Συγκεκριμένα, από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο του 2022, η Βουλγαρία εξήγαγε καύσιμα αξίας 700 εκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία και εάν η τάση αυτή συνεχίστηκε έως και τον Δεκέμβριο, η συνολική αξία τους για το περασμένο έτος θα ξεπεράσει τα 825 εκατομμύρια ευρώ.
Σε σύγκριση με την περίοδο πριν τον πόλεμο Ρωσίας - Ουκρανίας, πρόκειται για αύξηση κατά 1.000 φορές, καθώς οι εξαγωγές καυσίμων της Βουλγαρίας προς την Ουκρανία το 2021 ανήλθαν συνολικά σε μόλις 750.000 ευρώ. Η τρέχουσα κλίμακα των βουλγαρικών εξαγωγών πετρελαίου προς την Ουκρανία είναι τόσο μεγάλη που αντιστοιχεί περίπου στο 1% του μεγέθους ολόκληρης της βουλγαρικής οικονομίας.
Κύριο εξαγώγιμο καύσιμο από τη Βουλγαρία προς την Ουκρανία είναι το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης (γνωστό και ως κόκκινο ντίζελ), το οποίο αποτελεί περισσότερο από το 90% των παραδόσεων.
Οι προμήθειες βενζίνης αυξήθηκαν επίσης ραγδαία τους τελευταίους έξι μήνες, γεγονός που εξηγείται από τις ρωσικές επιθέσεις σε υποδομές ζωτικής σημασίας της Ουκρανίας.
Το καύσιμο ντίζελ χρησιμοποιείται στη βαριά βιομηχανία για την τροφοδοσία μηχανημάτων, γεννητριών και οχημάτων παντός εδάφους (off-road), αλλά και στη γεωργία και τη θαλάσσια ναυτιλία.
Παραγωγός πετρελαίου ντίζελ στη Βουλγαρία είναι το μοναδικό διυλιστήριο της χώρας, που βρίσκεται στο λιμάνι του Μπουργκάς, που ανήκει στη ρωσική εταιρεία πετρελαίου Lukoil, η οποία εξακολουθεί να λειτουργεί κυρίως με ρωσικό πετρέλαιο το οποίο εισάγεται με δεξαμενόπλοια μέσω της Μαύρης Θάλασσας, χάρη σε εξαίρεση από τις κυρώσεις της ΕΕ ως το τέλος του 2024.
Το διυλιστήριο στο Μπουργκάς μπορεί να αντέξει οικονομικά να εξάγει καύσιμα σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές, επειδή λειτουργεί με δική του πρώτη ύλη.
Πέρυσι, λόγω των δυτικών κυρώσεων, οι τιμές του ρωσικού πετρελαίου στις παγκόσμιες αγορές ήταν κατά μέσο όρο 20-30 δολάρια ανά βαρέλι χαμηλότερες από τις τιμές της αγοράς.
Οι βουλγαρικές στατιστικές δείχνουν ότι η Ουκρανία είναι πλέον ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της βαλκανικής χώρας χάρη στην εξαγωγή καυσίμων, έχοντας αντικαταστήσει τις ΗΠΑ.
Το 2021, η Ουκρανία κατέλαβε την όγδοη θέση μεταξύ των χωρών εκτός ΕΕ ως προορισμός για βουλγαρικές εξαγωγές. Οι εξαγωγές καυσίμων από τη Βουλγαρία στην Ουκρανία κορυφώθηκαν τον Νοέμβριο του 2022, όταν εξήχθησαν προϊόντα πετρελαίου αξίας 130 εκατομμυρίων ευρώ.
Η «καταιγίδα» εξαγωγών πετρελαίου προς την Ουκρανία ξεκίνησε τον Μάιο, όταν εξήχθησαν προϊόντα αξίας 40 εκατ. ευρώ, και τον Ιούνιο έφτασε τα 105 εκατ. ευρώ.
Από τον Ιούνιο μέχρι το τέλος του έτους, οι εξαγωγές παρέμειναν σταθερά σε υψηλά επίπεδα. Η περίοδος των υψηλότερων πωλήσεων καυσίμων στην Ουκρανία συμπίπτει με τη θητεία της υπηρεσιακής κυβέρνησης του προέδρου Rumen Radev, ο οποίος κατηγορείται από τους αντιπάλους του ότι είναι φιλορώσος. Ο Ράντεφ είναι ένθερμος αντίπαλος της αποστολής βουλγαρικών όπλων στην Ουκρανία, αλλά αν και διχασμένο, το κοινοβούλιο δεν τον άκουσε και η πλειοψηφία αποφάσισε να στείλει όπλα στα τέλη του περασμένου έτους.
Η Βουλγαρία προστατεύει τις δραστηριότητές της
Στις 13 Ιανουαρίου, το βουλγαρικό κοινοβούλιο ψήφισε νόμο που επιτρέπει στα καύσιμα που παράγονται από ρωσικό πετρέλαιο να εξάγονται μόνο στην Ουκρανία.
Ωστόσο, υπάρχει ένα κενό στη νομοθεσία που επιτρέπει το εμπόριο με άλλες χώρες εκτός ΕΕ για τα καύσιμα που παράγει η Lukoil στη Βουλγαρία, για τα οποία δεν υπάρχει αγορά στη Βουλγαρία. Αυτό εγείρει το ζήτημα της πιθανής επανεξαγωγής καυσίμων από ρωσικό πετρέλαιο στην ΕΕ, αλλά μόνο αφού πουληθούν από τη Βουλγαρία σε χώρα εκτός ΕΕ. Εάν το πετρέλαιο προέρχεται από άλλη χώρα, για παράδειγμα, το Καζακστάν, αλλά έχει περάσει από τη Ρωσία κατά τη διαμετακόμιση, ο νέος βουλγαρικός νόμος λέει ότι μπορεί να εισαχθεί στη Βουλγαρία και τα προϊόντα μπορούν να πωληθούν στην ευρωπαϊκή αγορά.
Στα τέλη του περασμένου έτους, η Lukoil ανακοίνωσε την πρόθεσή της να καταστήσει τη Βουλγαρία την κύρια βάση της στην ΕΕ.
Η ρωσική εταιρεία υποσχέθηκε να πληρώσει φόρους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στη Βουλγαρία εάν της επιτραπεί να εξάγει την παραγωγή πετρελαίου της στη χώρα. Το διυλιστήριο της Lukoil στη βουλγαρική πόλη Μπουργκάς είναι το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια.
Κατά την έκτη δέσμη κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας προβλέφθηκε προσωρινή παρέκκλιση από τις εισαγωγές αργού πετρελαίου μέσω αγωγών σε εκείνα τα κράτη μέλη της ΕΕ που, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, υποφέρουν από ειδική εξάρτηση από τις ρωσικές προμήθειες και δεν έχουν βιώσιμες εναλλακτικές επιλογές.
Η Βουλγαρία έχει τέτοια παρέκκλιση μέχρι το τέλος του 2024.
Το 2022, η Βουλγαρία πούλησε επίσης όπλα αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ στην Ουκρανία, αν και όχι απευθείας αλλά μέσω μεσαζόντων, όπως έδειξε έρευνα της EURACTIV πέρυσι.
Η βαλκανική χώρα είναι ο κύριος προμηθευτής πυρομαχικών για τον σοβιετικό οπλισμό που διαθέτει ο ουκρανικός στρατός, αν και οι επίσημες αρχές στη Σόφια εξακολουθούν να αρνούνται ότι έγιναν τέτοιες εξαγωγές.
«Είναι λογικό»
«Είναι λογικό η Βουλγαρία να εξάγει περισσότερα καύσιμα στην Ουκρανία και αυτό θα συνεχιστεί και φέτος», δήλωσε στο EURACTV Bulgaria ο Μάρτιν Βλαντιμίροφ, διευθυντής του προγράμματος Ενέργεια και Κλίμα στο βουλγαρικό think tank Center for the Study of Democracy (CID).
Ο Vladimirov, ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες στον ενεργειακό τομέα της Βουλγαρίας, επιβεβαίωσε επίσης ότι τα καύσιμα που παράγονται από τη Lukoil ή από άλλους εισαγωγείς ρωσικών καυσίμων, όπως η βουλγαρική εταιρεία Insta Oil, η οποία εισάγει απευθείας καύσιμα από τη Ρωσία, εξάγονται στην Ουκρανία.
«Δεν πρόκειται για εισαγωγείς αργού πετρελαίου αλλά τελικών προϊόντων, τα οποία στη συνέχεια εξάγονται μέσω της Ρουμανίας και σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, περίπου 32.000 βαρέλια τέτοιων καυσίμων φτάνουν στην Ουκρανία ημερησίως.
Πρόκειται για πετρέλαιο εσωτερικής καύσης, το οποίο χρησιμοποιείται για βαρέα μηχανήματα και γεωργικά μηχανήματα», είπε ο Βλαντιμίροφ.
Επίσης, διαφώνησε με τα πρόσφατα δημοσιεύματα της Die Welt και του Politico, σύμφωνα με τα οποία η Βουλγαρία παρείχε το 40% των καυσίμων για τον ουκρανικό στρατό, λέγοντας ότι αυτό το ποσοστό είναι πολύ υπερβολικό.
Υπενθυμίζεται ότι ο πρώην υπουργός Οικονομικών Assen Vassilev δήλωσε στην Die Welt ότι η Βουλγαρία έχει γίνει ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς καυσίμου ντίζελ στην Ουκρανία και κατά καιρούς καλύπτει έως και το 40% των αναγκών της.
Οι στατιστικές δείχνουν, ωστόσο, ότι το κύριο εξαγόμενο καύσιμο από τη Βουλγαρία είναι το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης.
«Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι όλα τα προϊόντα που εξάγονται στην Ουκρανία είναι είτε καύσιμα που παράγονται απευθείας στη Ρωσία είτε παράγονται στη Lukoil Neftohim», δήλωσε ο Vladimirov, ο οποίος αναμένει ότι αυτό θα συνεχιστεί και φέτος.
«Αυτό θα συνεχιστεί επειδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραχώρησε τον Δεκέμβριο μια ρητή παρέκκλιση στη Βουλγαρία ώστε να μπορεί να εξάγει προϊόντα που παράγονται από ρωσικό πετρέλαιο στην Ουκρανία στο ύψος των μέσων τιμών των τελευταίων πέντε ετών», είπε ο Βλαντιμίροφ.