Παρά το γεγονός ότι το ενδιαφέρον για έρευνες υδρογονανθράκων έχει επιστρέψει από το 2011, με σεισμικές έρευνες και ακολούθως την προκήρυξη του 2ου διεθνούς γύρου παραχωρήσεων το 2014 σε 20 θαλάσσιες περιοχές στην Δυτική Ελλάδα και νότια της Κρήτης, και έκτοτε την αδειοδότηση σε Ελληνικές και ξένες εταιρείες συγκεκριμένων blocks, μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί ούτε μια ερευνητική γεώτρηση.
Αυτό οφείλεται στην αμφίσημη στάση που ακολούθησε η σημερινή κυβέρνηση, που ναι μεν προχώρησε σε συγκεκριμένες παραχωρήσεις μεγάλων blocks σε κοινοπραξίες που κατοχύρωσε με νόμο (Οκτώβριος 2019), αλλά, από την άλλη, με δηλώσεις στελεχών της εξέφραζε την αντίθεσή της στις έρευνες, υποστηρίζοντας σταθερά την εξεζητημένη θεωρία των εγκλωβισμένων κοιτασμάτων (stranded assets). Αφού όπως υποστήριζε επίμονα, σε πολύ λίγα χρόνια ο κόσμος δεν θα χρειαζόταν καθόλου πετρέλαιο και φυσικό αέριο και τα πάντα θα κινούνταν με ΑΠΕ.
Η ανωτέρω στάση ενθάρρυνε ομάδες περιβαλλοντολόγων σε κινητοποιήσεις κατά των ερευνών, τόσο με προσφυγές στο ΣΤΕ όσο και σε τοπικό επίπεδο, με αποτέλεσμα δύο διεθνείς εταιρείες (TotalEnergies, Repsol) που είχαν παραχωρήσεις να αποχωρήσουν άπρακτες, επιστρέφοντας τις περιοχές στο Ελληνικό Δημόσιο, ενώ αυτές που παρέμειναν είχαν χάσει πολύτιμο χρόνο σταματώντας κάθε ερευνητική δραστηριότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παράλληλα, το κύμα εξόδου ενθάρρυνε και άλλες εταιρείες να επιστρέψουν στο Δημόσιο και άλλες πετρελαιοπιθανές περιοχές (Πατραϊκός, ΒΔ Πελοπόννησος, Αιτωλοακαρνανία).
Τα τελευταία 3 χρόνια οι εταιρίες που απέμειναν (Helleniq Energy, Energean, ExxonMobil) ολοκλήρωσαν με επιτυχία σειρά σεισμικών ερευνών σε όλες τις περιοχές παραχωρήσεων τους, με τα στοιχεία που προέκυψαν να είναι λίαν ενθαρρυντικά ως προς τις πιθανότητες ανακάλυψης σημαντικών κοιτασμάτων. Η πλέον προχωρημένη περίπτωση είναι αυτή της κοινοπραξίας ExxonMobil-Helleniq Energy, η οποία έχει διεξάγει εκτενείς σεισμικές διασκοπήσεις 2D στα δύο μεγάλα blocks που κατέχει νότια και δυτικά της Κρήτης. Βάσει πληροφοριών, έχει εντοπιστεί σειρά από πολλά υποσχόμενους ερευνητικούς στόχους. Μάλιστα σε έναν από αυτούς, που τοποθετείται 40 μίλια περίπου νότια της Παλαιοχώρας, έχουν διεξαχθεί με επιτυχία τρισδιάστατα σεισμικά, ενδεικτικό του μεγάλου ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η συγκεκριμένη περιοχή.
Το επόμενο στάδιο είναι η διεξαγωγή ερευνητικών γεωτρήσεων σε βάθη άνω των 3000 μέτρων (αφορά επένδυση της τάξης των $ 500 εκατ.) ώστε να διαπιστωθεί το μέγεθος και η ποιότητα του κοιτάσματος που εκτιμάται ότι υπάρχει και, σύμφωνα με πληροφορίες μας, είναι της τάξης των 3.5 τρισεκ. κυβικών μέτρων (tcm) ή 123,6 τρισεκ. κυβ. μέτρα. Εάν επιβεβαιωθούν τα ανωτέρω στοιχεία, θα πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της ExxonMobil τα τελευταία 50 χρόνια.
Εκτιμάται ότι η κοινοπραξία θα λάβει δεσμευτική απόφαση για γεώτρηση μέσα στους αμέσως επόμενους μήνες ενώ, ταυτόχρονα, θα πρέπει να δρομολογήσει την εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), που, όμως, θα χρειαστεί τουλάχιστον 6 μήνες. Αλλά ακόμα και αύριο εάν ληφθεί η εν λόγω απόφαση, θα χρειαστούν τουλάχιστον 18 μήνες προκειμένου να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου κοιτάσματος, πράγμα που θα καθορίσει την πορεία των ερευνών στον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο.
*Ο Κωστής Σταμπολής είναι Πρόεδρος του ΙΕΝΕ και το βιβλίο του, «Η Ελλάδα στην Νέα Ενεργειακή Εποχή» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αίολος – το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα Νέα» της 5-6 Απριλίου 2025