Ανάμεσα στους ηγέτες που αναμένεται να δώσουν το παρών είναι ο ομοσπονδιακός πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι, αλλά και οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βραζιλίας, της Ιαπωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου οι οποίοι θα προβούν σε δηλώσεις σχετικά με τις δεσμεύσεις των χωρών τους για το κλίμα. Τις ΗΠΑ θα εκπροσωπήσει η Αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις
Όπως τονίζει το Euronews, αν και η συμμετοχή αναμένεται να σπάσει όλα τα προηγούμενα ρεκόρ, ξεπερνώντας τις 70.000 άτομα, η επιλογή του προέδρου της COP28 είναι τόσο αμφιλεγόμενη, καθώς για πρώτη φορά διευθύνων σύμβουλος οποιασδήποτε εταιρείας, και μάλιστα πετρελαϊκής, είναι επικεφαλής COP.
Eιδικότερα, ο πρόεδρος της COP28, Δρ Σουλταν Αλ Τζαμπέρ, ειδικός απεσταλμένος της χώρας για την κλιματική αλλαγή τα τελευταία τρία χρόνια, είναι επίσης διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου του Άμπου Ντάμπι (ADNOC) – μια θέση που πολλοί θεωρούν ασυμβίβαστη με την ηγεσία της παγκόσμιας αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Αφού ανακοινώθηκε ο διορισμός του νωρίτερα φέτος, περισσότεροι από 130 νομοθέτες από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ έστειλαν επιστολή στον ΟΗΕ, στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στον Μπάιντεν ζητώντας την απόσυρσή του.
Τι είναι και πώς ξεκίνησαν οι COP
Η διεξαγωγή των συνεδρίων αποφασίστηκε κατά την πρώτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα, που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας το 1992. Βασικό επίτευγμα της Διάσκεψης του 1992 ήταν η θέσπιση της UNFCCC και η οποία υπεγράφη από 154 κράτη στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED). Μέχρι το 2022, η UNFCCC είχε 198 συμβαλλόμενα μέρη, με ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων τη Διάσκεψη των Μερών (COP), η οποία συνεδριάζει ετησίως για να αξιολογήσει την πρόοδο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η πρώτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP1) πραγματοποιήθηκε το 1995 στο Βερολίνο.
Οι ετήσιες αυτές Διασκέψεις των Μερών (COP) της UNFCCC έχουν στόχο να μπορέσουν οι κυβερνήσεις να συμφωνήσουν σε πολιτικές περιορισμού τωης αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας και προσαρμογής στις επιπτώσεις που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.
Εκτός από επίσημη συνάντηση των μερών της UNFCCC για την αξιολόγηση της προόδου στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης του Πρωτοκόλλου του Κιότο (1995), οι ετήσεις COP χρησιμεύουν και για τη θέσπιση νομικά δεσμευτικών υποχρεώσεων για τις ανεπτυγμένες χώρες να μειώσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Από το 2005, οι Διασκέψεις χρησίμευσαν επίσης ως "Διάσκεψη των Μερών που λειτουργούν ως Συνάντηση των Μερών του Πρωτοκόλλου του Κιότο" (CMP). Επίσης τα μέρη της σύμβασης που δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη του πρωτοκόλλου μπορούν να συμμετέχουν σε συνεδριάσεις που σχετίζονται με το πρωτόκολλο ως παρατηρητές. Από το 2011 έως το 2015 οι συναντήσεις COP χρησιμοποιήθηκαν για τη διαπραγμάτευση της Συμφωνίας του Παρισιού ως μέρος της πλατφόρμας του Durban, η οποία χάραξε τις κατευθυντήριες γραμμές της δράσης για το κλίμα. Οποιοδήποτε τελικό κείμενο της εκάστοτε COP πρέπει να συμφωνηθεί με συναίνεση (consensus).
Πόσο θα διαρκέσει η COP28;
Η COP28 πραγματοποιείται σε διάστημα δύο εβδομάδων, από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου. Το δεκαπενθήμερο των διαπραγματεύσεων θα ξεκινήσει με την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για το Κλίμα την 1η και 2η Δεκεμβρίου, στην οποία θα συνέλθουν αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων μαζί με ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών.
Αυτή η μοναδική για την COP28 εκδήλωση έχει ως στόχο να χρησιμεύσει ως πλατφόρμα για σημαντικές ανακοινώσεις και να δώσει ώθηση για το υπόλοιπο της συνόδου κορυφής.
Το θεματικό πρόγραμμα των ΗΑΕ εδώ δείχνει πότε τα βασικά θέματα που σχετίζονται με το κλίμα θα βρεθούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Εκτός από τις συνήθεις ημέρες που είναι αφιερωμένες στα οικονομικά, την ενέργεια και τη φύση, η προεδρία εισήγαγε φέτος ορισμένα νέα θέματα – συμπεριλαμβανομένης μιας ειδικής ημέρας για την υγεία.
Οι τελικές διαπραγματεύσεις οι COP έχουν προγραμματιστεί για τις 11 και 12 Δεκεμβρίου, και ειναι διαβόητες για την υπερβολική τους διάρκεια. Η COP27 στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου δεν κατέληξε σε τελική συμφωνία παρά μόνο δύο ημέρες αργότερα από ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί.
Ποιες είναι οι προσδοκίες από την COP28;
Η Προεδρία έχει περιγράψει τέσσερις βασικούς στόχους για φέτος, παράλληλα με τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων:
-Ταχεία προώθηση μιας δίκαιης, ομαλής και ισότιμης ενεργειακής μετάβασης.
Καθορισμός της χρηματοδότησης του κλίματος.
-Η τοποθέτηση της φύσης, της ζωής και των μέσων διαβίωσης στο επίκεντρο της δράσης για το κλίμα.
-Κινητοποίηση για την πιο περιεκτική COP μέχρι σήμερα.
-Επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης θα είναι το κύριο θέμα, καθώς οι χώρες παραμένουν διχασμένες ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της μη βιώσιμης χρήσης ορυκτών καυσίμων στον κόσμο.
Η ΕΕ θα πιέσει για μια παγκόσμια πρώτη συμφωνία που θα αφορά στη σταδιακή κατάργηση της “αμείωτης” παγκόσμιας χρήσης άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αντιθετες αναμένεται να είναι χώρες μεγάλοι παραγωγοί ορυκτών καυσίμων, όπως η Σαουδική Αραβία, καθώς και οι αναπτυσσόμενες χώρες που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα για την ανάπτυξη των οικονομιών τους.
Ασκείται επίσης πίεση για μια συμφωνία που θα τριπλασιάσει την παγκόσμια δυναμικότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θα διπλασιάσει τον ρυθμό με τον οποίο βελτιώνεται η ενεργειακή απόδοση έως το 2030. Αυτό είναι λιγότερο διχαστικό από τα σχέδια για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, ωστόσο ορισμένοι -συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ- δήλωσαν ότι δεν θα δεσμευτούν για το ένα χωρίς το άλλο.
Η ανάγκη για μια φιλόδοξη συμφωνία θα υπογραμμιστεί από τον πρώτο παγκόσμιο απολογισμό στην αρχή της συνόδου κορυφής. Αυτή η “κάρτα αναφοράς” για την πρόοδο του κλίματος θα δείξει πόσο απέχουν οι χώρες από την τήρηση των δεσμεύσεών τους βάσει της συμφωνίας του Παρισιού για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Ολη η διαδικασία να διορθώσει την πορεία των σχεδίων των χωρών για το κλίμα, ώστε να επανέλθει ο κόσμος σε σωστή τροχιά. Υπενθυμίζουμε ότι η χρηματοδότηση ζημιών και απωλειών κυριάρχησε στις συζητήσεις της COP27 – με τη συμφωνία για τη δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου να γιορτάζεται ως σημαντική νίκη πέρυσι.
Νωρίτερα αυτό το μήνα συμφωνήθηκε στο Αμπού Ντάμπι ένα πρωτοποριακό σχέδιο για το Ταμείο Χρηματοδότησης των δράσεων και η απόφαση θα εγκριθεί επίσημα στην COP28 την επόμενη εβδομάδα. Βασίζεται στην Παγκόσμια Τράπεζα που ενεργεί ως μεσάζων για τον έλεγχο των διαπραγματεύσεων και των χρονοδιαγραμμάτων γύρω από τη διανομή των κεφαλαίων.
Νωρίτερα αυτό το μήνα συμφωνήθηκε στο Άμπου Ντάμπι ένα πρωτοποριακό σχέδιο για το ταμείο και η απόφαση θα εγκριθεί επίσημα στην COP28 την επόμενη εβδομάδα. Βασίζεται στην Παγκόσμια Τράπεζα που ενεργεί ως μεσάζων για τον έλεγχο των διαπραγματεύσεων και των χρονοδιαγραμμάτων γύρω από τη διανομή των κεφαλαίων. Αυτό ήταν ένα αμφιλεγόμενο σημείο για τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου που φοβούνται την έλλειψη εκπροσώπησης και συμμετοχής στη διαδικασία ή πιθανές προκαταλήψεις. Οι ΗΠΑ διατύπωσαν επίσης κάποιες αντιρρήσεις για τη συμφωνία σχετικά με το αν οι συνεισφορές για απώλειες και ζημιές θα είναι εθελοντικές ή όχι.
Η ΕΕ έχει δηλώσει ότι θα ανακοινώσει μια “σημαντική” συνεισφορά στο ταμείο κατά την CO28 – ελπίζοντας ότι θα ενθαρρύνει και άλλους μεγάλους ιστορικούς ρυπαντές να πράξουν το ίδιο.
Το “βαθύ χάσμα” μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών βλέπει τη συνάντηση του ταμείου ζημιών να μην επιτυγχάνεται.