Έκθεση της υπηρεσίας πληροφοριών αναφέρει ότι ρωσική κορβέτα «Sergei Kotov» περιπολεί ήδη στη διαδρομή, μεταξύ του Boon ¬ ρου και της Οδησσού. «Υπάρχει πιθανότητα κορβέτα να είναι μέρος μιας ναυτικής μοίρας που έχει ως αποστολή την αναχαίτιση εμπορικών πλοίων που κατευθύνονται προς την Ουκρανία», αναφέρει έκθεση. Μόσχα έχει άλλωστε προειδοποιήσει ότι θα θεωρεί ως «πιθανά πολεμικά σκάφη», ανεξάρτητα από τη σημαία τους, όλα τα πλοία που κατευθύνονται προς τα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα. Σε αυτό το πλαίσιο, το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό προχώρησε σε επίδειξη δύναμης πραγματοποιώντας αεροναυτικά γυμνάσια με πραγματικά πυρά στη Μαύρη Θάλασσα. Στη διάρκεια των ασκήσεων, ρωσική κορβέτα «Ivanovets» έπληξε με πυραύλους και βύθισε ένα πρώην ουκρανικό σκάφος, που είχε καταληφθεί από τους Ρώσους το 2014. Την ίδια ώρα, πάντως, Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι, εν όψει του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Κιέβου, επέμεινε στην προοπτική εξαγωγής σιτηρών μέσω των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας. «Η ασφάλεια των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας είναι το κλειδί για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην παγκόσμια αγορά τροφίμων», είπε Βολοντιμίρ Ζελένσκι σε βιντεοσκοπημένη ομιλία του. Με δεδομένη την αποτυχία της χερσαίας ουκρανικής αντεπίθεσης, το Κίεβο έχει συμφέρον να διευρύνει τη σύγκρουση. Πιέζει μάλιστα τους συμμάχους του ΝΑΤΟ να οργανώσουν ναυτική συνοδεία για να προστατεύσουν τα εμπορικά σκάφη που θα μεταφέρουν σιτηρά από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Μια πρόταση που φυσικά και απορρίφθηκε «ευγενικά» από το ΝΑΤΟ, αφού θα οδηγούσε σε απευθείας σύγκρουση με τη Μόσχα.
«Μαύρος κύκνος»
Δεν είναι σαφές ποια θα είναι εξέλιξη στη συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας. Ωστόσο, οι κανόνες για τις ένοπλες συγκρούσεις στη θάλασσα αποκλείουν ότι ένα ουδέτερο εμπορικό πλοίο μπορεί να χαρακτηριστεί εκ των προτέρων ως στρατιωτικός στόχος. χρήση βίας θα ήταν δυνατή βέβαια υπό ορισμένες προϋποθέσεις, εάν ένα ουδέτερο πλοίο -που εμπλέκεται πραγματικά στη μεταφορά οπλισμού-προσπαθούσε να αποφύγει την επιθεώρηση του φορτίου του. Ωστόσο, το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό δεν φαίνεται να εφάρμοσε ποτέ την πρακτική του ελέγχου σε εμπορικά πλοία για έλεγχο φορτίου, που εφαρμόστηκε από τους Ιρανούς κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου. Μια πιθανή επίθεση σε εμπορικό πλοίο που μεταφέρει όμως ρωσικό ουκρανικό σιτάρι, θα προκαλούσε αμέσως διαταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα σε πολλά προϊόντα, εκτινάσσοντας τις τιμές τους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας απρόβλεπτης σύγκρουσης -ενός «μαύρου κύκνου» όπως είναι γνωστά αυτά τα επεισόδια-που θα μπορούσε να έχει ολέθριες συνέπειες και στην παγκόσμια οικονομία.
Ο ρόλος των λιμανιών
Στην παγκόσμια αντιπαράθεση για τον έλεγχο των θαλασσών, η γεωπολιτική και το εμπόριο πάνε βέβαια χέρι-χέρι, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Και στο πλαίσιο αυτό τα λιμάνια αποκτούν πλέον ακόμη μεγαλύτερη στρατηγική σημασία, με δεδομένο ότι πάνω από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου μεταφέρεται διά θαλάσσης. Το ποσοστό είναι ακόμη υψηλότερο για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Το θέμα έχει ήδη αναφερθεί εκτενώς από κορυφαίους μελετητές της γεωπολιτικής και της γεωοικονομίας. Μια ενδιαφέρουσα εργασία που δημοσιεύτηκε στο «Journal of Transport Geography» αναφέρει ότι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, «το θαλάσσιο εμπόριο και στρατιωτική θαλάσσια ισχύς είναι αλληλένδετα». νέος «Δρόμος του Μεταξιού» της Κίνας, μέσω της πρωτοβουλίας One belt one roah του προέδρου Σι Τζινπίνγκ, είναι ένα παράδειγμα αυτής της στρατηγικής. Αλλά σίγουρα δεν είναι το μόνο. Οι λεγόμενοι «διάδρομοι Ten-T» της Ε.Ε. για ένα Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών αποσκοπούν επίσης στη διασύνδεση λιμένων, αεροδρομίων και σιδηροδρομικών σταθμών. Το πρόγραμμα ΤΕΝ-Τ δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη στήριξη της κατασκευής και της αναβάθμισης των υποδομών μεταφορών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την ολοκλήρωση έως το 2030 του κεντρικού δικτύου, δομημένο γύρω από εννέα διαδρόμους πολλαπλών μεταφορών. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως γράφει το «Journal of Transport Geography» «αν και οι στρατηγοί μπορεί να υποδεικνύουν τους ωκεανούς ως αρένες γεωπολιτικής έντασης, το καλύτερο σημείο εκκίνησης είναι τα λιμάνια, που αποτελούν κομβικά σημεία στα εμπορικά δίκτυα, αλλά και τη θαλάσσια ισχύ».
Τσάρος και σουλτάνος
Το Κίεβο προσπαθεί να ξαναρχίσει την εξαγωγή σιτηρών και ήδη παρουσίασε σχέδιο στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) για τη δημιουργία προσωρινών διαδρομών, νοτιοδυτικά της Οδησσού, για τη μεταφορά σιτηρών, μέσω των χωρικών υδάτων της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Ρουμανία και Βουλγαρία, παρότι έχουν ήδη πολεμικά πλοία που επιχειρούν στη Μαύρη Θάλασσα, δεν φαίνονται διατεθειμένες για άμεση αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Όσο για την Τουρκία; Συνεχίζει να παίζει τον ρόλο του «επιτήδειου ουδέτερου», επικαλούμενη τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, που απαγορεύει εν γένει τη διέλευση από τον Βόσπορο πολεμικών σκαφών από μη παράκτιες χώρες στη Μαύρη Θάλασσα. Μένει να δούμε επίσης αν, όταν Βλαντιμίρ Πούτιν επισκεφθεί τον άλλο μήνα την Τουρκία, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν θα καταφέρει να τον πείσει να υποχωρήσει στις απαιτήσεις ίου, ώστε να ανανεωθεί συμφωνία για τα σιτηρά. Το τι θα γίνει, ίσως είναι ήδη γραμμένο στο παρελθόν για αιώνες: συνύπαρξη, αλλά και σύγκρουση σουλτάνων και τσάρων. «σουλτάνος» Ερντογάν έχει πάντα τα ίδια συμφέροντα. Δηλαδή, να κάνει δουλειές με όλους. απάντηση του «τσάρου» Πούτιν, δεν είναι ακόμη γνωστή...
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")