Οι πόλεμοι στην Βοσνία, το Κοσσυφοπέδιο, την Τσετσενία και ήδη στην Γεωργία δεν είναι παρά παράπλευρες συνέπειες της διαλύσεως του πάλαι ποτέ πανισχύρου ανατολικού μπλόκ. Από την ώρα που διαλύθηκε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, όλες οι χώρες που συμμετείχαν σε αυτό πέρασαν από δεινή κρίση. Η Ανατολική Ευρώπη εισήλθε σε περίοδο γεωπολιτικής ασταθείας, από την οποία δεν έχει ακόμη απεμπλακή.
Νεοσύστατα κράτη
Η γειτονική μας πρώην Γιουγκοσλαβία, που ήταν μωσαϊκό εθνοτήτων, δημιούργημα του Τίτο, έχει ήδη διασπασθή σε επτά διαφορετικά κράτη και κρατίδια: Σερβία, Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ΠΓΔΜ, Μαυροβούνιο και ήδη το κηρύξαν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπέδιο. Η Τσεχοσλοβακία χωρίσθηκε σε Τσεχία και Σλοβακία. Η δε Σοβιετική Ενωσις διελύθη. Στην θέση της υπάρχουν σήμερα 15 κράτη: Ρωσία, Λιθουανία, Εσθονία, Λεττονία, Λευκορωσία, Μολδαβία, Ουκρανία στην Ευρώπη και Κιργιζιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία και Αρμενία στην Ασία. Ενώ η Τσετσενία, η Βόρειος και η Νότιος Οσετία, καθώς και η Αμπχαζία μάχονται γιά την ανεξαρτησία τους. Τα μόνα κράτη που παρέμειναν ως είχαν μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλόκ είναι η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία, όλα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
Η εν λόγω αστάθεια ανάγεται στην προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δύσεως να αυξήσουν την επιρροή τους στον χώρο της Ανατολικής Ευρώπης και στην αντίστοιχη προσπάθεια της Ρωσίας να ανακτήση τον ηγετικό ρόλο της στην περιοχή. Εν τούτοις ΗΠΑ και Ευρώπη δεν έχουν ταύτιση στόχων. Αυτό απεδείχθη στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις 2 Απριλίου στο Βουκουρέστι, όταν οι Ευρωπαίοι έθεσαν αντιρρήσεις γιά την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Γεωργίας και της Ουκρανίας, την οποία επιθυμούσε ο πρόεδρος Μπούς και δευτερευόντως γιά την ένταξη των Σκοπίων μετά το ελληνικό βέτο. Η προσπάθεια των ΗΠΑ είναι να ελέγξουν οικονομικώς και πολιτικώς τις περισσότερες χώρες του πρώην σοβιετικού μπλόκ και να περιορίσουν στο ελάχιστο την επιρροή της Ρωσίας. Οι Ευρωπαίοι αντίθετα, είναι πιό προσεκτικοί διότι εξαρτώνται ενεργειακώς -και όχι μόνον- από την Ρωσία.
Η γεωπολιτική αστάθεια επεκτείνεται ακόμη και στην δυτική Ευρώπη. Το Βέλγιο -ο γεωγραφικός πυρήνας της Ευρωπαϊκής Ενώσεως- είναι διχασμένο και δεν αποκλείεται να οδηγηθή σε διάσπαση. Η Βαλλονία να ενσωματωθή στην Γαλλία -όπου ανήκει εθνολογικά- το δε γερμανόφωνο τμήμα του να μετεξελιχθή σε Φλαμανδικό κράτος. Είναι τέτοιος ο διχασμός ώστε στο Βέλγιο επί μήνες δεν είχε σχηματισθή Κυβέρνησις κοινής αποδοχής από τις δύο εθνικές οντότητες. Μάταια προσπάθησαν οι πλέον μετριοπαθείς να εξεύρουν συμβιβαστικές λύσεις γιά να αποφευχθή ο διχασμός. Ολα δείχνουν ότι τελικώς βαίνουμε προς διάσπαση του κράτους.
Τα ίδια συμβαίνουν και στην γειτονιά μας. Η ανεξαρτησία του Κοσσόβου, όπου κυριαρχούν οι Αλβανόφωνοι, θεωρείται ότι αργά ή γρήγορα θα οδηγήση στην ενσωμάτωσή του στην Αλβανία. Αφ' ής στιγμής άρχισαν οι ανεξαρτητοποιήσεις, οι αλλαγές συνόρων και οι ενσωματώσεις σε άλλα κράτη, είναι δύσκολο να σταματήσουν.
Η Ευρωπαϊκή Ενωσις
Η Ευρώπη διέρχεται περίοδο γεωπολιτικής ασταθείας, αλλά και έντονη κρίση στον πυρήνα της, την Ευρωπαϊκή Ενωση. Διότι αντί να επιδιωχθή η συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών της, προτιμήθηκε η ένταξις σε αυτήν όλο και πιό πολλών κρατών, εις βάρος της γενικώτερης συνοχής. Μέσα σε τέσσερα χρόνια, τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως από 15 έγιναν 27. Και το αποτέλεσμα είναι η μειωμένη επιρροή της στην Ανατολική Ευρώπη, καθώς και η αδυναμία της να παρέμβη αποτελεσματικά σε διαμάχες και πολέμους, όπως απεδείχθη τώρα με την Γεωργία.
Η παρατηρουμένη γεωπολιτική αστάθεια της Ευρώπης είναι πρωτοφανής. Η ήπειρος που μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο εθεωρείτο πρότυπο σταθερότητος, ήδη έχει εξελιχθή σε θέατρο εξεγέρσεων εθνικών μειονοτήτων, επιχειρήσεων εθνοκαθάρσεως, στρατιωτικών επεμβάσεων και πολιτικής ασταθείας. Αραγε θα μπορέση να ξεπεράση την παρούσα κρίση ή θα επιστρέψη στην εποχή των εθνοκτόνων πολέμων;
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 13/08/2008)