιτικής. Όμως, στα επίπεδα των αποφασιζόντων θα πρέπει να αξιολογούνται τα επίπεδα κινδύνου υπό τη μορφή πιθανότητας (probability) και σοβαρότητας (severity). Αυτή είναι η ορθή διαδικασία ολιστικής διαχείρισης κινδύνων και αποφάσεων.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, θα πρέπει να αναλογισθεί κανείς πόσα περιβαλλοντικά/βιομηχανικά ατυχήματα έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες στο σύνολο των εκατοντάδων χιλιάδων εξορυκτικών δραστηριοτήτων; Δεν μπορούμε από τις εκατοντάδες χιλιάδες γεωτρήσεις πετρελαίου που γίνονται σε όλο τον κόσμο να κρατήσουμε μόνο το ατύχημα στον κόλπο του Μεξικού. Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός πώς αντιλαμβάνεται το επίπεδο κινδύνου. Π.χ. υπάρχει ο κίνδυνος πτώσης αεροπλάνου, αλλά αυτό δε μας εμποδίζει να τα χρησιμοποιούμε στα ταξίδια μας, υπάρχει ο κίνδυνος τροχαίου δυστυχήματος αλλά όλοι μας τα οδηγούμε, υπάρχει ο κίνδυνος κατάποσης χρωμίου από τα πράσινα μπουκάλια μπύρας (είμαι σίγουρος ότι δεν το γνωρίζατε), αλλά εμείς τα αγοράζουμε, και ο κατάλογος μπορεί να συνεχισθεί απεριόριστα (ας μην αναφερθούν άλλα παραδείγματα, γιατί τότε -πιστέψτε με- θα κόβονταν πολλές όμορφες συνήθειες). Ας δοθεί ένα αριθμητικό παράδειγμα υπό τη μορφή πιθανοτήτων με διάφορες καθημερινές ανθρώπινες δραστηριότητες.
Στις κάτωθι ανθρώπινες δραστηριότητες έχει παρατηρηθεί αύξηση της πιθανότητας για θάνατο κατά 0,000001 %:
- αν κάποιος/α καπνίζει 1,4 τσιγάρα ημερησίως,
- αν κάποιος/α επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη ή τη Βοστόνη για δύο ημέρες,
- αν κάποιος/α οδηγήσει ποδήλατο 16 χιλιόμετρα,
- αν κάποιος/α διανύσει 482 χιλιόμετρα με αυτοκίνητο (πχ. περίπου από τα Γιάννενα ως την Αθήνα),
- αν ταξιδέψει 1609 χιλιόμετρα με αεροπλάνο (πχ. από την Αθήνα στη Ζυρίχη),
- αν ταξιδέψει 9656 χιλιόμετρα με το αεροπλάνο (πχ. από την Αθήνα στο Τόκυο: στην περίπτωση αυτή ο κίνδυνος συνδέεται και με την απορρόφηση της κοσμικής ακτινοβολίας!),
- αν πιει δέκα κουτάκια αεριούχου ποτού (σόδες κ.λπ., λόγω της ζάχαρης),
- αν φάει 100 ψημένες μπριζόλες στα κάρβουνα.
Αν κάνουμε έστω και μία από τις προαναφερόμενες ανθρώπινες δραστηριότητες, τότε ο κίνδυνος να πεθάνουμε αυξάνει κατά 0.000001%.
- Πόσοι γνωρίζουν άραγε ότι σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου John Hopkins κάθε χρόνο πεθαίνουν εξαιτίας ιατρικών λαθών (δηλαδή ιατρικών «ατυχημάτων») περισσότεροι από 250 χιλιάδες άνθρωποι στις ΗΠΑ; Αναλογίζεστε το νούμερο αυτό; Κι όμως! Ο κόσμος συνεχίζει και επισκέπτεται τους γιατρούς αψηφώντας αυτόν τον πραγματικό κίνδυνο. Πώς θα ήταν δυνατόν άλλωστε; Σύμφωνα με την αντίληψη της υπέρμετρης κινδυνολογίας οι άνθρωποι πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν αεροπλάνα και αυτοκίνητα και οπωσδήποτε θα πρέπει να σταματήσουν να πηγαίνουν στα νοσοκομεία. Οι δε γιατροί πρέπει να μείνουν άνεργοι και να κλείσουν οι ιατρικές σχολές. Το δε Κράτος θα πρέπει να σταματήσει την αδειοδότηση επενδύσεων σε ιδιωτικές κλινικές επειδή υπάρχει ο κίνδυνος θανάτου σε αυτές από ιατρικά λάθη. Ο κατάλογος - πιστέψτε με - είναι μεγάλος∙ δε χρειάζεται, όμως, να πανικοβάλλεται ο κόσμος.
Επειδή ο Ελληνικός λαός δεν γνωρίζει παραδείγματα άλλων χωρών ας δοθούν με εικόνες και στοιχεία τα παραδείγματα δύο χωρών: της Ταϊλάνδης και της Ινδονησίας. Αυτές οι δύο χώρες είναι άκρως τουριστικές όπως η Ελλάδα (π.χ. η Ταϊλάνδη) και βρίσκονται σε άκρως σεισμογενείς περιοχές (Ταϊλάνδη και Ινδονησία). Τόσο στην Ινδονησία όσο και στην Ταϊλάνδη εδώ και πολλές δεκαετίες υπάρχουν εκατοντάδες εξέδρες άντλησης πετρελαίου (όχι φυσικού αερίου το οποίο σε περίπτωση έκρηξης θα δημιουργήσει μπουρμπουλήθρες και όχι πετρελαιοκηλίδα) και ταυτόχρονα δεν έχει υπάρξει κανένα πρόβλημα με το περιβάλλον και τον τουρισμό.
Γνωρίζουν άραγε οι δεκάδες χιλιάδες Έλληνες τουρίστες οι οποίοι έχουν επισκεφθεί το Πουκέτ και τα Phi-Phi islands ότι τριγύρω υπάρχουν εκατοντάδες εξέδρες άντλησης πετρελαίου; Στην Ταϊλάνδη υπάρχουν πάνω από 450 θαλάσσιες εξέδρες εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου! Θυμούνται άραγε οι Έλληνες τουρίστες οι οποίοι επισκέφθηκαν τη διάσημη παραλία του Leonardo Di Caprio του νησιού Ko Phi Phi Leh για ποιο λόγο έκλεισε για 4 ολόκληρα χρόνια (2018-2022) η παραλία με εντολή της Κυβέρνησης της Ταϊλάνδης; Η παραλία έκλεισε για να προστατευθεί η βιοποικιλότητά της από τον υπερβολικό αριθμό τουριστών και άνοιξε πολύ πρόσφατα στο κοινό (31 Οκτωβρίου 2022). Η είδηση εδώ: https://theworldtravelguy.com/maya-bay-thailand/#:~:text=It%20just%20reopened%20for%20tourists,surrounded%20by%20tall%20limestone%20cliffs. Η ειρωνεία λοιπόν είναι ότι η βιοποικιλότητα μίας εξαιρετικής παραλίας κινδύνευσε όχι από το πετρέλαιο και τις πετρελαιοκηλίδες, αλλά από τον τουρισμό!
Ας πάω στην περίπτωση της Ινδονησίας. Σύμφωνα με στοιχεία του 2019 στην Ινδονησία υπάρχουν 637 εξέδρες άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου εδώ και δεκαετίες. Στον πολύ πρόσφατο σεισμό (Νοέμβριος 2022) με τους εκατοντάδες νεκρούς στην Ινδονησία δεν ακούστηκε ούτε μία περίπτωση πετρελαιοκηλίδας. Οι εξέδρες άντλησης πετρελαίου άντεξαν. Ακόμη και στο τσουνάμι των 9 Ρίχτερ του 2004 δεν παρατηρήθηκε ούτε μία πετρελαιοκηλίδα στην Ινδονησία όσο και στην Ταϊλάνδη. Ούτε στον σεισμό των 7.5 Ρίχτερ (και τσουνάμι) του 2018! Το αξιοσημείωτο: γύρω από το επίκεντρο του πρόσφατου σεισμού στην Ινδονησία, υπάρχουν 61 κινεζικές εξέδρες άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου (της CNOOC)! Εκεί φαίνεται δεν υφίσταται κίνδυνος πετρελαιοκηλίδας. Στην Ινδονησία η κινεζική CNOOC συνολικά διαθέτει 102 εξέδρες άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου! Μη ξεχνάμε: και οι δύο χώρες είναι άκρως σεισμικές καθώς βρίσκονται εν μέσω του "Δαχτυλιδιού της Φωτιάς" με δεκάδες ενεργά ηφαίστεια τριγύρω και τεράστιο σεισμικό ρήγμα (όπως π.χ. νοτίως της Κρήτης, στο Ιόνιο και αλλού)! Στην Ινδονησία συμβαίνει η σύγκλιση της λιθοσφαιρικής πλάκας του Ινδικού Ωκεανού με την χερσόνησο του Σιάμ (Μυανμάρ, Ταϊλάνδη, Μαλαισία, Ινδονησία) στη νοτιοανατολική Ασία. Η Ινδονησία κυριολεκτικά περικυκλώνεται ανάμεσα από ρήγματα τα οποία δίνουν θηριώδεις σεισμούς.
