εμφανίστηκαν με τις μελέτες για την αξιοποίηση των Ολυμπιακών Αγώνων για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της Αθήνας. Η κρίση και η εθνική αβελτηρία, σε συνδυασμό με την έλλειψη οιασδήποτε στρατηγικής από το πολιτικό σύστημα, παρέπεμψαν το θέμα στις καλένδες.
Η επιταχυνόμενη κλιματική αλλαγή και οι καταστροφικές επιπτώσεις της στο περιβάλλον βρήκαν την Αθήνα και τις άλλες πόλεις της χώρας παντελώς ανοχύρωτες στις επιθέσεις των ακραίων φαινομένων.
Εάν προστεθεί στα παραπάνω το φτωχό και υποβαθμισμένο πολεοδομικά και ενεργειακά οικιστικό απόθεμα των κεντρικών συνοικιών των μεγάλων πόλεων, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα στην ποιότητα του οικιστικού περιβάλλοντος και θέτουν σε ευθεία αμφισβήτηση την βιωσιμότητα του.
Οι μεγαλουπόλεις συμμετέχουν σε ένα ιδιότυπο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα πόλεων όπου πρωταθλητές αναδεικνύονται εκείνα τα μητροπολιτικά συγκροτήματα που συνδυάζουν την προσέλκυση κεφαλαίων και επισκεπτών με την ποιότητα ζωής και την ευημερία των κατοίκων και των επιχειρήσεων.
Ο ΟΟΣΑ έχει αναπτύξει μάλιστα και τα κριτήρια αυτού του πρωταθλητισμού ενώ οι μεγαλύτεροι ιδιωτικοί οίκοι στην διαχείριση και ανάπτυξη ακινήτων δημοσιεύουν τις ετήσιες σειρές κατάταξης.
Σε αυτό το πρωτάθλημα η Αθήνα (για να μην αναφέρω τις υπόλοιπες πόλεις) δυστυχώς δεν συμμετέχει στην πρώτη κατηγορία και βρίσκεται εκτός της λίστας των 50 πρώτων πόλεων. Αντιθέτως, στην λίστα αυτή εμφανίζονται πόλεις άμεσα ανταγωνιστικές της Αθήνας, όπως η Βαρκελώνη, το Μάντσεστερ και η Λυών αλλά και πόλεις με παρόμοιο εθνικό βεληνεκές όπως η Βιέννη, η Κοπεγχάγη, το Ελσίνκι και η Στοκχόλμη. Πόσο μάλλον οι υπόλοιπες πόλεις της χώρας.
Οι Ευρωπαϊκές πόλεις έχουν εκσυγχρονισθεί με πρωτοπόρα έργα ανάπλασης των θαλασσίων και παραποτάμιων μετώπων, πολιτισμικής και οικονομικής αξιοποίησης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς τους, με πολιτικές μαζικής ανάπλασης περιοχών και κίνητρα απόσυρσης υποβαθμισμένων οικιστικών συνόλων, περιβαλλοντικής διαχείρισης των απορριμμάτων και τολμηρές παρεμβάσεις στις μεταφορές. Ήδη βρίσκονται στο επόμενο στάδιο της μετάβασης στην «έξυπνη πόλη». Τα παραπάνω απαίτησαν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και αποτελεσματική διοίκηση που ηγήθηκε των κοινωνιών, αντί να κρύβεται πίσω τους.
Τα κύρια κατά ΟΟΣΑ κριτήρια της ανταγωνιστικότητας που συνιστούν μια βιώσιμη πόλη συνοψίζονται σε ένα συνδυασμό παραγόντων όπως η προσιτή στέγη για τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις, η αποτελεσματική διοίκηση, οι ποιοτικές υπηρεσίες παιδείας και υγείας, οι χώροι αναψυχής και ελεύθερου χρόνου, τα συστήματα μαζικών μεταφορών. Είναι προφανές ότι οι επιδόσεις των Ελληνικών πόλεων, και κυρίως του Αττικού λεκανοπεδίου, είναι χαμηλές σε όλα σχεδόν τα κριτήρια, πλην ίσως αυτού των μεταφορών που μας κληροδότησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες (μετρό, τραμ, προαστιακός, Αττική Οδός, αεροδρόμια).
Οι τελευταίες εξελίξεις στον τομέα του περιβάλλοντος και η πρόσφατη παγκόσμια στροφή στην πράσινη οικονομία με την προσχώρηση και του λιγότερο ευαίσθητου παράγοντα των Η.Π.Α, δημιουργούν μια νέα ευκαιρία για το λεκανοπέδιο και κατ’ επέκταση για τις μικρές Αθήνες της περιφέρειας.
Οι προτάσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και αφορούν την πολεοδομική εξέλιξη, τον χωροταξικό σχεδιασμό, την περιβαλλοντική και ενεργειακή αναβάθμιση είναι αποσπασματικές και εξαγοράζουν την αδυναμία μεταρρυθμιστικών πολιτικών με αναποτελεσματικά επιδοματικά μέτρα τύπου «εξοικονομώ», ανακαινίζω χωρίς καμιά πιθανότητα επιτυχίας. Πεταμένα λεφτά!!!
Το αυτό συμβαίνει με την στεγαστική πολιτική. Τα 150 Δημόσια κτίρια που θα μετατραπούν σε προσιτές κατοικίες καθώς και η επιδότηση της αναβάθμισης των κενών διαμερισμάτων, την στιγμή που αλλοιώνεται ο οικιστικός ιστός των πόλεων στον βωμό της τουριστικής ανάπτυξης δεν είναι παρά μια ακόμη επικοινωνιακή πομφόλυγα.
Η αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων λύσεων απαιτεί όμως μια καινοτόμο προσέγγιση για την διοίκηση και διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος ώστε να προκύψουν σημαντικά οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη στα εμπλεκόμενα μέρη – κάτοικοι, διοίκηση και επενδυτικοί μηχανισμοί. Το σχέδιο της ανάπλασης της Αθήνας και των μεγάλων πόλεων που εξελίχθηκαν κατ’ εικόνα και ομοίωση της πρωτεύουσας θα κριθεί, όπως όλες οι μεταρρυθμίσεις, από την βούληση, την συναίνεση, την σύμπραξη και την συμμετοχή.
Ένα Νέο Σχέδιο για την αναβάθμιση των πόλεων είτε θα υιοθετηθεί από τους κατοίκους, την διοίκηση αλλά και την επενδυτική κοινότητα ή θα καταλήξει σε γραφικά δημοσιεύματα με φωτογραφίες από ένα μέλλον επιστημονικής φαντασίας.
Υ.Γ. Επί του πιεστηρίου. Οι ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού για τον έλεγχο των Airbnb ίσως είναι η αρχή για να επανέλθει η κατοικία στους κατοίκους της πόλης
(*) Ο Τάσος Χωμενίδης είναι Δρ. Πολιτικός Μηχανικός
Από kreport.gr