Πιθανόν οι ιστορικοί να ονομάσουν την εποχή μας και τον πολιτισμό μας εποχή και πολιτισμό του πετρελαίου. Οπως ονομάσαμε και χαρακτηρίσαμε άλλες εποχές και πολιτισμούς, που προ πολλού έχουν εκλείψει, του λίθου, του χαλκού, του σιδήρου, του ατμού κ.λπ. Σε όλες εκείνες τις εποχές η ζωή πάνω στον πλανήτη μας, με εκπλήσσουσα ομοιομορφία σε μακρινά μήκη και πλάτη, που τα μεν δεν υποπτεύονταν καν την ύπαρξη των δε, οργανώνονταν γύρω από τη χρήση ενός βασικού φυσικού αγαθού: του λίθου, του χαλκού, του σιδήρου, του ατμού και σήμερα του πετρελαίου. Το βασικό αυτό αγαθό όριζε τον τρόπο ζωής, τις καθημερινές συνήθειες, αλλά και τις δοξασίες των ανθρώπων. Και όλα αυτά ανατρέπονταν μόλις ένα καινούργιο αγαθό ερχόταν να αντικαταστήσει το προηγούμενο.
Το ίδιο ίσως συμβαίνει με το πετρέλαιο και τα παράγωγά του. Ολη μας η ζωή ώς τις έσχατες καθημερινές λεπτομέρειες οργανώθηκε και συνεχώς αναπτύσσεται γύρω από το πετρέλαιο και τα παράγωγά του. Το ερώτημα είναι αν φτάσαμε στο τέλος αυτής της εποχής, όχι μόνο γιατί η εξάντληση των αποθεμάτων τοποθετείται στο πολύ κοντινό μέλλον, αλλά επίσης γιατί η επιταχυνόμενη και διογκούμενη χρήση του προκαλεί μη θεραπεύσιμα τραύματα του πλανήτη. Ακριβέστερα, όχι στον πλανήτη, αλλά στη ζωή πάνω στον πλανήτη.
Το ερώτημα αυτό που φαίνεται αφηρημένο και «φιλοσοφικό» μετουσιώνεται σε απελπιστικά πεζά και πρακτικά καθημερινά ερωτήματα για εκατομμύρια και ίσως δισεκατομμύρια ανθρώπους, θα έλεγα σε μια καθημερινή αγωνία. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει τρόπος να συμφωνήσουμε και να αποφασίσουμε μια λελογισμένη χρήση του πετρελαίου, ώστε και τα αποθέματα να διαρκέσουν περισσότερο, αλλά και η καταστροφή του πλανήτη να είναι περιορισμένη. Δεν υπάρχει τρόπος να εξαναγκασθούν τα δύο και πλέον δισεκατομμύρια Κινέζων και Ινδών να παραιτηθούν από τη φιλοδοξία τους να φτάσουν και να ξεπεράσουν την Ευρώπη και τις ΗΠΑ σε κατανάλωση πετρελαίου. Φαίνεται ότι η μεγάλη αυταπάτη (και απάτη του «σοσιαλιστικού σχεδίου» είναι ότι πίστευε σε τέτοιους «λογικούς» και «ηθικούς» καταναγκασμούς που αυτομάτως έχαναν τους επιθετικούς προσδιορισμούς και έμεναν με το ουσιαστικό τους περιεχόμενο, σκέτοι και απογυμνωμένοι καταναγκασμοί και καταπίεση.
Η εικόνα είναι μαύρη, άραχνη και απαισιόδοξη. Αν το καλοσκεφθούμε, ο μόνος δρόμος ελπίδας που μας απομένει είναι... η ακόμη πιο αλματώδης άνοδος της τιμής του πετρελαίου. Είναι ο μόνος «ειρηνικός» τρόπος να περιορίσουμε την αναπτυξιακή βουλημία των Κινέζων και των Ινδών, αλλά και όλων των άλλων πεινασμένων του πλανήτη. Αλλά και ο μόνος τρόπος που θα μας κάνει όλους να ξαναφτιάξουμε τη ζωή μας, να την αναδιοργανώσουμε, να αλλάξουμε τις συνήθειές μας, να τις αναπροσαρμόσουμε σε λιγότερο πετρέλαιο, σε ακριβότερα και φυσικά λιγότερα προϊόντα. Και ίσως ο μόνος τρόπος να απαντήσουμε θετικά και μαζικά στο οικολογικό αίτημα. Και ίσως αυτή η γιγαντιαία αναπροσαρμογή να σημάνει και το τέλος της εποχής του πετρελαίου.
Θα πουν μερικοί ότι υπάρχει και άλλος τρόπος: η «επανάσταση». Ναι, αλλά με ποιο αίτημα. Την ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη.
(απο την εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 5/7/2008)