Μέσα στα υπέροχα νέα στάδια του Πεκίνου και μπροστά στους ενθουσιώδεις συμπατριώτες τους οι αθλητές της Κίνας κατατρόπωσαν τους αμερικανούς αντιπάλους τους σε αυτούς τους Ολυμπιακούς Αγώνες κατακτώντας 16 χρυσά μετάλλια περισσότερα και θέτοντας τέλος στην αμερικανική κυριαρχία που διαρκούσε από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Ενα αποτέλεσμα που θα ενισχύσει τους φόβους των Αμερικανών, τη στιγμή που οι ειδικοί κάνουν λόγο για πτώση της Αμερικής ταυτόχρονα με την αναπότρεπτη άνοδο της Κίνας που θα φέρει τη σύγκρουση των δύο δυνάμεων. Το ερώτημα είναι πότε θα βρεθούν αντιμέτωπες οι δύο δυνάμεις.
Η απάντηση είναι ότι δεν θα διαρκέσει για πολύ αυτό- αν τελικά γίνει ποτέ. Οι ΗΠΑ διατηρούν το προβάδισμα σχεδόν σε κάθε οικονομικό μέγεθος. Το ΑΕΠ των ΗΠΑ ανήλθε στα 13,8 τρισ. δολάρια την περασμένη χρονιά αφήνοντας κατά πολύ πίσω το κινεζικό, στα 3,2 τρισ. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν 46.000 δολάρια και 5.300 αντιστοίχως για τις δύο χώρες. Εξάλλου, σύμφωνα με το περιοδικό «Fortune», μόλις τρεις κινεζικές εταιρείες συγκαταλέγονται μεταξύ των 30 μεγαλυτέρων παγκοσμίως, τη στιγμή που υπάρχουν 11 αμερικανικές.
Παρ΄ όλα αυτά, το στοιχείο που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη της Κίνας είναι ο βαθμός στον οποίο έχουν αφομοιώσει οι Κινέζοι όλα όσα έκαναν ισχυρή την Αμερική. Δηλαδή, την αισιοδοξία, τον δυναμισμό, τον πατριωτισμό, την αυτοπεποίθηση, την αποφασιστικότητα για τη διασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος στις επόμενες γενιές. Στις τρεις προηγούμενες εβδομάδες που ταξίδεψα στην Κίνα είδα μια χώρα διαποτισμένη από ένα πνεύμα σιγουριάς.
Από την άλλη πλευρά συμβαίνει, προς το παρόν τουλάχιστον, το ακριβώς αντίθετο. Μια Αμερική που πλήττεται από την οικονομική ύφεση, τη βουτιά των τιμών των ακινήτων, την κατάρρευση τραπεζών, τις καταστροφικές συμμαχίες στο εξωτερικό και από μια τρομακτική πολιτική ηγεσία που παραπαίει. Πώς θα είχε αντιμετωπίσει η Αμερική έναν σεισμό όμοιο με αυτόν που έπληξε το Σετσουάν τον περασμένο Μάιο;
Αν κρίνουμε από την αντιμετώπιση του τυφώνα Κατρίνα, σίγουρα όχι με το πνεύμα, την ενέργεια και την αυτοπεποίθηση της Κίνας. Σε ολόκληρη την πληγείσα περιοχή συνάντησα στρατιώτες, μηχανικούς και εθελοντές που περιμάζευαν τα ερείπια, αναστήλωναν τα δημόσια κτίρια και ανοικοδομούσαν τεράστιες περιοχές κατασκευάζοντας με απίστευτη ταχύτητα προσωρινές κατοικίες για τους σεισμοπαθείς. Χωρίς να παραδίνονται στην αυτολύπηση και στην απελπισία ή να περιμένουν τη βοήθεια της κυβέρνησης, οι κάτοικοι κατέβαλλαν κάθε προσπάθεια να ξαναχτίσουν ό,τι καταστράφηκε το ταχύτερο δυνατόν: τα προχειροφτιαγμένα μαγαζιά, τα εστιατόρια, τα ιατρεία, ακόμη και τις μικρές βιοτεχνίες δίπλα στα χαλάσματα των σπιτιών τους.
«Οι νεκροί είναι νεκροί, δεν είναι ανάγκη να πεθάνουμε και εμείς μαζί τους» μου είπε ένας 40χρονος άνδρας που έχασε τη σύζυγό του και τον πατέρα του και τώρα προσπαθεί να ανοίξει ξανά το κουρείο κάτω από ένα πρόχειρο στέγαστρο στην παλιά αγορά του χωριού του. Στην επαρχία Χενάν, στο χωριουδιάκι Ζουτάν, συνάντησα την ενσάρκωση αυτού που κάποτε αποκαλούσαμε «αμερικανικό όνειρο» αλλά στο εξής θα πρέπει μάλλον να μετονομάσουμε κινεζικό. Ηταν ένας 27χρονος που ονομάζεται Ζου Σουχένγκ. Ενας από τους δεκάδες εκατομμύρια αγράμματους αγρότες που κατέκλυσαν τις κινεζικές πόλεις προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον στην οικογένειά τους. Εργάζεται στις οικοδομές της κινεζικής πρωτεύουσας δέκα ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα και γυρίζει στο χωριό του μόλις δύο φορές τον χρόνο. Θυσιάζεται ο ίδιος για να μπορέσουν κάποια ημέρα να σπουδάσουν τα δύο του παιδιά και να ζήσουν έτσι τη νέα εποχή ευημερίας της χώρας.
«Ελπίζω να μπορούν να σχεδιάζουν μεγάλα κτίρια και να μην τα χτίζουν όπως εγώ» μου εξομολογήθηκε, προσθέτοντας ότι όταν βλέπει τα πολυτελή διαμερίσματα και τα αυτοκίνητα των πλουσίων συμπατριωτών του αυτό τον κάνει να θέλει να εργαστεί ακόμη πιο σκληρά. Συνάντησα ακόμη Αμερικανούς που αντιμετωπίζουν την Κίνα ως τη σύγχρονη «Γη της Επαγγελίας» ανοίγοντας νέες επιχειρήσεις. Στην επαρχία Γκανσού ένας 23χρονος από την Οκλαχόμα άνοιξε μια πιτσαρία, ενώ ένας άλλος Τεξανός γυρίζει τα καταστήματα της Σανγκάης με μια κάμερα προσφέροντας «ζωντανή τροφή» στους Αμερικανούς που τον απολαμβάνουν από το καθιστικό τους.
«Μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για εσένα αλλά τι μπορείς εσύ να κάνεις γι΄ αυτήν» δήλωνε ο πρόεδρος Κένεντι το 1961. Η Κίνα τού σήμερα μάλλον θα συμφωνούσε μαζί του.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με την ατμοσφαιρική ρύπανση του Πεκίνου, οι οικοδομικές εργασίες σταμάτησαν και ο Ζου Σουχένγκ επέστρεψε στο χωριό του. Οι δουλειές όμως χάθηκαν και για πολλούς άλλους στην πόλη Γιου εξαιτίας των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι βίζες που είχαν εκδοθεί πριν από τους Αγώνες δεν ίσχυαν πλέον και έτσι τα μαγαζιά της πόλης- που είναι η πρώτη παγκοσμίως στην κατασκευή χριστουγεννιάτικων διακοσμητικών και άλλων μικροαντικειμένων- δεν γέμισαν από τους ξένους αγοραστές. Κανείς ωστόσο δεν διαμαρτυρήθηκε. Ολοι ήταν χαρούμενοι αφού θυσιάζονταν για έναν μεγάλο σκοπό, μια έμφυτη αρετή αυτού του λαού.
«Αν η Δύση έχει αυτή τη χρονιά λιγότερους Αγιοβασίληδες, αξίζει τον κόπο για χάρη των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό ήταν το μεγάλο όνειρο 1,3 δισ. Κινέζων» έλεγε ένας από τους κατοίκους. Η εταιρεία σιδήρου και χάλυβα του Πεκίνου δέχθηκε επίσης ισχυρό πλήγμα.
Επί 89 χρόνια οι εγκαταστάσεις της επιβάρυναν την ατμόσφαιρα με θειικό οξύ και νέφος αναγκάζοντας τις αρχές να διατάξουν το κλείσιμό της. Ετσι η επιχείρηση μεταφέρθηκε σε νέες γιγαντιαίες εγκαταστάσεις στην επαρχία Χεμπεΐ, όπου απασχολούνται ήδη από τον περασμένο Μάρτιο 40.000 εργάτες. Το ήδη υπάρχον εργοστάσιο περιβάλλεται από μια έκταση 225 τετρ. χλμ. όπου προβλέπεται να κατασκευαστούν σύντομα νέα εργοστάσια παραγωγής πετροχημικών, ηλεκτρικής ενέργειας και άλλες εγκαταστάσεις βαριάς βιομηχανίας. Ολα αυτά δεν φαντάζουν καθόλου περίεργα για την Κίνα, μια χώρα όπου κατασκευάζονται συνεχώς νέοι αυτοκινητόδρομοι, γέφυρες, αεροδρόμια, σιδηροδρομικοί σταθμοί- ολόκληρες πόλεις ανύπαρκτες ως πριν από 20 χρόνια. Τη στιγμή που περιορίζεται η κατασκευή υποδομών στην Αμερική- καθώς οι πολίτες προτιμούν την περικοπή των φόρων που τροφοδοτούν τον κρατικό προϋπολογισμό- η Κίνα επενδύει αφειδώς στο μέλλον της.
Κάτι τέτοιο βέβαια είναι πολύ εύκολο να το επιτύχει μια αυταρχική κυβέρνηση που καταπνίγει κάθε φωνή διαμαρτυρίας, καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και διαθέτει εκατοντάδες εκατομμύρια πολύ φθηνού εργατικού δυναμικού.
Οπωσδήποτε οι Κινέζοι δεν είναι «ελεύθεροι» αλλά, με εξαίρεση το Θιβέτ και ορισμένες ακόμη περιοχές, ανέχονται αδιαμαρτύρητα την καταπίεσή τους. Δεν διέκρινα καμία διαμαρτυρία υπέρ της δημοκρατίας σε αυτή τη φάση της ανάπτυξης της χώρας. Οπως φαίνεται, η ασφάλεια και η ευημερία βρίσκονται υψηλότερα στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. Αλλωστε το καθεστώς τα καταφέρνει περίφημα σε αυτόν τον τομέα έχοντας μειώσει τον αριθμό του φτωχού πληθυσμού κατά 400 εκατ. κατοίκους τα τελευταία 30 χρόνια και διπλασιάζοντας τον ρυθμό ανάπτυξης.
Οι Κινέζοι είναι ελεύθεροι να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, πόσοι όμως από αυτούς δεν επιστρέφουν ποτέ; Πολλοί από τους τοπικούς άρχοντες είναι διεφθαρμένοι και χρηματίζονται, αν όμως οι κινεζικές αρχές συμφωνούσαν στη διοργάνωση ελεύθερων εκλογών τότε πιθανότατα πολλοί από αυτούς θα γύριζαν στην πατρίδα τους. Οπως έχει καταδείξει έρευνα του αμερικανικού Κέντρου Ερευνών Ρew, η Κίνα βρίσκεται πρώτη στον κατάλογο που μετρά τη συνολική ικανοποίηση του πληθυσμού από την κυβέρνηση, με το εκπληκτικό μάλιστα ποσοστό του 86% των Κινέζων να δηλώνουν ευχαριστημένοι από τη διακυβέρνηση της χώρας τους. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι κάτοικοι της Τανζανίας, του Πακιστάν, του Μεξικού και της Νιγηρίας εμφανίζονται πολύ πιο ικανοποιημένοι από τους Αμερικανούς.
Παρακολουθώντας κανείς τα δυτικά ΜΜΕ κατά τη διάρκεια των Αγώνων δεν σχημάτιζε την ίδια εντύπωση καθώς αυτά εστίαζαν στις συγκρούσεις των διαδηλωτών και στη λογοκρισία του Διαδικτύου. Επέκριναν τη χώρα για τη ρύπανση, «ξεχνώντας» όμως ότι έχουμε μεταφέρει τις βιομηχανίες μας εκεί προκειμένου να προμηθευόμαστε φθηνά προϊόντα. Αφιέρωσαν μεγάλο μέρος του τηλεοπτικού τους χρόνου ή του χώρου τους ασχολούμενοι με τα τρικ, τα μοντάζ και τις ψηφιακές επεξεργασίες της τελετής έναρξης, η οποία όμως υπήρξε μία από τις εντυπωσιακότερες που έχουμε δει ποτέ. Μπορεί να μην είναι λανθασμένη καμία από αυτές, αυτές οι κριτικές όμως εμμένουν σε λεπτομέρειες.
(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 26/08/2008)