ο ειδικός του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), κ. Απόστολος Πετρόπουλος, ο οποίος παρουσίασε το World Energy Outlook 2023, συμμετέχοντας και εφέτος στις εργασίες του «Ενέργεια και Ανάπτυξη» του ΙΕΝΕ. Παράλληλα, ο ειδικός του ΙΕΑ απαρίθμησε τους πέντε πυλώνες για να διατηρηθεί ζωντανός ο στόχος του 1,5 °C, στους οποίους ξεχωρίζει ο τριπλασιασμός της εγκατεστημένη ισχύος ΑΠΕ από 3.629 GW πέρυσι σε 11.008 GW το 2030.
Όπως φαίνεται, εξάλλου, και από το παρακάτω διάγραμμα, σε σχέση με την πετρελαϊκή κρίση του 1973, σήμερα στο μείγμα της συνολικής παραγωγής ενέργειας έχει μειωθεί το μερίδιο του πετρελαίου, ενώ έχει αυξηθεί το μερίδιο των ΑΠΕ (αλλά και του φυσικού αερίου):
πηγή: World Energy Outlook 2023, ΙΕΑ
Σημαντικές δομικές αλλαγές αναδιαμορφώνουν τις προοπτικές του παγκόσμιου ενεργειακού τομέα, όπως αυτές αντανακλώνται στο «World Energy Outlook 2023» του ΙΕΑ. Το τεράστιο κύμα τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα και τα ηλιακά φωτοβολταϊκά, σε συνδυασμό με την αναδιάταξη της οικονομίας της Κίνας προς ένα πιο καθαρό μοντέλο ανάπτυξης, αλλάζουν την τροχιά του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος. Έτσι, από 0,6 εκατ. το 2015, το 2023 οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων υπολογίζονται σε 13,8 εκατ. και, βάσει του Stated Policies Scenario (Σενάριο Ισχυουσών Πολιτικών - STEPS), το 2030 προβλέπεται να ανέλθουν σε 38 εκατ. Ομοίως, αναφορικά με την νέα εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών, αυτή το 2015 ανήλθε σε 50 GW, το 2023 σε 349 GW, ενώ το Stated Policies Scenario του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας προβλέπει ότι αυτή θα ανέλθει σε 498 GW.
πηγή: World Energy Outlook 2023, ΙΕΑ
Σε τροχιά κορύφωσης η κατανάλωση για όλα τα ορυκτά καύσιμα ως το 2030
Παράλληλα, ο ΙΕΑ προβλέπει όχι μόνο peak oil αλλά και για όλα τα ορυκτά καύσιμα τροχιά κορύφωσης ως το 2030, όπως απεικονίζεται και στο παρακάτω διάγραμμα από την παρουσίαση του κ. Πετρόπουλου στο 27ο Εθνικό Συνέδριο «Ενέργεια και Ανάπτυξη» του ΙΕΝΕ:
πηγή: World Energy Outlook 2023, ΙΕΑ
Όπως τόνισε, εξάλλου, ο ειδικός του Οργανισμού, για πρώτη φορά, οι σημερινές ρυθμίσεις πολιτικής είναι αρκετά ισχυρές για να δημιουργήσουν κορύφωση στη ζήτηση όσον αφορά τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αυτή τη δεκαετία, ενώ το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων αρχίζει να μειώνεται από 80% σήμερα σε 73% το 2030.
Μεγάλη αύξηση στην κατασκευή εξοπλισμού για φ/β
Εξάλλου, μία πιθανή αλματώδης αύξηση στην ηλιακή ενέργεια θα μπορούσε να επιταχύνει την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. Η μεγάλη αύξηση στον εξοπλισμό φωτοβολταϊκών προσφέρει σημαντικά οφέλη για την ηλιακή ενέργεια, η οποία, κατάλληλα ενσωματωμένη, θα μπορούσε να περιορίσει περαιτέρω τη χρήση φυσικού αερίου και άνθρακα, καθιστώντας τις μειώσεις πιο ραγδαίες. Η παγκόσμια χρήση φυσικού αερίου στον τομέα της ενέργειας ανήλθε το 2022 σε 1.638 bcm, ενώ, σύμφωνα με το Stated Policies Scenario (STEPS) του ΙΕΑ, το 2030 προβλέπεται να φτάσει τα 1.570 bcm. Στην υπόθεση εργασίας για τη μέγιστη χρήση ηλιακής ενέργειας (higher solar uptake: πρόκειται για μία υπόθεση εργασίας εκ μέρους του ΙΕΑ που διερευνά τις επιπτώσεις της υψηλότερης χρήσης της ηλιακής παραγωγής, μέσα από την επιτάχυνση της ανάπτυξης ηλιακών φωτοβολταϊκών), το 2030 η χρήση του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή αναμένεται να φτάσει στα 1.388 bcm. Ομοίως για τον άνθρακα, το 2022 η συμμετοχή του στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής υπολογίζεται σε 3.769 Mtce, για το 2030, βάσει του STEPS, προβλέπεται σε 3.030 Mtce, ενώ στην υπόθεση εργασίας για τη μέγιστη χρήση ηλιακής ενέργειας, τo 2030, ο Οργανισμός προβλέπει2.6720 Mtce.
Η νέα κατασκευαστική δυναμικότητα ηλιακών φωτοβολταϊκών το 2015 ανήλθε σε 50 GW και το 2022 σε 220 GW, ενώ η συνολική κατασκευαστική δυναμικότητα τη χρονιά εκείνη υπολογίζεται σε 119 GW σε 639 GW. Tο STEPS προβλέπει πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών 498 GW για το 2030, ενώ την ίδια χρονιά η υπόθεση εργασίας για τη μέγιστη χρήση ηλιακής ενέργειας προβλέπει εγκατεστημένη ισχύ 820 GW. Επίσης το 2030 ο ΙΕΑ προβλέπει συνολική κατασκευαστική δυναμικότητα ύψους 1262 GW.
πηγή: World Energy Outlook 2023, ΙΕΑ
Ο Οργανισμός προβλέπει, επίσης, ότι ένα κύμα έργων εξαγωγής LNG πρόκειται να ανατρέψει τις αγορές φυσικού αερίου. Περίπου 250 bcm νέων έργων LNG πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία από το 2025 και μετά, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ. Τα πρότζεκτ αυτά θα αυξήσουν την παγκόσμια προσφορά LNG κατά 45%, αμβλύνοντας τις ανησυχίες για την προσφορά, ωστόσο έρχονται σε μια αβέβαιη στιγμή για τη ζήτηση.
Νέα δυναμική για επενδύσεις στην «καθαρή» ενέργεια - Ακόμη και 10 δολ. σε «πράσινες» επενδύσεις για κάθε δολάριο που επενδύεται σε ορυκτά καύσιμα
Νέα δυναμική για ενεργειακές επενδύσεις «βλέπει», επίσης, ο ΙΕΑ, καθώς το 2022 οι επενδύσεις στην «καθαρή» ενέργεια ανήλθαν σε 1,74 τρις δολ., ξεπερνώντας κατά πολύ τις αντίστοιχες σε ορυκτά καύσιμα (1,05 τρις δολ.), με συνέπεια οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα σήμερα να είναι σύμφωνες με τα επίπεδα που απαιτούνται στο STEPS. Σήμερα, για κάθε δολάριο που επενδύεται σε ορυκτά καύσιμα δαπανάται 1,8 δολ. σε επενδύσεις «καθαρής» ενέργειας. Στο Σενάριο Μηδενικών Εκπομπών (ΝΖΕ) του ΙΕΑ, οι «πράσινες» επενδύσεις αναμένεται να εκτιναχθούν το 2030 σε 10 δολ. για κάθε δολάριο που επενδύεται σε ορυκτά καύσιμα.
Επίσης, το 2030, βάσει του STEPS, οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα υπολογίζεται να ανέλθουν σε 0,9 τρις δολ. ετησίως, με τις επενδύσεις στην «καθαρή» ενέργεια να προβλέπονται σε 2,2 τρις δολ. ετησίως την ίδια χρονιά. Χωρίς τις πρόνοιες της Συμφωνίας των Παρισίων του 2015 για το Κλίμα οι επενδύσεις ορυκτών καυσίμων το 2030 θα επρόκειτο να ανέλθουν, σύμφωνα με τον Οργανισμό σε 1,4 τρις δολ. περίπου.
πηγή: World Energy Outlook 2023, ΙΕΑ
Στο Σενάριο ΝΖΕ οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα το 2030 πέφτουν σε μόλις 0,4 τρις δολ. το χρόνο, ενώ, αντίθετα, οι επενδύσεις στην «καθαρή ενέργεια» εκσφενδονίζονται σε 4,3 τρις δολ. το χρόνο.
Απαιτείται μεγαλύτερη διαφοροποίηση εφοδιασμού στα κρίσιμα ορυκτά
Σχετικά με την «πράσινη» μετάβαση, ο κ. Πετρόπουλος υπογράμμισε ότι η ανθεκτικότητα στον τομέα αυτό απαιτεί μεγαλύτερη ποικιλομορφία, δεδομένου ότι οι αγορές για κρίσιμα ορυκτά είναι μικρότερες και πιο συγκεντρωμένες από αυτές για τις παραδοσιακές προμήθειες ορυκτών καυσίμων. Έτσι, η μεγαλύτερη διαφοροποίηση εφοδιασμού, ειδικά για τη διύλιση και τη μεταποίηση των κρίσιμων ορυκτών, θα απαιτήσει συντονισμένη και διαρκή προσπάθεια. Στο παρακάτω διάγραμμα του ΙΕΑ φαίνεται το μέγεθος αγοράς και η συγκέντρωση διυλισμένων εμπορευμάτων που σχετίζονται με την ενέργεια που προβλέπεται για το 2030, βάσει των πρότζεκτ που έχουν ανακοινωθεί, καθώς και (στον οριζόντιο άξονα) το μερίδιο αγοράς των τριών κορυφαίων παραγωγών χωρών ανά εμπόρευμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, νικέλιο, χαλκός, κοβάλτιο, λίθιο, σπάνιες γαίες, γραφίτης):
πηγή: World Energy Outlook 2023, ΙΕΑ
Οι σημερινές μας επιλογές θα καθορίσουν την μελλοντική θερμοκρασία του πλανήτη, όπως υπογράμμισε, στη συνέχεια, ο ειδικός του ΙΕΑ. Όπως ανέφερε, οι εκπομπές αναμένεται να κορυφωθούν έως το 2025 σύμφωνα με το STEPS, αλλά οι θερμοκρασίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Πρόσθεσε, παράλληλα, ότι υπάρχουν πολιτικές και τεχνολογίες που αποδεδειγμένα μπορούν να διατηρήσουν την αύξηση θερμοκρασίας στους 1,5 °C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Πώς θα διατηρηθεί ζωντανός ο στόχος του 1,5 °C - Οι πέντε πυλώνες
Τέλος, τόνισε ότι ένα ολοκληρωμένο ενεργειακό πακέτο για το COP28, την 28η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, που θα πραγματοποιηθεί από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου 2023, στο Ντουμπάι, είναι απαραίτητο για να προωθήσει την ανάπτυξη της «καθαρής» ενέργειας, να υποστηρίξει τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες στη μετάβαση και να αναγνωρίσει την ανάγκη μείωσης της ζήτησης ορυκτών καυσίμων. Ειδικότερα, οι πέντε πυλώνες για να διατηρηθεί ο στόχος του 1,5 °C ζωντανός είναι οι παρακάτω (όπως αποτυπώνονται και στο διάγραμμα):
- Η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ να τριπλασιαστεί σχεδόν, από 3.629 GW, το 2022, σε 11.008 GW το 2030.
- Η βελτίωση στην ενεργειακή ένταση να υπερδιπλασιαστεί, σε σχεδόν 2% από το 2022 σε λίγο πάνω 4% το 2030.
- Η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα να μειωθεί από 501 EJ κατά 25%, σε 362 EJ.
- Οι εκπομπές μεθανίου από ορυκτά καύσιμα να μειωθεί κατά 75%.
- Οι επενδύσεις καθαρής ενέργειας στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες να τριπλασιαστούν από 0,77 τρις δολ. πέρυσι σε 2,26 τρις δολ. το 2030.
πηγή: World Energy Outlook 2023, ΙΕΑ