Η ολιγοήμερη πολεμική σύρραξη στην Γεωργία προκάλεσε διεθνή προβληματισμό για την ασφάλεια των ενεργειακών διαδρόμων του Καυκάσου. Από την περιοχή διακινούνται σημαντικές ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου από την Κασπία Θάλασσα, που τροφοδοτούν κυρίως την ευρωπαϊκή αγορά. Το παραμικρό πρόβλημα στην τροφοδοσία καυσίμων επηρεάζει τις χώρες της Ευρώπης και για τον λόγο αυτό η διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Γεωργία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διακίνηση του πετρελαίου και φυσικού αερίου. Περίπου 1,2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως, ήτοι το 1,3% της παγκόσμιας προσφοράς, διακινείται μέσω της Γεωργίας. Μόνον ο αγωγός Μπακού – Τιφλίδα - Τσεϋχάν μεταφέρει 850.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως από το Αζερμπαϊτζάν μέσω της Γεωργίας προς την Τουρκία και από εκεί προς την Ευρώπη. Από τα γεωργιανά λιμάνια Σούπσα και Βατούμ της Μαύρης Θάλασσας διακινούνται περίπου 300.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως που προέρχονται από το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν.
Ο αγωγός Μπακού – Τιφλίδα – Τσεϋχάν παρακάμπτει την Ρωσία και μειώνει την ισχύ της στην μεταφορά των καυσίμων που προέρχονται από τις χώρες της Κασπίας. Στον αγωγό έχουν μετοχική παρουσία 11 εταιρείες, εκ των οποίων η βρεταννική BP διαθέτει το 30% και οι αμερικανικές εταιρείες Chevron, ConocoPhillips και Hess Corporation το 14% περίπου. Η Κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει ανοικτά υποστηρίξει την ανάπτυξη του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϋχάν, αλλά και του αγωγού φυσικού αερίου Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ, καθώς συμβάλλουν στην διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών της περιοχής.
Η Ουάσιγκτων ενθαρρύνει διαχρονικά τη συνεργασία της Γεωργίας με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία, αποβλέποντας στην αποδυνάμωση του ενεργειακού διαμετακομιστικού ρόλου τόσο της Ρωσίας όσο και του Ιράν. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2005, που εγκαινιάσθηκε η λειτουργία του αγωγού Μπακού – Τιφλίδα – Τσεϋχάν, μέχρι και σήμερα ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζώρτζ Μπούς έχει υποστηρίξει με συνέπεια τον αγωγό, ως έργο που ενισχύει την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια.
Οι πολεμικές συγκρούσεις στην Νότιο Οσσετία έπληξαν την Γεωργία κυρίως οικονομικά. Προκάλεσαν σοβαρές ανησυχίες για την αξιοπιστία της ως διαμετακομιστικού άξονα και προβλημάτισαν για τη δυνατότητα της χώρας να εγγυηθεί την ασφαλή μεταφορά καυσίμων από τα εδάφη της. Την ίδια στιγμή διασαφήνισαν με ξεκάθαρο τρόπο πως ο ρυθμιστής των εξελίξεων στην περιοχή είναι αποκλειστικώς η Ρωσία.
Ήδη, το Αζερμπαϊτζάν απευθύνθηκε στην Ρωσία προκειμένου να διπλασιασθούν οι ποσότητες πετρελαίου που διακινούνται από το λιμάνι του Μπακού, μέσω αγωγού, στο ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ στην Μαύρη Θάλασσα. Μέχρι σήμερα ο εν λόγω αγωγός μετέφερε 83.000 τόννους πετρελαίου σε μηνιαία βάση. Πλέον θα μεταφέρει 160.000 τόννους. Τις τελευταίες ημέρες ξεκίνησαν και επαφές για την διακίνηση καυσίμων από το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν, μέσω του εν λόγω αγωγού.
Οι εξελίξεις στην Νότιο Οσσετία και οι επιπτώσεις τους στη διακίνηση των καυσίμων αποδυναμώνουν και τον ενεργειακό ρόλο της Τουρκίας. Στη γειτονική χώρα καταλήγει από τους αγωγούς Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϋχάν και Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ το αζέρικο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθιστώντας την Τουρκία στρατηγικό ενεργειακό κόμβο. Για τον λόγο αυτό πολιτικοί παράγοντες στην Τουρκία εξέφρασαν εξ αρχής την βούληση για μεσολάβηση μεταξύ του Προέδρου της Γεωργίας Σαακασβίλι και των ηγετών των αποσχισθεισών Δημοκρατιών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσσετίας, ώστε να εξευρεθεί πολιτική λύση.
Η Ελλάδα δεν επηρεάζεται άμεσα από τις εξελίξεις στον Καύκασο. Ωστόσο, στους τομείς που συμπράττει ενεργειακά με την Τουρκία και κυρίως στις εισαγωγές φυσικού αερίου, αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα. Όταν η Τουρκία σταματά να προμηθεύεται αέριο από τις χώρες της Κασπίας, περιορίζει ή αναστέλλει τις εξαγωγές προς την χώρα μας. Σημειώνεται πως στις αρχές του έτους η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου αντιμετώπισε προβλήματα στην παροχή φυσικού αερίου από την Τουρκία, καθώς η προμηθεύτρια εταιρεία BOTAS είχε διακόψει την τροφοδοσία.
Τα προβλήματα αυτά αναμένεται να περιορισθούν όταν ολοκληρωθεί ο υποθαλάσσιος αγωγός Τουρκίας – Ελλάδας – Ιταλίας, μέσω του οποίου θα διακινηθεί φυσικό αέριο από τις χώρες της Κασπίας και της Κεντρική Ασίας προς την αγορά της Ιταλίας και εν συνεχεία της Δυτικής Ευρώπης. Η Τουρκία θα έχει τεράστιες ευθύνες στην ασφαλή τροφοδοσία της ευρωπαϊκής αγοράς και θα λογοδοτεί για το παραμικρό πρόβλημα. Αντιθέτως, η Ελλάδα με την συμμετοχή της στον αγωγό καθίσταται σημαντικός κόμβος διαμεταφοράς φυσικού αερίου από την ευρύτερη περιοχή της Κασπίας, όπου βρίσκεται το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Οι επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης στον τομέα της ενέργειας προστατεύουν σημαντικά την Ελλάδα από γεωπολιτικές εντάσεις. Η διασφάλιση εναλλακτικών πηγών τροφοδοσίας επιτρέπει αφ’ ενός την διαρκή προμήθεια της ελληνικής αγοράς και αφ’ ετέρου καθιστά την χώρα μας φερέγγυο διαμετακομιστικό κόμβο. Η σύμπραξη με την Ρωσία, μέσω των αγωγών πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης και αερίου South Stream, αποτελεί μια μελλοντική επένδυση για τον ενεργειακό και γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδος. Η συνεργασία δε με την Τουρκία, συσφίγγει τις διμερείς σχέσεις και δημιουργεί δεύτερη πηγή τροφοδοσίας.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 14/08/2008)