Πίσω από τις διεθνείς οικονομικές κρίσεις κρύβεται συνήθως κάποια ανακατάταξις πόρων, εισοδημάτων και πλούτου. Αυτό συνέβη στην μεγάλη πετρελαϊκή κρίση του 1973. Λόγω της ραγδαίας τότε οικονομικής αναπτύξεως και της αλματώδους αυξήσεως της ζητήσεως πετρελαίου –σε συνδυασμό και με την σύμπηξη καρτέλ των πετρελαιοπαραγωγών χωρών- η τιμή του μαύρου χρυσού εκτινάχθηκε στα ύψη. Και έτσι πόροι, εισοδήματα και πλούτος μεταφέρθηκαν σε αραβικές χώρες.
Η τιμή του πετρελαίου
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και τώρα, αλλά τα πράγματα είναι πιό σύνθετα. Διότι πέραν της τιμής του πετρελαίου υπάρχει και τεράστια αναστάτωσις στην παγκόσμια αγορά τροφίμων, ενώ παράλληλα έχει σημειωθή και μεγάλη νομισματική ανακατάταξις κυρίως στην σχέση δολλαρίου-ευρώ. Από την ισοτιμία 1 προς 1 του έτους 2002, σήμερα το 1 ευρώ έφθασε να αντιστοιχή σε 1,6 δολλάρια. Πάντως και εδώ πρόκειται πάλι γιά ανακατάταξη πόρων, εισοδημάτων και πλούτου.
Η αιτία γιά την παρούσα κρίση είναι η ραγδαία οικονομική ανάπτυξις της Κίνας και της Ινδίας, που από κοινού αριθμούν άνω του 1/3 του παγκοσμίου πληθυσμού. Αρκεί ένα και μόνο στοιχείο γιά να καταδείξη γιατί εκτινάχθηκε τόσο απότομα η διεθνής τιμή του πετρελαίου:
- Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 2007 ο αριθμός επιβατικών αυτοκινήτων ήταν 765 ανά 1.000 κατοίκους.
- Στην Ευρωπαϊκή Ενωση (των 25), ο αντίστοιχος αριθμός αυτοκινήτων ήταν 481 ανά 1.000 κατοίκους.
- Στην Κίνα υπήρχαν μόλις 9 αυτοκίνητα ανά 1.000 κατοίκους, στην δε Ινδία αντιστοίχως 7 αυτοκίνητα.
Λόγω λοιπόν της ραγδαίας οικονομικής αναπτύξεως της Κίνας και της Ινδίας, ο αριθμός των αυτοκινήτων στις δύο αυτές χώρες αναμένεται να σημειώση έκρηξη. Φαντασθείτε τα 9 και 7 αυτοκίνητα ανά 1.000 κατοίκους να φθάσουν κάποτε στα 100. Οι δύο αυτές χώρες έχουν από κοινού 2,4 δισεκατομμύρια κατοίκους. Μία τέτοια εξέλιξις λοιπόν, θα σημάνη αύξηση πάνω από 200 εκατομμύρια αυτοκίνητα!
Το ερώτημα βέβαια είναι γιατί σημειώθηκε τώρα η άνοδος της τιμής του πετρελαίου, αφού η εξέλιξις αυτή ήταν γνωστή; Η απάντησις είναι ότι έτσι λειτουργούν οι αγορές. Υπάρχει μία τάσις που, όταν γενικεύεται, δημιουργεί τεράστιο ρεύμα προς μία κατεύθυνση. Εδώ υπεισέρχεται και η κερδοσκοπία. Κάπως απότομα συνειδητοποιήθηκε παγκοσμίως ότι η ζήτησις γιά πετρέλαιο θα αυξηθή εντυπωσιακά. Και το αποτέλεσμα ήταν να εκτιναχθή η τιμή των συμβολαίων μελλοντικής αγοράς πετρελαίου.
Η αγορά τροφίμων
Κάτι ανάλογο συμβαίνει στην αγορά τροφίμων. Στην Κίνα λ.χ., μέχρι πρό τινος η μέση κατά κεφαλήν κατανάλωσις κρέατος ήταν της τάξεως των 5 κιλών ετησίως. Ηδη ο αριθμός αυτός προσεγγίζει τα 20 κιλά. Στις ΗΠΑ, η αντίστοιχη μέση κατά κεφαλήν κατανάλωσις κρέατος είναι άνω των 80 κιλών ετησίως. Σκεφθείτε τί θα γίνη αν τα 1,3 δισεκατομμύρια Κινέζων κινηθούν προς αυτή την τάση. Πού θα βρεθή τόσο κρέας; Πού θα βρεθούν οι ζωοτροφές; Κατ' ανάγκη λοιπόν, τα πράγματα ρυθμίζονται από τον μηχανισμό τιμών (ζήτησις-προσφορά). Οι τιμές αυξάνονται.
Πρόσθετο στοιχείο που περιπλέκει την παρούσα κρίση είναι τα νομισματικά, αφού οι τιμές των πρώτων υλών επηρεάζονται και από την πορεία του δολλαρίου. Ενας από τους λόγους ανατιμήσεως του πετρελαίου (σε δολλάρια) είναι η πτώσις του δολλαρίου. Και αντιστοίχως: Ενας από τους λόγους πτώσεως του δολλαρίου είναι η ανατίμησις του πετρελαίου. Δηλαδή φαύλος κύκλος, ο οποίος δύσκολα ελέγχεται. Παρά τις παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών με τα επιτόκια και τις αποφάσεις που προσπάθησε να λάβη η σύνοδος των "Οκτώ" στην Ιαπωνία.
Αραγε πόσα από αυτά λέγονται ή γίνονται κατανοητά στην Ελλάδα; Τα δικά μας ΜΜΕ ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικώς με τα λαδώματα της Siemens, τις παράνομες χρηματοδοτήσεις των κομμάτων και τα υπουργικά ταξίδια. Ασφαλώς είναι και αυτά σοβαρά ζητήματα. Ομως σήμερα το κυριώτερο ζήτημα που απασχολεί τον υπόλοιπο πλανήτη είναι η παγκόσμια οικονομική κρίσις. Ολα τα άλλα έπονται.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 14/07/2008)