Ζούμε σε ένα κόσμο με ταχύτατες αλλαγές, με αποτέλεσμα να λησμονούμε την ιστορική κλίμακα –η οποία, με την σειρά της, εγγράφεται στα γεωγραφικά δεδομένα. Ιδιαίτερα επιρρεπείς είναι οι Αμερικανοί, ο πολιτισμός των οποίων βασίζεται στην συνεχή ανανέωση. Αντιμέτωποι με την αιφνίδια κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, θεώρησαν ότι η ρωσική δύναμη είχε οριστικά καταλυθεί. Έσπευσαν, με τον εγγενή δυναμισμό τους, να υπερ-επεκτείνουν τα όρια της νεόκοπης αυτοκρατορίας τους, θεωρώντας ότι εξέλιπε οριστικά ο αντίπαλος.
Οι Ρώσοι αντίθετα, έμπλεοι ιστορίας, ανέμειναν την παλίρροια μετά την άμπωτη. Ακόμη και στις πιό σκοτεινές ώρες της μετασοβιετικής εποχής, συντήρησαν την κληρονομία του αυτοκρατορικού οράματος. Τα αυτονομηθέντα σοβιετικά εδάφη μετονομάστηκαν «εγγύς αλλοδαπή» -δηλαδή, κατ’ ουσίαν, ρωσική ζώνη επιρροής. Στην αντίληψη των Ρώσων γεωπολιτικών αναλυτών, η ανεξαρτησία των εδαφών αυτών ήταν ένα είδος παιδικής ασθενείας, δηλαδή, μια προσωρινή κατάσταση πριν επανέλθουν στην ενίοτε υπερχιλιετή ρωσική αυτοκρατορική τροχιά. Η ώρα αυτή μοιάζει να έφθασε. Τα πρόσφατα γεγονότα στη Γεωργία κατέστησαν την επιστροφή της Ρωσίας ορατή προοπτική.
Οι προβλέψεις για επιστροφή στον Ψυχρό Πόλεμο δεν ευσταθούν. Η σημερινή Ρωσία δεν αποσκοπεί να επιβάλει μια παγκόσμια ιδεολογία. Επίσης, οι συγκρίσεις της ρωσικής ηγεσίας με τον Χίτλερ στις αμερικανικές εφημερίδες είναι ατυχείς και ανιστόρητες. Το κίνητρο της Ρωσίας είναι αυτοκρατορικό, όχι ιδεολογικό.
Ο Ρώσος πρόεδρος και ο πρωθυπουργός ακολουθούν πιστά τα ίχνη της αυτοκρατορικής παράδοσης, και συγκεκριμένα την αντιπαράθεση των εθνοτήτων, ώστε να διασφαλίζεται η αυτοκρατορική κυριαρχία στα εδάφη τους. Η σημερινή Ρωσία υιοθετεί και χρησιμοποιεί την πρόσφατη δυτική φρασεολογία για να δικαιολογήσει τις ενέργειές της. Κατά τίποτε δεν διαφέρει από την επίσης δυτικότροπη επίφαση του Μεγάλου Πέτρου και της Μεγάλης Αικατερίνης. Οι λόγοι προσαρμόζονται, η γεωπολιτική πραγματικότητα παραμένει αναλλοίωτη.
Η επιχείρηση κατά της Γεωργίας σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε αριστοτεχνικά. Συγκεντρώθηκαν όλες οι προϋποθέσεις για μια συντριπτική επιτυχία:
-
Η συγκυρία. Κατά την διάρκεια της αμερικανικής προεδρικής εκστρατείας, με τις Ηνωμένες Πολιτείες εξασθενημένες και εξαρτημένες από την Ρωσία για το ιρανικό και ειδικότερα κατά την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων με τους οποίους, ως είθισται, τα διεθνή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ασχολούνται κατ’ αποκλειστικότητα.
-
Η νομιμοποίηση. Η κατά γράμμα απομίμηση του δράματος του Κοσσυφοπεδίου και η αντιγραφή των δυτικών επιχειρημάτων κατά της Σερβίας, ώστε να αφαιρεθεί από τους Δυτικούς κάθε δυνατή ιδεολογική ή ηθική αμφισβήτηση.
-
Η εκτέλεση. Παγίδευση, Κύριος οίδε με ποιές μεθόδους, της γεωργιανής ηγεσίας και ενδεχομένως των Αμερικανών συμβούλων της στην αναγκαία «προβοκάτσια» και κεραυνοβόλος ρωσική αντίδραση, ώστε οι στρατιωτικοί στόχοι να έχουν επιτευχθεί, πριν η Δύση προλάβει να αφυπνισθεί.
Η Ρωσία ενήργησε ακαριαία και καίρια, δημιουργώντας μέσα σε λίγες ημέρες μιαν εντελώς νέα κατάσταση στην νότια περιφέρειά της. Έθεσε υπό τον έλεγχό της τον μόνο ανεξάρτητο ενεργειακό αγωγό της περιοχής, εξευτέλισε την αντιστεκόμενη γεωργιανή ηγεσία, έδειξε τα όρια της αμερικανικής προστασίας και επέτυχε την απόσπαση της Αμπχαζίας και της Νοτίου Οσσετίας.
Ακόμη σημαντικότερο είναι το μήνυμα στην «εγγύς αλλοδαπή». Χάρη στην απανταχού ρωσική διασπορά, Νότιες Οσσετίες μπορούν να δημιουργηθούν οπουδήποτε. Με τη μέθοδο του Κοσσυφοπεδίου, την οποία κατασκεύασαν και προσέφεραν εν τη απείρω αφελεία τους οι Δυτικοί, η Ρωσία απέκτησε την δυνατότητα να διαμελίζει στο όνομα της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Προς γνώσιν και συμμόρφωσιν.
Έρχονται έτη συρρίκνωσης και παρακμής της αμερικανικής γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής παρουσίας. Η Ρωσία θα τα εκμεταλλευτεί για να αποκαταστήσει την αυτοκρατορική της επιρροή και να καταστεί εκ νέου μεγάλη δύναμη. Μικράν αντίσταση θα συναντήσει από την στρατιωτικά απροετοίμαστη, πολιτικά διαιρεμένη και ενεργειακά εξηρτημένη Ευρώπη.
Η γεωπολιτική μας περιοχή θα βρεθεί εκ νέου στην καθόλου αξιοζήλευτη θέση της ενδιάμεσης ζώνης –buffer zone- μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών, Ευρώπης και Ρωσίας. Τα μικρά κράτη θα κινδυνεύουν να συντριβούν, σαν βαρκούλες ανάμεσα σε υπερωκεάνια. Η διπλωματία μας οφείλει να εγκαταλείψει τις ψυχροπολεμικές ράθυμες μεθόδους τις οποίες χρησιμοποιούσε υπό την προστασία του αμερικανικού αλεξιβροχίου. Πρέπει να αντλήσει έμπνευση από τις εμπειρίες της, ευτυχείς και ατυχείς, κατά τις περιόδους γεωπολιτικής ανασύνταξης και αστάθειας, όπως ήταν ο Μεσοπόλεμος.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 19/08/2008)