Εικόνα 1. Θαλάσσιες εξέδρες πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ταϊλάνδη
Εικόνα 2. Θαλάσσιες εξέδρες πετρελαίου και φυσικού αερίου γύρω από το Πουκέτ
Εικόνα 3. Θαλάσσιες εξέδρες πετρελαίου και φυσικού στην Ινδονησία
Τέλος, ας ξαναθυμίσουμε το γεγονός ότι στη Νορβηγία υπάρχουν 90 θαλάσσιες εξέδρες άντλησης φυσικού αερίου και πετρελαίου και ότι μόλις πρόσφατα η Κυβέρνηση της Νορβηγίας αποφάσισε την αύξηση παραγωγής πετρελαίου το 2023 κατά 15%. Εκεί δεν υφίσταται περιβαλλοντικός κίνδυνος για πετρελαιοκηλίδες;
Γιατί να υφίσταται μόνο στη χώρα μας αυτή η φοβία και δεν υφίσταται σε άλλες χώρες; Γιατί η χώρα μας να χάσει τέτοιες επενδυτικές ευκαιρίες εξαιτίας της υπερεκτίμησης των κινδύνων; (Ο γράφων θυμάται τις επί πολλά χρόνια πολιτικές εμμονικές αντιδράσεις στην περίπτωση της επίσκεψης κρουαζιερόπλοιων στα Ελληνικά λιμάνια. Μέχρι που επιτέλους κάμφθηκαν αυτές οι πολιτικές αντιδράσεις και τα κρουαζιερόπλοια επισκέπτονται τα λιμάνια μας αφήνοντας δεκάδες εκατομμύρια ευρώ στις τοπικές επιχειρήσεις. Άραγε πόσες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ είχαν χαθεί τόσες δεκαετίες λόγω αυτών των εμμονικών πολιτικών αντιδράσεων; Έχει απολογηθεί κανείς εκ των αντιδρώντων στις τοπικές κοινωνίες για την απώλεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ; Χρειάζεται να επαναληφθεί αυτό το φαινόμενο με το πετρέλαιο και να περάσουν άλλα 40 χρόνια απώλειας εσόδων λόγω εσφαλμένων πολιτικών αντιλήψεων;)
Στο κάτω της γραφής, αυτό που ξεχνούν οι υποστηρικτές της υπέρμετρης αξιολόγησης των κινδύνων (οι οποίοι όπως φαίνεται ακόμη και σήμερα κατορθώνουν να επηρεάζουν τους αποφασίζοντες) είναι δύο πράγματα:
Α) η τεχνολογία στον εξορυκτικό κλάδο έχει προχωρήσει αφάνταστα τα τελευταία χρόνια, και
Β) οι εξορυκτικές εταιρείες ΔΕΝ διακινδυνεύουν επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων: κανείς σοβαρός επενδυτής δεν διακινδυνεύει χρήμα και φήμη. Αυτοί δεν είναι "αρπακόλλες"...επενδύουν με στόχο, πρόγραμμα και στρατηγική σε βάθος χρόνου δεκαετιών.
Η υπέρμετρη κινδυνολογία όσο αφορά την αξιοποίηση του πετρελαίου και γενικότερα των υδρογονανθράκων σχετικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα και την κλιματική αλλαγή φαίνεται πως δεν προβληματίζει τους Έλληνες πολίτες. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της Metron Analysis σε αθροιστικό ποσοστό 73% η οικονομία, η ακρίβεια, η ενεργειακή κρίση και η ανεργία προβληματίζουν πιο πολύ τους Έλληνες πολίτες (Εικόνα 4). Στα 13 προβλήματα που μέτρησε η Metron Analysis δεν υπάρχουν η περιβαλλοντική μόλυνση και το κλίμα.
Εικόνα 4. Τι προβληματίζει τους Έλληνες πολίτες
Παρακολουθώντας δε τις δημοσκοπήσεις εδώ και πάρα πολλούς μήνες έχω διαπιστώσει ότι οι Έλληνες έχουν εξαφανίσει από τους προβληματισμούς τους παντελώς τα θέματα του κλίματος και του περιβάλλοντος. Και αυτό συμβαίνει παρά την καθημερινή σχεδόν πλύση εγκεφάλου που υφίστανται οι πολίτες από τα συστημικά ΜΜΕ. Το δε πολιτικό-εκλογικό αποτύπωμα του οικολογικού-πράσινου κινήματος στη χώρα μας περιορίζεται σε μηδενικό σχεδόν ποσοστό. Αναρωτιέται κανείς λοιπόν πως είναι δυνατόν να στερείται ο Ελληνικός λαός επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ με τέτοιες λογικές και μάλιστα υπό τις επικρατούσες αρνητικές οικονομικές συνθήκες, οι οποίες, παρά τις εκτιμήσεις «αναλυτών» όπως αποδεικνύεται τελικά θα διατηρηθούν πολλά χρόνια.
Εν κατακλείδι, με όλο το σεβασμό, ας δει ο κ. Πρωθυπουργός με μία νέα οπτική την περίπτωση εκμετάλλευσης και του πετρελαίου της Πατρίδας μας.
*Ο Δρ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος, είναι κάτοχος Διδακτορικού Διπλώματος από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης