Η απεργία σημειώθηκε καθώς οι παραδοσιακές αυτοκινητοβιομηχανίες επενδύουν δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτων, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους εξακολουθεί να προέρχεται από αυτοκίνητα που κινούνται με βενζίνη. Οι διαπραγματεύσεις θα καθορίσουν την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ εργαζομένων και διοίκησης, πιθανώς για τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η απεργία αποτελεί τόσο αγώνας για το μέλλον του κλάδου όσο και μία μάχη για μισθούς, επιδόματα και συνθήκες εργασίας.
Οι τρεις κορυφαίες αυτοκινητοβιομηχανίες των ΗΠΑ - η General Motors, η Ford Motor και η Stellantis, στην οποία ανήκουν οι Chrysler, Jeep και Ram - προσπαθούν να υπερασπιστούν τα κέρδη τους και τη θέση τους στην αγορά ενόψει του σκληρού ανταγωνισμού από την Tesla και τις ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες. Ορισμένα στελέχη και αναλυτές έχουν χαρακτηρίσει αυτό που συμβαίνει στον κλάδο ως τον μεγαλύτερο τεχνολογικό μετασχηματισμό από τότε που ο Χένρυ Φορντ εισήγαγε την κινούμενη γραμμή συναρμολόγησης, στις αρχές του 20ού αιώνα. Σχεδόν 13.000 εργαζόμενοι – μέλη του UAW προχώρησαν σε απεργία σε τρία εργοστάσια στο Οχάιο, το Μίσιγκαν και το Μιζούρι στις 15 Σεπτεμβρίου, αφού οι συνομιλίες μεταξύ των συνδικάτων και των εταιρειών σε τρεις ξεχωριστές διαπραγματεύσεις απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνίες πριν από την προθεσμία της Πέμπτης, 14 του μηνός.
Ένα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» ανάμεσα στις εταιρείες και το συνδικάτο είναι το θέμα των μισθών. Το UAW απαιτεί αύξηση μισθών κατά 40% σε τέσσερα χρόνια, αλλά οι αυτοκινητοβιομηχανίες προσφέρουν περίπου τα μισά.
Ωστόσο, οι συζητήσεις αφορούν κάτι περισσότερο από το ύψος των αμοιβών. Οι εργαζόμενοι προσπαθούν να υπερασπιστούν τις θέσεις εργασίας καθώς η κατασκευή των αυτοκινήτων βρίσκεται στη φάση της μετάβασης από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης στις μπαταρίες. Επειδή έχουν λιγότερα ανταλλακτικά, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορούν να κατασκευαστούν με λιγότερους εργάτες από τα βενζινοκίνητα οχήματα. Ένας από τους στόχους του UAW είναι να γίνουν μέλη του και οι υπάλληλοι της Tesla αλλά και άλλων αυτοκινητοβιομηχανιών, των οποίων οι εργαζόμενοι παραμένουν εκτός συνδικάτων, όπως είναι η Hyundai, που σχεδιάζει να κατασκευάσει ηλεκτρικά οχήματα σε ένα τεράστιο νέο εργοστάσιο στην Πολιτεία της Τζώρτζια.
«Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση κυριαρχεί σε κάθε κομμάτι αυτής της συζήτησης», δήλωσε ο John Casesa, ανώτερος διευθύνων σύμβουλος στην επενδυτική εταιρεία Guggenheim Securities, ο οποίος προηγουμένως ήταν επικεφαλής στρατηγικής στη Ford Motor. «Δεν ομολογείται», πρόσθεσε ο κ. Casesa, «αλλά στην πραγματικότητα, στόχος είναι να αποκτήσει το συνδικάτο ισχυρό λόγο στη νέα βιομηχανία των ηλέκτροκίνητων οχημάτων».
Υπό την πίεση των κυβερνητικών αξιωματούχων των ΗΠΑ και την αλλαγή στην καταναλωτική ζήτηση, η Ford, G.M. και η Stellantis επενδύουν δισεκατομμύρια για να ανακατευθύνουν την κατασκευαστική τους δραστηριότητα προς τα ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία θεωρούνται ότι θα παίξουν κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, αποκομίζουν ελάχιστα έως καθόλου κέρδη από αυτά τα οχήματα, τη στιγμή που η Tesla, η οποία κυριαρχεί στις πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων, είναι κερδοφόρα και αναπτύσσεται γρήγορα.
Η Ford ανακοίνωσε τον Ιούλιο ότι αναμένει ότι θα παρουσιάσει ζημία ύψους 4,5 δις δολ. εφέτος στον κλάδο της ηλεκτροκίνησης. Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι, αν το συνδικάτο πετύχαινε όλες τις αυξήσεις στους μισθούς, τις συντάξεις και άλλα επιδόματα που ζητά, η συνολική αμοιβή των εργαζομένων του θα ήταν διπλάσια από αυτή των υπαλλήλων της Tesla. Οι απαιτήσεις της ένωσης των εργαζομένων στην αυτοκινητοβιομηχανία θα αναγκάσουν τη Ford να ακυρώσει τις επενδύσεις της σε ηλεκτρικά οχήματα, δήλωσε ο Τζιμ Φάρλεϊ, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, σε συνέντευξη που έδωσε την περασμένη Παρασκευή. «Θέλουμε πραγματικά να κάνουμε μια συζήτηση για ένα βιώσιμο μέλλον», όπως τόνισε, «όχι κάτι που να μας αναγκάζει να διαλέξουμε μεταξύ του να αποχωρήσουμε από τον κλάδο και του να επιβαρύνουμε τους εργαζομένους μας».
Για τους εργαζόμενους, η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι τα ηλεκτρικά οχήματα αποτελούνται από πολύ λιγότερα τμήματα από τα βενζινοκίνητα μοντέλα, γεγονός που θα οδηγήσει σε κατάργηση πολλών θέσεων εργασίας. Οι εγκαταστάσεις που κατασκευάζουν καταλυτικούς μετατροπείς, μπεκ ψεκασμού καυσίμου και άλλα εξαρτήματα που δεν χρειάζονται τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα πρέπει να αναδιαμορφωθούν ή να κλείσουν.
Πολλά νέα εργοστάσια μπαταριών και ηλεκτρικών οχημάτων ξεφυτρώνουν και θα μπορούσαν να απασχολήσουν εργάτες από τα εργοστάσια που έχουν κλείσει. Αλλά οι αυτοκινητοβιομηχανίες κινούνται πιο επιθετικά στο Νότο, όπου η εργατική νομοθεσία έρχεται σε αντίθεση με τις απαιτήσεις των συνδικάτων σε σχέση με τις μεσοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ, όπου η UAW έχει μεγαλύτερη επιρροή. Ένα από τα αιτήματα του συνδικάτου είναι οι εργαζόμενοι στα νέα εργοστάσια να καλύπτονται από τις εθνικές συμβάσεις εργασίας των αυτοκινητοβιομηχανιών - μια απαίτηση στην οποία οι αυτοκινητοβιομηχανίες είπαν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν επειδή αυτά τα εργοστάσια ανήκουν σε κοινοπραξίες. Το συνδικάτο θέλει επίσης να ανακτήσει το δικαίωμα στην απεργία για να εμποδίσει τη διακοπή λειτουργίας των εργοστασίων.
«Βρισκόμαστε στην αυγή μιας άλλης βιομηχανικής επανάστασης και ο τρόπος που προχωράμε είναι ο τρόπος που ακολουθήσαμε κατά την προηγούμενη βιομηχανική επανάσταση — πολλά κέρδη για τους λίγους και δυστυχία και όχι καλές δουλειές για τους πολλούς», είπε η Μαντλίν Τζάνις. Εκτελεστική διευθύντρια της Jobs to Move America, μιας ομάδας πίεσης που συνεργάζεται στενά με την UAW και άλλα σωματεία. «Η UAW υπερασπίζεται πραγματικά τις κοινότητες σε όλη τη χώρα για να διασφαλίσει ότι αυτή η μετάβαση θα ωφελήσει όλους», πρόσθεσε η κ. Janis.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες σημειώνουν κέρδη-ρεκόρ την τελευταία δεκαετία, αλλά δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν χρόνο από τις στάσεις εργασίας στον αγώνα τους για να ανταγωνιστούν την Tesla και τις ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες.
Οι τρεις εταιρείες ήδη αγωνίζονται να ξεκινήσουν την δραστηριότητά τους στα ηλεκτρικά οχήματα. Ένα νέο εργοστάσιο μπαταριών της General Motors στο Οχάιο ξεκίνησε να παράγει μπαταρίες, καθυστερώντας τις ηλεκτρικές εκδόσεις του pickup Chevrolet Silverado και άλλα οχήματα. Η Ford φέτος αναγκάστηκε να αναστείλει την παραγωγή του ηλεκτρικού F-150 Lightning τον Φεβρουάριο, αφού μια μπαταρία έπιασε φωτιά σε ένα από τα φορτηγά που ήταν σταθμευμένα κοντά στο εργοστάσιο για έλεγχο ποιότητας. Και η Stellantis δεν θα αρχίσει καν να πουλά πλήρως ηλεκτροκίνητα οχήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το επόμενο έτος.
Αυτά τα προβλήματα και οι αυξανόμενες πωλήσεις της Tesla θα μπορούσαν να ισχυροποιήσουν το συνδικάτο στις διαπραγματεύσεις του με τις τρεις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες.
Στις 13 Σεπτεμβρίου, μία ημέρα πριν την έναρξη της απεργίας, οι εν λόγω εταιρείες φάνηκαν διατεθειμένες να προχωρήσουν πολύ περισσότερο από ό,τι προηγουμένως. Έτσι, η GM προσέφερε αύξηση μισθού 20 % για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Το ποσοστό αυτό είναι το μισό από αυτό που ζητά το σωματείο, αλλά υπερβαίνει κατά πολύ την αύξηση που έλαβαν οι εργαζόμενοι στο πλαίσιο των πρόσφατων συμβάσεων εργασίας.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν την περασμένη Παρασκευή υποστήριξε σθεναρά την UAW σε δηλώσεις του στον Λευκό Οίκο. Η κυβέρνηση έχει δώσει δισεκατομμύρια σε προγράμματα για την προώθηση των ηλεκτρικών οχημάτων και δεν επιθυμεί μια απεργία να προκαλέσει καθυστέρηση σε από τα κεντρικά στοιχεία της πολιτικής της για το κλίμα.
Παρά τα χρήματα που έχουν κερδίσει οι αυτοκινητοβιομηχανίες τα τελευταία χρόνια, τα στελέχη τους εκφράζουν βαθιά ανησυχία για την ανάπτυξη των ηλεκτρικών οχημάτων, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 7% της αγοράς νέων αυτοκινήτων στις ΗΠΑ μέχρι στιγμής φέτος και βρίσκονται σε καλό δρόμο να ξεπεράσουν τις πωλήσεις του ενός εκατομμυρίου για το σύνολο του έτους. Οι διευθυντές γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι παραδοσιακές εταιρείες όπως οι δικές τους έδεν διατηρούν συνήθως την κυριαρχία τους μετά από μια μεγάλη τεχνολογική αλλαγή. Παράδειγμα αυτού είναι ο παραγκωνισμός της Nokia και της Motorola από την Apple, καθώς τα κινητά τηλέφωνα έγιναν smartphone.
Τα στελέχη εταιρειών αυτοκινήτων και οι περισσότεροι αναλυτές του κλάδου υποτίμησαν πόσο γρήγορα θα γίνονταν δημοφιλή τα ηλεκτρικά οχήματα και δεν μπορούν να προβλέψουν με σιγουριά πώς οι πωλήσεις, οι οποίες ήταν ασταθείς τον τελευταίο καιρό, θα αυξηθούν στο μέλλον. «Δεν νομίζω ότι κανείς μπορεί να προβλέψει τέλεια ποια θα είναι η τάση», είπε η Mary T. Barra, η διευθύνουσα σύμβουλος της General Motors, σε συνέντευξή της στους New York Times τον περασμένο μήνα. Μιλώντας στο «CBS Mornings» την περασμένη Παρασκευή, η κ. Barra είπε ότι μια υπερβολική αύξηση μισθών θα υπονόμευε την ικανότητα της GM να συνεχίσει να παράγει οχήματα με κινητήρες εσωτερικής καύσης, ενώ παράλληλα αναπτύσσει ηλεκτρικά οχήματα. «Αυτή είναι μια κρίσιμη συγκυρία όπου οι επενδύσεις είναι πολύ σημαντικές», είπε.
Ωστόσο, τα συνδικάτα και οι υποστηρικτές τους είναι απίθανο να συμμεριστούν την αγωνία των στελεχών της αυτοκινητοβιομηχανίας, καθώς η κ. Barra, ο κ. Farley της Ford και ο διευθύνων σύμβουλος της Stellantis, Carlos Tavares, έχουν πάρει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε πακέτα αποζημιώσεων τα τελευταία χρόνια. Οι μέτοχοι των εταιρειών έχουν ανταμειφθεί με μερίσματα και επαναγορές μετοχών. Τα συνδικάτα «δεν πρόκειται να δείξουν μεγάλη υπομονή για δακρύβρεχτες ιστορίες», δήλωσε ο Karl Brauer, εκτελεστικός αναλυτής στο iSeeCars.com, μια διαδικτυακή πλατφόρμα αγορών.
Αν λάβουμε υπ' όψιν τον πληθωρισμό, οι μισθοί για τους εργάτες αυτοκινήτων στις ΗΠΑ έχουν μειωθεί κατά 19% από το 2008, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικής Πολιτικής, μια αριστερή ερευνητική ομάδα.
Την ίδια στιγμή, τα στελέχη των συνδικάτων γνωρίζουν τις αλλαγές στον κλάδο και δήλωσαν ότι δεν θέλουν να βλάψουν την GM, τη Ford και τη Stellantis σε μια στιγμή κατά την οποία αυτές οι εταιρείες προσπαθούν να ανακτήσουν το έδαφος που έχασαν από την Tesla, η οποία αντιστάθηκε επιθετικά στις απόπειρες συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων στα δικά της εργοστάσια.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες του Ντιτρόιτ αντιμετωπίζουν επίσης τον ανταγωνισμό από εταιρείες όπως η Rivian, μια start-up που κατασκευάζει ηλεκτρικά φορτηγά και αθλητικά οχήματα στο Ιλινόις, καθώς και ανταγωνιστές από το εξωτερικό, όπως η Mercedes-Benz και η Toyota, των οποίων τα εργοστάσια στις ΗΠΑ, που βρίσκονται κυρίως στο Νότο, δεν έχουν εργαζομένους οργανωμένους σε σωματεία.
«Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση εδώ», πρόσθεσε ο κ. Brauer, «το να προσπαθούμε να δεσμευτούμε σε μία μακροπρόθεσμη σύμβαση σε έναν κλάδο που είναι πολύ αβέβαιος και απρόβλεπτος για τα επόμενα πέντε χρόνια». Οι υποστηρικτές του συνδικάτου λένε ότι θα ήταν λάθος να κατηγορήσουμε τους εργαζόμενους εάν οι παραδοσιακές αυτοκινητοβιομηχανίες δεν μπορούν να ανταγωνιστούν την Tesla και άλλους ανταγωνιστές. «Αν κοιτάξετε την ανάλυση σχετικά με το κόστος κατασκευής ενός ηλεκτροκίνητου οχήματος, η εργασία αποτελεί μόνο ένα πολύ μικρό μέρος της εξίσωσης. Το μεγαλύτερο είναι οι μπαταρίες», είπε η κ. Janis της Jobs to Move America. «Αυτή η ιδέα ότι η UAW θα ανεβάσει το κόστος των Ford, GM και Stellantis σε σημείο που να τις θέσει εκτός αγοράς δεν είναι αλήθεια».
Ωστόσο, άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι μια μακρά στάση εργασίας θα μπορούσε να βοηθήσει την Tesla και τις ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες να κερδίσουν έδαφος έναντι των τριών παραδοσιακών αυτοκινητοβιομηχανιών των ΗΠΑ. «Αν συμβεί κάτι που θα διαταράξει την επιχείρησή τους, αυτό δίνει ώθηση στους αναδυόμενους κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων;» αναρωτιέται ο Steve Patton, υπεύθυνος της συμβουλευτικής εταιρείας EY για τις εταιρείες της αυτοκινητοβιομηχανίας. «Ποιος ωφελείται αν υπάρξει παρατεταμένη απεργία;»