Γιά τήν Χαμάς, πού ἔχει διπλῆ ταυτότητα –ὡς «ἀντιστασιακή ὀργάνωσις» καί ὡς διαχειριστής τῆς ἐξουσίας στήν Λωρίδα τῆς Γάζας ἐδῶ καί 17 χρόνια–, ἡ πρώτη ἰδιότητα πάντοτε ὑπερισχύει τῆς δεύτερης. Τό μαρτυρεῖ αὐτό ἡ συνέντευξις πού ἔδωσε στούς “New York Times” ὁ ὑπαρχηγός της, Χαλίλ ἀλ-Χάγια.
«Δουλειά μας», εἶπε, «δέν εἶναι νά ἀσχολούμαστε μέ τήν διακυβέρνηση τῆς Γάζας, τήν ὑδροδότηση ἤ τήν ἠλεκτροδότησή της». Ἀπό αὐτήν τήν ἄποψη, ἡ δραματική ἐπιδείνωσις τῆς καταστάσεως γιά τόν πληθυσμό εἶναι μᾶλλον ἀδιάφορος. Στόχος τῆς Χαμάς μέ τίς ἐπιθέσεις τῆς 7ης Ὀκτωβρίου στήν ἰσραηλινή ἐπικράτεια ἦταν, πάντα κατά τόν Χάγια, ἡ ἐπαναφορά τοῦ Παλαιστινιακοῦ ζητήματος στήν ἀτζέντα καί στό ἐπίκεντρο τῆς διεθνοῦς προσοχῆς, ἡ μεγιστοποίησις τῆς ἀντιθέσεως τῶν ἀραβικῶν κρατῶν στό Ἰσραήλ, ἡ μετατροπή τῆς συγκρούσεως σέ διαρκῆ πίεση σέ ὅλη τήν γραμμή τῶν ἰσραηλινῶν συνόρων καί ἡ ἀκύρωσις τῶν αὐταπατῶν ὅτι ἡ συμβίωσις Ἑβραίων καί Ἀράβων εἶναι δυνατή.
Ὑπ᾿ αὐτήν τήν ἔννοια, ἡ Χαμάς ἔχει ἤδη νικήσει, καί μέ τό παραπάνω, ἀκόμη καί τήν στιγμή πού οἱ ἰσραηλινοί στρατιῶτες φωτογραφίζονται στό κτήριο πού ἄλλοτε στέγαζε τό Κοινοβούλιο τῆς Γάζας. Ὁ «ἐνταφιασμός» τοῦ Παλαιστινιακοῦ ζητήματος, ὁ ὁποῖος ἐπεχειρεῖτο μέ τίς Συμφωνίες τοῦ Ἀβραάμ ἀνάμεσα στό Ἰσραήλ καί τίς ἀραβικές μοναρχίες, ἀποδεικνύεται ἀνέφικτος. Ὁ ἰσλαμικός κόσμος ἀποκτᾶ, ὅσο καί ἄν οἱ ἀντιδράσεις του εἶναι πρός τό παρόν χλιαρές, μιά πρωτόγνωρη ἑνότητα, ὅπως ἀποδεικνύει ἡ διάσωσις, ἤ μᾶλλον ἐνίσχυσις, ἐν μέσῳ τῆς παρούσης κρίσεως τῆς ἰρανο-σαουδαραβικῆς συμφιλιώσεως πού ἐπετεύχθη τόν περασμένο Μάρτιο μέ κινεζική μεσολάβηση. Ἡ εἰκόνα τοῦ Ἰσραήλ ἐπιδεινώνεται, τοὐλάχιστον ἐκτός Δύσεως καί σταδιακῶς καί ἐντός αὐτῆς, μέχρι τοῦ σημείου τῆς ἀπονομιμοποιήσεως. Ἡ ἱκανότης του νά ἐμπνέει δέος στούς γείτονές του καί νά προβάλλει ὡς ἀσφαλές καταφύγιο γιά τό ἀνά τόν κόσμο ἑβραϊκό στοιχεῖο ἀμφισβητεῖται. Οἱ ἐσωτερικές διαιρέσεις του ἐντείνονται, ἄν κρίνουμε ἀπό τήν ἔκκληση τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς ἀντιπολιτεύσεως Γιάιρ Λαπίντ γιά ἀποκαθήλωση, μεσούσης τῆς πολεμικῆς προσπαθείας, τοῦ ἐπί κεφαλῆς τῆς κυβερνήσεως Μπενιαμίν Νετανυάχου ἤ ἀπό τό δημοσκοπικό εὕρημα ὅτι μόνον τό 4% τοῦ ἑβραϊκοῦ πληθυσμοῦ τοῦ Ἰσραήλ ἐμπιστεύεται τόν Πρωθυπουργό ὡς πρός τήν ἐξέλιξη τῶν ἐπιχειρήσεων.
Καί βεβαίως, ἡ Χαμάς ἐπιλύει τούς ἐνδοπαλαιστινιακούς λογαριασμούς της μέ τήν Παλαιστινιακή Ἀρχή τοῦ Μαχμούντ Ἀμπάς, ἡ ὁποία ἐμφανίζεται ὡς ἀνίκανη εἴτε γιά τό ἔργο τῆς ἀντιστάσεως εἴτε γιά τό ἔργο τῆς εἰρηνεύσεως. Γιά ὅποιον πιστεύει στήν αὐτοεκπληρουμένη προφητεία ὅτι ἡ συμβίωσις τῶν διαφορετικῶν λαῶν στήν ἴδια περιοχή εἶναι ἀδύνατη, μερικά πράγματα εἶναι ἀρκετά εὔκολα. Ἰδίως ἄν ἔχει ἀποδεχθεῖ (στό ὄνομα τοῦ δικοῦ του λαοῦ, ἀλλά βεβαίως ἐρήμην του) ὅτι προθυμοποιεῖται νά ἀπορροφήσει ἀπεριόριστες ἀπώλειες καί ὀδύνη.
Ἀλλά αὐτό εἶναι καί τό στρατηγικό ἀδιέξοδο τῆς ἄλλης πλευράς. Διότι οὔτε ἡ ἡγεσία οὔτε ἡ κοινωνία τοῦ Ἰσραήλ συμφιλιώνεται μέ τήν ἰδέα ἑνός διαμοιρασμοῦ τῆς Ἁγίας Γῆς τῶν μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν, στό πλαίσιο μιᾶς «λύσεως δύο κρατῶν», στήν ὁποία δεκαετίες τώρα ὀμνύει ἡ διεθνής κοινότης.
Στήν πραγματικότητα, οἱ ἀντικειμενικές δυνατότητες ἀναδύσεως μιᾶς λύσεως δύο κρατῶν ὑπονομεύονται καθημερινῶς ἐπί τοῦ ἐδάφους, μέ τόν ἐντατικό ἐποικισμό καί κατακερματισμό τῆς Δυτικῆς Ὄχθης τοῦ Ἰορδάνου, πού ἀποτελεῖ τό κατ᾿ ἐξοχήν ἀντικείμενο στρατηγικοῦ ἐνδιαφέροντος τοῦ Ἰσραήλ. Ὑπονομεύονται ἐπίσης καί ἀπό τήν ἀνυπαρξία προτάσεων γιά δημιουργία ἑνός παλαιστινιακοῦ κράτους μέ αὐθεντική κυριαρχία, ὅπως ἔδειξε ἤδη ἀπό τό ἔτος 2000 ἡ κατάρρευσις τῶν συνομιλιῶν τοῦ Κάμπ Νταίηβιντ, ἡ ὁποία καί πυροδότησε τήν «δεύτερη Ἰντιφάντα».
Προτοῦ τό σύνθημα «ἀπό τήν θάλασσα μέχρι τό ποτάμι» γίνει τό ἀγαπημένο τῶν φιλοπαλαιστινίων διαδηλωτῶν, προκαλῶντας διεθνῆ σκανδαλισμό, εἶχε ἀναγραφεῖ, μέ τήν ἀκριβῶς ἀντίθετη σημασία, στό καταστατικό τοῦ κόμματος Λικούντ τοῦ Μπενιαμίν Νετανυάχου, πού ἀρνεῖται τήν προοπτική ὕπαρξης ὁποιασδήποτε ἄλλης κυριαρχίας μεταξύ Ἰορδάνου καί Μεσογείου, πέραν τῆς ἰσραηλινῆς.
Ἀλλά ἐάν ὁ διαχωρισμός δέν εἶναι ἐφικτός, τότε ἡ ἀναγκαστική συνύπαρξις ὑπό συνθῆκες ἀνίσων δικαιωμάτων μετατρέπει τό Μεσανατολικό σέ σύγκρουση πληθυσμοῦ ἐναντίον πληθυσμοῦ, γεγονός πού ἐξηγεῖ καί τήν ἀγριότητά της.
Σέ ἕνα τέτοιο τοπίο, ὡστόσο, οἱ μακροπρόθεσμες προοπτικές τοῦ Ἰσραήλ δέν εἶναι ἐνθαρρυντικές, διότι ἡ εὐρωστία τοῦ κράτους στηρίζεται στήν ἀποτρεπτική ἰσχύ τοῦ στρατοῦ του, στήν συνοχή τοῦ πληθυσμοῦ του, στήν λειτουργία τῆς οἰκονομίας του ὡς «κέντρου καινοτομίας» (ἰδίως σέ θέματα ἐξοπλισμῶν καί παρακολουθήσεων) καί στήν διατήρηση τῶν δημογραφικῶν ἰσορροπιῶν. Ὡστόσο, οἱ τελευταῖες γνωρίζουν μία διπλῆ ἀνατροπή: ἀφ᾿ ἑνός τό σύνολο τοῦ παλαιστινιακοῦ πληθυσμοῦ «ἀπό τήν θάλασσα ἕως τό ποτάμι» (συμπεριλαμβανομένων δηλαδή καί τῶν Ἀράβων ἰσραηλινῆς ὑπηκοότητος) ἰσοῦται πλέον μέ τόν ἑβραϊκό, ἐνῶ στούς κόλπους τοῦ τελευταίου οἱ θρησκευόμενοι ἀνατολικῆς καταγωγῆς καί ἀδιαλλάκτων πολιτικῶν ἀπόψεων ἀναπτύσσονται ταχύτερα τῶν κοσμικῶν Ἑβραίων, οἱ ὁποῖοι ὑπῆρξαν οἱ ἀρχικοί θεμελιωτές τοῦ κράτους καί τώρα ἀκολουθοῦν ὅλο καί συχνότερα τήν ὁδό τοῦ brain drain.
Συνεπῶς ἡ συζήτησις τῶν ἡμερῶν περί παραπλεύρων ἀπωλειῶν καί διακρίσεως μαχητῶν καί ἀμάχων στήν Λωρίδα τῆς Γάζας εἶναι παραπλανητική. Ἡ ἐκκένωσις τῆς Λωρίδος τῆς Γάζας, τοὐλάχιστον τοῦ βορείου τμήματος, ἀπό τόν πληθυσμό της ἀποτελεῖ ὄχι παρενέργεια, ἀλλά τήν κύρια στόχευση τῶν ἰσραηλινῶν ἐπιχειρήσεων. Εἶναι τό βασικώτερο «κέρδος» τό ὁποῖο μπορεῖ νά ἀποκομίσει σέ αὐτήν τήν δυσχερῆ συγκυρία: ἐξ οὗ καί οἱ ἀντιφατικές δηλώσεις τῆς κυβερνήσεως Νετανυάχου γιά τό πῶς φαντάζεται τήν ἑπομένη ἡμέρα, καθώς καί οἱ διαρκεῖς ὑπόγειες τριβές της μέ τήν Οὐάσιγκτων, ἡ ὁποία θά ἐπιθυμοῦσε περισσότερη σαφήνεια καί περισσότερο εὔπεπτες πολιτικῶς λύσεις. Εἰδάλλως, θά πρέπει νά θεωρήσουμε ὅτι ἡ ἰσραηλινή ἐκδοχή τοῦ τί συνιστᾶ νίκη συνοψίζεται στήν κατάληψη ἑνός νοσοκομείου...
(ἀπό τήν ἐφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")