Από τον επόμενο μήνα, η Κίνα, θεσπίζει περιορισμούς στις εξαγωγές γαλλίου και γερμανίου, και των οποίων είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο. Τα δύο σπάνια ορυκτά είναι ζωτικής σημασίας για τις βιομηχανίες ημιαγωγών, τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρικών οχημάτων. Η ΕΕ εισάγει από την Κίνα το 71% των ποσοτήτων γαλλίου που χρησιμοποιεί και το 45% του γερμανίου της. Ειδικότερα, το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι οι νέοι κανονισμοί θα απαιτήσουν από τους εξαγωγείς γαλλίου και γερμανίου να λάβουν άδεια για τη μεταφορά των μετάλλων. Όπως διευκρίνισε «οι νέοι κανόνες τίθενεται σε εφαρμογή για λόγους εθνικής ασφαλείας».
Η απόφαση του Πεκίνου έρχεται λίγες εβδομάδες αφότου η ΕΕ παρουσίασε μια νέα στρατηγική οικονομικής ασφάλειας, η οποία επιδιώκει την εποπτεία των εξαγωγών κρίσιμης τεχνολογίας και πιθανόν να περιορίσει τις εξαγωγικές επενδύσεις στο όνομα της εθνικής ασφάλειας. Η πρόταση αποτελεί μέρος μιας αυξανόμενης τάσης εντός της ΕΕ για την ενίσχυση των εργαλείων ασφάλειας καθώς χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο το εμπόριο και τον έλεγχο κρίσιμων γραμμών ανεφοδιασμού για την προώθηση πολιτικών ή ακόμη και στρατιωτικών στόχων.
«Η δράση της Κίνας είναι μια έντονη υπενθύμιση του ποιος έχει το πάνω χέρι σε αυτό το παιχνίδι», δήλωσε σε συνέντευξή της η Simone Tagliapietra, ερευνήτρια στο think-tank Bruegel στις Βρυξέλλες. «Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι η Δύση θα χρειαστεί τουλάχιστον μια δεκαετία για να υπερβεί τον κίνδυνο από τις αλυσίδες εφοδιασμού ορυκτών της Κίνας, επομένως αυτό είναι πραγματικά μια ασύμμετρη εξάρτηση».
Η εξάρτηση της ΕΕ από την Κίνα ανά σπάνιο μέταλλο - πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Bloomberg
Μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το Φεβρουάριο του 2022, η ΕΕ ήρθε αντιμέτωπη με αυξανόμενο πληθωρισμό αλλά και το φόβο ότι ολόκληρες βιομηχανίες μπορεί να καταρρεύσουν και έτσι έσπευσε να διασφαλίσει νέες προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τα κράτη μέλη του μπλοκ διχάστηκαν ως προς το πώς απαντήσουν στη Μόσχα, κσθώς ορισμένες χώρες εξαρτώνταιν υπερβολικά από το φθηνό ρωσικό αργό και φυσικό αέριο.
Η ίδια δυναμική εμφανίζεται και όσον αφορά την πολιτική της ΕΕ απέναντι στην Κίνα, με ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη να μην επιθυμούν να θέσουν σε κίνδυνο την εμπορική τους σχέση με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Αντιδρώντας στην ανακοίνωση της Κίνας, ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ είπε ότι η κυβέρνηση στο Βερολίνο πρέπει «να πάρει το μάθημα των τελευταίων ετών όσον αφορά το τι σημαίνει πραγματικά η δεσπόζουσα θέση στην παραγωγή, την ενέργεια και την οικονομική ασφάλεια».
«Πιθανότατα είδατε σήμερα ότι η Κίνα αρχίζει πραγματικά να ανεβάζει το ενδιαφέρον σχετικά με δύο τύπους μετάλλων», είπε ο Χάμπεκ σε ένα συνέδριο του λόμπι της χημικής βιομηχανίας. «Αν αυτό συμβεί με το λίθιο ή κάτι παρόμοιο, τότε έχουμε πραγματικά ένα διαφορετικό είδος προβλήματος», προειδοποίησε.
Η πορεία του εμπορικού ελλείμματος της ΕΕ έναντι της Κίνας από το 2012 ως και το 2022 - πηγή: Eurostat, Bloomberg
Η καταναλωτική αγορά της Κίνας αξίας 6,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων είναι ένας κρίσιμος προορισμός για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές αυτοκινήτων, φαρμακευτικών προϊόντων και μηχανημάτων. Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες Volkswagen AG, Mercedes-Benz AG και Bayerische Motoren Werke AG έχουν κατασκευάσει δεκάδες εργοστάσια στην Κίνα και πωλούν πλέον περισσότερα οχήματα εκεί από οποιαδήποτε άλλη αγορά.
Οι ΗΠΑ πίεσαν ώστε η Ευρώπη να υιοθετήσει μια σκληρή γραμμή με το Πεκίνο και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι το μπλοκ πρέπει να «απομακρυνθεί» από τον κίνδυνο της Κίνας, αλλά όχι να προχωρήσει σε πλήρη «αποσύνδεση».
Η ΕΕ δρομολόγησε τον νόμο περί «κρίσιμων πρώτων υλών» τον Μάρτιο, για να διευκολύνει τη χρηματοδότηση και την αδειοδότηση νέων έργων εξόρυξης και διύλισης για να μειώσει την εξάρτηση του μπλοκ από τους Κινέζους προμηθευτές. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη προσπάθησαν επίσης να δημιουργήσουν μια «λέσχη αγοραστών» για να συνάψουν συμφωνίες προμήθειας και επενδυτικές συνεργασίες με χώρες παραγωγής.
Ο αριθμός των εξαγωγικών περιορισμών στις βιομηχανικές πρώτες ύλες από το 2009 έως και το 2022 - πηγή: ΟΟΣΑ, Bloomberg
Το αμερικανικό δίκτυο CNBC περιγράφει συνοπτικά τα χαρακτηριστικά των δύο σπάνιων μετάλλων, τη σημασία τους στην παγκόσμια οικονομία και το σκοπό της απόφασης του Πεκίνου για περιορισμό στις εξαγωγές τους:
Τι είναι το γερμάνιο και το γάλλιο;
Το γερμάνιο και το γάλλιο είναι μέταλλα που δεν βρίσκονται στη φύση. Αντίθετα, σχηματίζονται, συνήθως ως υποπροϊόν επεξεργασίας άλλων μετάλλων. Το γερμάνιο, ένα ασημί-λευκό μέταλλο, σχηματίζεται ως υποπροϊόν ψευδαργύρου. Το γάλλιο, μαλακό, ασημί μεταλλικό, είναι υποπροϊόν της επεξεργασίας μεταλλευμάτων βωξίτη και ψευδαργύρου.
Σε τι χρησιμεύουν;
Το γερμάνιο έχει πολλές χρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών προϊόντων και των οπτικών ινών. Το μέταλλο είναι διαφανές στην υπέρυθρη ακτινοβολία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε στρατιωτικές εφαρμογές, όπως γυαλιά νυχτερινής όρασης. Τα ηλιακά πάνελ που περιέχουν γερμάνιο έχουν εφαρμογές στο διάστημα.
Το γάλλιο χρησιμοποιείται για την παραγωγή της χημικής ένωσης αρσενιδίου του γαλλίου, καθοριστικής σημασίας για τα τσιπ ραδιοσυχνοτήτων για κινητά τηλέφωνα και δορυφορικές επικοινωνίες. Αυτή η ένωση είναι επίσης βασικό υλικό στους ημιαγωγούς σε πάσης φύσεως ηλεκτρικές συσκευές.
Ποιος ο ρόλος της Κίνας στην παραγωγή τους
Η Κίνα παράγει το 60% του παγκόσμιου γερμανίου και το 80% του γαλλίου, σύμφωνα με την Critical Raw Materials Alliance. Το αρσενίδιο του γαλλίου είναι πολύπλοκο στην παραγωγή και μόνο λίγες εταιρείες στον κόσμο μπορούν να το παράξουν. Η μία βρίσκεται στην Ευρώπη και οι άλλες σε Ιαπωνία και Κίνα. Το Βέλγιο, ο Καναδάς, η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Ουκρανία μπορούν να παράγουν γερμάνιο. Η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ουκρανία, η Ρωσία και η Γερμανία παράγουν εν τω μεταξύ γάλλιο.
Πόσο σοβαρή είναι η κίνηση του Πεκίνου
«Είναι προειδοποιητικό και όχι θανάσιμο χτύπημα», αναφέρουν σε σημείωμά τους οι αναλυτές της Eurasia Group. «Eνώ οι νέοι κανόνες απαιτούν από τους Κινέζους εξαγωγείς να αποκτήσουν πρώτα άδεια, δεν απαγορεύονται αυτόματα οι εξαγωγές σε συγκεκριμένες χώρες ή τελικούς χρήστες». «Πρόκειται για μια βολή που αποσκοπεί να υπενθυμίσει σε χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιαπωνίας και της Ολλανδίας, ότι η Κίνα έχει δυνατότητες για αντίποινα», όπως προσθέτουν οι αναλυτές.