Η πρόσφατη μονοήμερη επίσκεψη του Υπουργού Ανάπτυξης κ. Χρήστου Φώλια στο Μπακού (9/9) και οι εκεί συναντήσεις του με την Αζέρικη ηγεσία επαναφέρουν στο προσκήνιο την αγωνιώδη προσπάθεια της Ελληνικής κυβέρνησης, που έχει ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια, να εξασφαλίσει φυσικό αέριο για τις ανάγκες της χώρας την ερχόμενη 15ετία.
Από τη μία πλευρά έχουμε τις άμεσες ανάγκες για το δίκτυο του ΔΕΣΦΑ, οι οποίες κυρίως λόγω της στροφής της ηλεκτροπαραγωγής στο φυσικό αέριο αυξάνονται αλματωδώς, και από την άλλη ζητούνται επειγόντως σοβαρές ποσότητες αερίου για τον Ελληνο – Ιταλικό αγωγό φυσικού αερίου IGΙ ο οποίος θα μεταφέρει Κασπιανό αέριο μέσω Τουρκίας και Ελλάδος στην Ιταλία. Για την περίπτωση των αναγκών του Ελληνικού δικτύου, οι ανάγκες του οποίου από τα 4.0 Δισεκ. Κυβικά Μέτρα (BCM) σήμερα θα φθάσουν τα 7.0 BCM το 2010 και 10 BCM το 2015, ένα μεγάλο μέρος (μέχρι 1,5 BCM) των επιπλέον ποσοτήτων θα το προμηθεύσει η Ρωσική Gazprom, βάσει της υπάρχουσας συμφωνίας που λήγει το 2016. Ένα μικρότερο μέρος μέχρι 1,0 BCM θα προέλθει από το Αζερμπαϊτζάν (εξ’ ου και η επίσκεψη του κ. Φώλια) και ένα μικρότερο μέρος, δηλαδή μέχρι 0,5 BCM θα προέλθει από LNG μέσω Ρεβυθούσας, η δυναμικότητα της οποίας έχει ως γνωστόν αυξηθεί τελευταία. Και όλα αυτά βέβαια για τις ανάγκες των 7,0 BCM μέχρι το 2010 – 2011. Και μετά τι θα γίνει οπότε θα χρειασθούν επιπλέον ποσότητες 3,0 – 4,0 BCM μέχρι το 2015;
Η ελπίδα της ΔΕΠΑ και του Υπουργείου, χωρίς όμως τίποτα να είναι βέβαιο προς το παρόν, είναι ότι οι extra ποσότητες θα εξασφαλιστούν από τις ποσότητες transit που θα διέρχονται μέσω South Stream και IGI. Εάν σκεφθούμε ότι οι δύο αυτοί αγωγοί θα μεταφέρουν συνολικά γύρω στα 25,0 BCM, η κοινή λογική λέει ότι γύρω στα 3,0 BCM θα περισσέψουν για να διοχετευθούν στο φιλοξενούν ελληνικό σύστημα.
Και ναι μεν για τον South Stream, και παρά τις έντονες διαμαρτυρίες της Αμερικανικής κυβέρνησης (που απειλεί με αποσταθεροποίηση την κυβέρνηση Καραμανλή) οι διαδικασίες έχουν λίγο πολύ δρομολογηθεί με την επικύρωση της διακρατικής συμφωνίας πριν από δύο εβδομάδες στην Βουλή. Και ο αγωγός παρακλάδι του South Stream γνωστό ως ο Νότιος Άξονας που θα διέρχεται από την Ελλάδα πρόκειται να έχει κατασκευασθεί μέχρι το 2015 το ενωρίτερο. Όμως για τον IGI υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα καθώς η Ιταλική Edison η οποία και θα είναι ο τελικός αποδέκτης του 90% των ποσοτήτων που θα διέρχονται μέσω του αγωγού, δεν έχει εξασφαλίσει ακόμη τις απαραίτητες ποσότητες. Επιπλέον ο IGI έχει να ανταγωνισθεί τον αγωγό Nabucco, ο οποίος σε πρώτη φάση ευελπιστεί ότι θα προμηθεύεται φυσικό αέριο από τον ίδιο προμηθευτή, δηλαδή το πεδίο Shah Deniz στο Αζέρικο τμήμα της Κασπίας θάλασσας.
Το πρόβλημα είναι ότι οι μελλοντικά διαθέσιμες ποσότητες από το Phase II του Shah Deniz είναι ζήτημα εάν φθάσουν τα 20,0 BCM, ποσότητα για την οποία ήδη υπάρχει μία μακρά σειρά υποψηφίων πελατών πέρα του Nabucco και του IGI. Πελάτες που ακούν στο όνομα, SOCAR, Γεωργιανή Εταιρεία Αερίου, BOTAS και TAP. Ο τελευταίος αφορά το Trans Andriatic Pipeline, που αποτελεί κοινοπραξία μεταξύ της Νορβηγικής Statoil – Hydro και της Ελβετικής EGL που έχουν στόχο να μεταφέρουν 10 έως 12 BCM μέσω του αγωγού αυτού – που θα διέρχεται μέσω Τουρκίας, Ελλάδος, Αλβανίας, Ανδριατικής – στη Νότιο Ιταλία. Ο αγωγός αυτός, σε αντίθεση με τον IGI και τον Nabucco, έχει ήδη συμβολαιοποιημένες ποσότητες για 10 BCM (4,5 BCM από το Shah Deniz και 5,5 από την NIGEC του Ιράν). Οι διαδικασίες για την κατασκευή του TAP είναι αρκετά προχωρημένες και η χρηματοδότησή του απόλυτα εξασφαλισμένη. Επειδή μάλιστα ο TAP σε σύγκριση με τον IGI έχει σημαντικά μικρότερο μήκος είναι λογικό ότι θα κατασκευασθεί πολύ γρηγορότερα. Εάν λάβουμε υπ’ όψη ότι στους μετόχους του Shah Deniz συμπεριλαμβάνονται η Socar, η BOTAS και η Statoil – Hydro μεταξύ άλλων, είναι ηλίου φαεινότερο ποιοι έχουν προτεραιότητα για να κλείσουν ποσότητες αερίου προς εξαγωγή. Για αυτό ίσως θα ήτο χρήσιμο, σε αυτό το πρώιμο στάδιο για την κυβέρνηση να έρθει σε κάποια συνεννόηση με τον TAP για την εξασφάλιση των επιπλέον 1,5 – 2,0 BCM που θα χρειασθεί το ελληνικό σύστημα μέχρι το 2015.