«Βρισκόμαστε στη Βόρεια Μακεδονία πάνω από 20 χρόνια – και πολλά από αυτά με σημαντικές προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπισθούν», τονίζει ο κ. Σιάμισιης, υπενθυμίζοντας, παράλληλα, ότι στη συγκεκριμένη αγορά, η HELLENiQ ENERGY έχει τοποθετηθεί στρατηγικά, με μακρόπνοο σχεδιασμό. Εξάλλου, αν και η απόφαση επαναλειτουργίας έρχεται ένα χρόνο μετά το σχετικό αίτημα της Vardax – κοινοπραξίας στην οποία η HELLENiQ ENERGY έχει το 80%, με το υπόλοιπο 20% να ανήκει στην NAVTOVOD - Naftovod Dooel Skopjie, την κρατική εταιρεία της γείτονος – ο ίδιος ο Ανδρέας Σιάμισιης αναγνωρίζει ότι απομένει ακόμη δουλειά που πρέπει να γίνει ώστε να αρχίσει η εμπορική λειτουργία του αγωγού, καθώς υπάρχουν σημαντικές εκκρεμότητες. Ο ίδιος, ωστόσο, δηλώνει αισιόδοξος ότι, με καλή θέληση και από τις δύο πλευρές, αυτές θα διευθετηθούν.
Πώς οδηγηθήκαμε στην παύση λειτουργίας του πετρελαιαγωγού Θεσσαλονίκη-Σκοπίων
Ο αγωγός κατασκευάστηκε το 2002, με στόχο τη σύνδεση των διυλιστηρίων Θεσσαλονίκης με το τότε διυλιστήριο της ΟΚΤΑ, στα Σκόπια. Ωστόσο, η προκάτοχος της HELLENiQ ENERGY, ΕΛΠΕ, αποφασίζει το 2013 την αναστολή λειτουργίας του αγωγού, μήκους 213 χλμ και ικανότητας μεταφοράς 350.000 μετρικών τόνων πετρελαίου, καθώς κρίθηκε οικονομικά ασύμφορη η λειτουργία του διυλιστηρίου στην όμορη χώρα. Όπως εξηγεί ο κ. Σιάμισιης, αυτό συνέβη και με αρκετά άλλα σχετικά «απλά» διυλιστήρια της περιοχής, που είχαν κατασκευαστεί με άλλα κριτήρια την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Μετά από προσεκτική μελέτη, οι εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ αποφασίστηκε να αξιοποιηθούν οι εγκαταστάσεις ως περιφερειακή έδρα εφοδιασμού στα Δυτικά Βαλκάνια, με αλλαγή χρήσης του αγωγού, ώστε αντί για αργό να μεταφέρει τα πλέον σύγχρονα και καθαρά προϊόντα. Παρά την τροποποίηση και τις σημαντικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού τους, ο αγωγός παρέμεινε σε αδράνεια, γιατί καθυστερούσε η έκδοση σχετικής αλλαγής της αδειοδότησής του. Ας σημειωθεί ότι, στο μεταξύ, το πρώην διυλιστήριο της ΟΚΤΑ μετετράπη σε αποθηκευτικό χώρο.
Από το 2020 ξεκινούν εκ νέου οι προσπάθειες επαναλειτουργίας, ενώ συστήνεται κοινή επιτροπή για την ανίχνευση πεδίων σύγκλισης μεταξύ των εμπλεκομένων μερών. Τον περασμένο Νοέμβριο, και αφού είχε ολοκληρώσει όλες τις προϋποθέσεις που είχαν τεθεί, η Vardax, υπέβαλε εκ νέου αίτημα αδειοδότησης για αλλαγή χρήσης του αγωγού, καθώς πλέον, στόχος είναι να λειτουργήσει για τη μεταφορά διυλισμένων προϊόντων αντί για αργό. Με την προαναφερθείσα απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής της γειτονικής μας χώρας παραμερίστηκε και το εμπόδιο αυτό.
Η αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων – Το Διαιτητικό Δικαστήριο δικαίωσε τη HELLENiQ ENERGY
Στη συνέντευξή του ο κ. Σιάμισιης έκανε αναφορά και στο θέμα των αποζημιώσεων που διεκδικεί από την κυβέρνηση των Σκοπίων η HELLENiQ ENERGY μετά την αθέτηση των συμβατικών της υποχρεώσεων, επί σειρά ετών, για ελάχιστη κατανάλωση 500.000 τόνων μαζούτ σε ετήσια βάση. Το Διαιτητικό Δικαστήριο, στο οποίο κατέφυγε η εταιρεία, μετά τις άκαρπες προσπάθειές της για φιλικό διακανονισμό, δικαίωσε την ελληνική εταιρεία, η οποία, πλέον, αναμένει από την απέναντι πλευρά να πράξει τα δέοντα. Υπενθυμίζεται ότι το Διαιτητικό Δικαστήριο των Παρισίων επιδίκασε, τον Δεκέμβριο του 2022, στη HELLENiQ ENERGY το ποσό των 25,6 εκατ.ευρώ, που καλείται να τής καταβάλει το Δημόσιο της γειτονικής χώρας για την αθέτηση της εν λόγω συμβατικής υποχρέωσης.
Ο πετρελαιαγωγός θα έχει δυναμικότητα 1 εκατ. τόνους ντίζελ ετησίως και, όπως τονίζει ο CEO της HELLENiQ ENERGY είναι απολύτως έτοιμος να λειτουργήσει, καθώς, πέραν της προβλεπόμενης συντήρησής του όσο καιρό βρίσκεται σε αδράνεια, πρόσφατα η εταιρεία ολοκλήρωσε έναν νέο πλήρη έλεγχο αξιοποιώντας τις τελευταίες τεχνολογικές δυνατότητες ελέγχου αγωγών. Με τις εργασίες αυτές, μάλιστα, επεκτάθηκε η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του έργου μέχρι τον Ιούνιο του 2051.
Ο αγωγός έχει τη δυνατότητα μεταφοράς 2,5 εκατ. τόνων αργού και προϊόντων πετρελαίου (ντίζελ, κηροζίνη και βενζίνη) ετησίως, ενώ στη φάση της επικείμενης λειτουργίας του θα μεταφέρει ντίζελ κίνησης.
Ο εν λόγω αγωγός παρέχει ασφάλεια και περιβαλλοντική προστασία, καθώς η διακίνηση μέσω αγωγών δεν έχει την επισφάλεια της μεταφοράς πετρελαιοειδών μέσω βυτίων και άλλων οχημάτων. Εξάλλου, η κρισιμότητα της επαναλειτουργίας του υπογραμμίζεται και από το πρόσφατο περιστατικό της καθίζησης στην περιοχή Γκράτσκο, δίπλα στα σύνορα με την Ελλάδα, που έχει καταστήσει αδύνατη και, μάλιστα, για άγνωστο διάστημα, την σιδηροδρομική μεταφορά οποιουδήποτε προϊόντος μέχρι την πόλη των Σκοπίων.
Στόχος της ελληνικής εταιρείας με το έργο της «αναβίωσης» του αγωγού αυτού είναι, όπως σημειώνει με έμφαση ο κ. Σιάμισιης στη συνέντευξή του, να δοθεί στη γείτονα χώρα η δυνατότητα να αναδειχθεί σε σημαντικό περιφερειακό ενεργειακό κόμβο (interconnected energy hub) για κοντινούς προορισμούς, γεγονός που θα αναβαθμίσει τη θέση και τον ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή.