Οι ηγέτες της παγκόσμιας κοινότητας πρέπει να αναλάβουν δράση για να αντιμετωπίσουν την υφιστάμενη ενεργειακή κρίση. Οι τιμές του πετρελαίου έφθασαν σε πρωτοφανή επίπεδα και αυτό δεν φαίνεται να είναι απλώς μια φούσκα. Οι τιμές του άνθρακα έχουν διπλασιαστεί. Χώρες από την Νότια Αφρική μέχρι το Τατζικιστάν αναγκάζονται να προβαίνουν σε συνεχείς διακοπές της ηλεκτροδότησης και έχουν ξεσπάσει αναταραχές σε ορισμένες χώρες, εξ αιτίας των διακοπών στην παροχή του ηλεκτρικού ρεύματος. Τα πλούσια κράτη, που αντιμετωπίζουν, με τη σειρά τους, διακοπές στην ηλεκτροδότηση, ανησυχούν για την ασφάλεια των ενεργειακών προμηθειών τους. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, 1,6 δισ. άνθρωποι, δηλαδή, σχεδόν το ένα τέταρτο του ανθρωπίνου γένους, δεν έχουν πρόσβαση στον ηλεκτρισμό.
Θεμελιώδεις αλλαγές συμβαίνουν στον ενεργειακό τομέα, των οποίων η σημασία δεν έχει γίνει, ακόμη πλήρως αντιληπτή. Η παγκόσμια ζήτηση για ενέργεια αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς καθώς ο πληθυσμός του πλανήτη πληθύνεται και οι αναπτυσσόμενες χώρες καταγράφουν εντυπωσιακή ανάπτυξη των οικονομιών τους. Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας υποστηρίζει πως οι παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες θα είναι, ενδεχομένως, 50% υψηλότερες το 2030 απ’ ό,τι σήμερα. Εν τούτοις, τα ορυκτά καύσιμα επί των οποίων εξακολουθεί να βασίζεται ο πλανήτης φθίνουν και κάθε άλλο παρά φιλικά μπορούν να θεωρηθούν για το περιβάλλον. Πρέπει να μελετηθεί σοβαρά η εξεύρεση βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων. Η ανάγκη για μια συντονισμένη πολιτική δράση στην ενέργεια και τα συναφή θέματα, δηλαδή, για παράδειγμα, τις κλιματικές αλλαγές και την φτώχεια, ουδέποτε υπήρξε πιο έντονη. Εν τούτοις, δεν υπάρχει ένα διεθνές ινστιτούτο στο πλαίσιο του οποίου οι χώρες του πλανήτη θα μπορούν να συμφωνήσουν στην εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών λύσεων για τα τεράστια προβλήματα που παρατηρούμε να κάνουν την εμφάνισή τους.
Διαθέτουμε έναν Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δύο παγκόσμιες υπηρεσίες τροφίμων, τα χρηματοοικονομικά ινστιτούτα του Bretton Woods και οργανισμούς που ασχολούνται με ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από το εμπόριο μέχρι την πολιτική αεροπορία και τα θέματα ναυτιλίας. Η ενέργεια, που είναι ο κινητήριος μοχλός της ανάπτυξης και της οικονομικής προόδου, αποτελεί ηχηρή εξαίρεση. Αν και επιζητεί μια ολική, παγκόσμια προσέγγιση, εν τούτοις, αντιμετωπίζεται με έναν εντελώς κατακερματισμένο τρόπο. Ένας αριθμός ινστιτούτων εστιάζεται στην ενέργεια, ωστόσο, κανένα από αυτά δεν διαθέτει την επίσημη, παγκόσμια εξουσιοδότηση που είναι αναγκαία ώστε να ενσωματώνει όλους τους τύπους της ενέργειας. Ο ΟΠΕΚ έχει μόλις 13 μέλη και εκπροσωπεί τα συμφέροντα των παραγωγών . Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας αντιπροσωπεύει τα 27 κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ από την πλευρά των καταναλωτών. Μόλις 51 χώρες, κυρίως από την Ευρώπη και την Ασία έχουν υπογράψει την Συνθήκη για τον Ενεργειακό Χάρτη, της οποίας το ενδιαφέρον περιορίζεται σε θέματα όπως είναι το εμπόριο, η μεταφορά και η διευθέτηση διαφορών. Ο συντονιστικός μηχανισμός υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, η UN-Energy, δημιουργήθηκε μόλις πριν από τέσσερα χρόνια. Διαθέτει 20 μέλη και αποτελεί ένδειξη του πόσο κατακερματισμένες είναι οι δραστηριότητες των Ηνωμένων Εθνών στα ζητήματα της ενέργειας. Η UN-Energy δεν έχει προϋπολογισμό ή εξουσία και λειτουργεί ως ένα περιορισμένο βήμα για διάλογο και ανταλλαγή πληροφοριών.
Επομένως, ο κόσμος χρειάζεται, πραγματικά, έναν ακόμη διεθνή οργανισμό; Ειλικρινά, ναι. Ένας παγκόσμιος οργανισμός για την ενέργεια θα συμπληρώσει και δεν θα αντικαταστήσει τους ήδη υφιστάμενους διεθνείς φορείς στον ενεργειακό τομέα.
Ένας παγκόσμιος οργανισμός για την ενέργεια μπορεί να παρέχει έγκυρες αποτιμήσεις για την παγκόσμια ζήτηση και προσφορά ενέργειας καθώς και να συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία για την ενέργεια που είναι, σήμερα, διασκορπισμένα και ανολοκλήρωτα. Θα μπορεί να επιταχύνει την μεταφορά της κατάλληλης ενεργειακής τεχνογνωσίας στις φτωχές χώρες και να τις δώσει αντικειμενικές συμβουλές για ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας.
Ένας τέτοιος φορέας θα μπορεί να δημιουργήσει έναν παγκόσμιο μηχανισμό που θα διασφαλίζει τις ενεργειακές προμήθειες σε περιόδους κρίσεις και σε καταστάσεις έκτακτων αναγκών και θα βοηθά τις χώρες να διαχειρίζονται τις ενεργειακές υπηρεσίες τους, ή να τις αναλαμβάνει προσωρινά, για λογαριασμό τους ύστερα από έναν πόλεμο ή μια φυσική καταστροφή. Θα μπορούσε, επίσης, να συντονίσει και να χρηματοδοτήσει την έρευνα και ανάπτυξη, ιδίως στις φτωχές χώρες των οποίων οι ανάγκες παραβλέπονται, συχνά, από την εμπορική έρευνα και ανάπτυξη.
Η ανάγκη για αμοιβαία δράση προκειμένου να προωθηθούν μακροπρόθεσμες λύσεις για την υφιστάμενη ενεργειακή κρίση, είναι πλέον αναντίρρητη. Είναι δύσκολο να δούμε, ωστόσο, πως αυτό θα μπορούσε να συμβεί χωρίς την παρουσία ενός μεγάλου εξειδικευμένου παγκόσμιου οργάνου. Πρέπει να δράσουμε προτού η κρίση προσλάβει καταστροφικές διαστάσεις.
Ακόμη και οι απαισιόδοξοι πιστεύουμε πως έχουμε μερικές, ακόμη, δεκαετίες προτού το πετρέλαιο, πάνω στο οποίο βασίστηκε η παγκόσμια ευημερία, αρχίζει να εξαντλείται οριστικά. Ας εκμεταλλευτούμε αυτό το χρόνο με σοφό τρόπο για να βρούμε μακροπρόθεσμες λύσεις στις ενεργειακές ανάγκες της υφηλίου που θα ωφελήσουν την ανθρωπότητα.
Ο συντάκτης είναι γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ). Το άρθρο απηχεί τις προσωπικές απόψεις του. Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Financial Times" στις 23/7/08