Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για την σταθερή και υψηλή άνοδο των διεθνών τιμών πετρελαίου, ιδίως το τελευταίο διάστημα. Κατά μία ερμηνεία η άνοδος οφείλεται κυρίως στους θεμελιακούς παράγοντες όπου η αυξανόμενη ζήτηση, τροφοδοτούμενη κυρίως από τα νέα κέντρα ανάπτυξης (δηλ. Ν.Α Ασία, Μέση Ανατολή, BRIC) έχει τον κύριο λόγο.
Η άρνηση, η αδυναμία, ή και τα δύο, του OPEC να αυξήσει την παραγωγή του και να διοχετεύσει μερικά εκατομμύρια βαρέλια αργού την ημέρα παραπάνω στην διεθνή αγορά επιδεινώνει ασφαλώς την κατάσταση αφού η ζήτηση, εδώ και έξι μήνες, τρέχει σταθερά μπροστά από την παραγωγή (85 εκ. βαρ./ημέρα παραγωγή κατά μέσο όρο έναντι 87 εκ.βαρ κατανάλωσης). Παράλληλα υπάρχει και η εμφανής πλέον αδυναμία των χωρών εκτός OPEC (βλέπε Ρωσία, Μεξικό, Β. Θάλασσα, Καναδάς, ΗΠΑ, Κίνα) να αυξήσουν την παραγωγή τους η οποία μένει κολλημένη στα 50,0 εκ. βαρ/ημέρα τα τελευταία δύο χρόνια, έτσι που ορισμένοι αναλυτές να ομιλούν ότι φθάσαμε στο peak oil, και από εδώ και εμπρός θα ξεκινήσει η μείωση της παγκόσμιας παραγωγής! Κάτι βέβαια που δεν ευσταθεί αφού υπάρχουν τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων ακόμη στον πλανήτη.
Οι παραγωγοί πάντως δεν επιθυμούν μία αποκλιμάκωση των τιμών, παρά το γεγονός ότι διατρέχουν τον κίνδυνο οι υψηλές τιμές να οδηγήσουν σε μείωση της κατανάλωσης, ακριβώς όπως συνέβη τη δεκαετία του ’80. Και αυτό διότι φοβούνται ότι εάν παράγουν περισσότερο από αυτό με το οποίο μπορεί να «βολευτεί» τώρα η αγορά, θα υπάρξει κατάρρευση των τιμών όπως έγινε στην δεκαετία του 1990.
Μία άλλη απλή εξήγηση, την οποία ασπάζονται όλο και περισσότεροι αναλυτές είναι ότι η κούρσα των τιμών, ιδιαίτερα τον τελευταίο μήνα, οφείλεται κυρίως σε κερδοσκοπικά παιχνίδια και ότι είναι υπόθεση μερικών εβδομάδων, ή το πολύ μερικών μηνών, για να δούμε μία μεγάλη διόρθωση των διεθνών τιμών. Οι αναλυτές αυτοί στηρίζουν την άποψη τους στο ότι όλες οι φούσκες αξιών και μαζί τους και η σημερινή πετρελαϊκή εμφανίζουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά:
- Ακραίες διακυμάνσεις των τιμών
- Άμεση άνοδο των τιμών στο άκουσμα ακόμη και ασήμαντων στοιχείων ή ενδείξεων που αφορούν την αγορά
- Οποιοδήποτε ασήμαντο στοιχείο για την αγορά μπορεί να ερμηνευθεί ως αιτία για τοποθετήσεις.
Και τα τρία χαρακτηριστικά συμβαίνουν στη σημερινή αγορά πετρελαίου που σύμφωνα με τους άνω αναλυτές «είναι μία φούσκα η οποία θα σκάσει κάποια στιγμή» με το πετρέλαιο να έχει αγοραστεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά την τελευταία δεκαετία.
Παρατηρώντας την πρόσφατη πτώση κατά 40% στις τιμές του σιταριού -οι οποίες βρέθηκαν στο επίκεντρο του κερδοσκοπικού κυκλώνα πριν από δύο μήνες- αλλά και τις τιμές άλλων εμπορευμάτων που σημειώνουν μηδενική άνοδο φέτος, όλο και πιο πολλοί έμπειροι αναλυτές υποστηρίζουν την άποψη περί φούσκας.
Ακόμη και οι πιο μετριοπαθείς αναλυτές τώρα υπογραμμίζουν ότι η σημερινή προσφορά και ζήτηση δικαιολογούν ακριβό πετρέλαιο αλλά στα 90 ή 100 δολάρια το βαρέλι και όχι πάντως πάνω από τα 130 δολάρια, που βρίσκεται η τιμή του σήμερα. Άλλοι επισημαίνουν ότι οι παράγοντες που ερμηνεύονται ως αιτίες ανόδου των τιμών -όπως η ισχυρή ζήτηση από τις αναδυόμενες οικονομίες, η άνιση προσφορά από τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες και το peak oil- είναι γνωστοί εδώ και πολύ καιρό.
Σε μια ορθολογική αγορά, λένε, τα παραπάνω θεμελιώδη μεγέθη έπρεπε να είχαν ήδη αποτυπωθεί στις τιμές. Στις φούσκες όμως- όπου η αγορά δεν λειτουργεί με ορθολογικά κριτήρια- τα θεμελιώδη μεγέθη δεν έχουν και τόση σημασία και είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς το πού θα πάνε οι τιμές ή άλλως για πόσο θα συνεχιστεί η άνοδός τους μέχρι να έρθει η κατάρρευσή τους.
Βέβαια το πιο πιθανό σενάριο, σύμφωνα με τις αναλύσεις συνεργατών του Energia.gr είναι ότι οι διεθνείς τιμές θα συνεχίσουν την ανηφόρα μέχρι να φθάσουν σ’ ένα σημείο ισορροπίας όπου οι τιμές θα αρχίσουν να επηρεάζουν σοβαρά την κατανάλωση. Μερικοί υποστηρίζουν, αντλώντας κυρίως στοιχεία από την αγορά των ΗΠΑ, ότι αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει. Όμως η μεγάλη αύξηση της ζήτησης προέρχεται από τις χώρες BRIC που δεν δείχνουν σημάδια εξασθένησης της οικονομικής τους ανάπτυξης. Έτσι οι υψηλές τιμές πετρελαίου που θα παραμείνουν για αρκετό ακόμη διάστημα, για να μην πούμε για μερικά χρόνια με κίνδυνο να χαρακτηρισθούμε Κασσάνδρες, θα καθορίσουν και την νέα οικονομική πραγματικότητα που ήδη ανατέλλει. Έτσι η Νέα Οικονομία θα χαρακτηρίζεται από υψηλές τιμές για κάθε μορφής ενεργειακά προϊόντα και υπηρεσίες, με νέες ισορροπίες και σχέσεις με τα υπόλοιπα οικονομικά μεγέθη, ενώ η ενεργειακή κατανάλωση και παραγωγή θα εξελιχθεί σε νέο βασικό σημείο αναφοράς σε σχέση με το ΑΕΠ, διαμορφώνοντας ταυτόχρονα ένα νέο χρήσιμο δείκτη καθοριστικό για την κατάσταση της οικονομίας κάθε χώρας.