Ὁ θεσμός τῆς ἁφῆς τῆς Ὀλυμπιακῆς φλόγας μπορεῖ νά καθιερώθηκε τό 1936 στήν Ὀλυμπιάδα τοῦ Βερολίνου, οἱ καταβολές του ὅμως βρίσκονται στήν ἀρχαία Ἑλλάδα. Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, ὁ βασιλιᾶς τῆς Ἥλιδος Ἴφιτος, μαζί μέ τούς βασιλεῖς τῆς Σπάρτης Λυκοῦργο καί τῆς Πίσας Κλεοσθένη, στίς ἀρχές τοῦ 8ου π.Χ. αἰῶνα, καθιέρωσαν κοινή λατρεία, παραπλεύρως τοῦ ναοῦ τοῦ Δία στήν Ὀλυμπία, τελῶντας ταυτόχρονα ἀνά τετραετία ἀθλητικούς ἀγῶνες.
Ὅπως ἀναφέρει ὁ Πλούταρχος, ἡ ἐκδήλωση αὐτή εἶχε ὡς στόχο, κατά τήν διάρκεια τῶν ἀγώνων αὐτῶν, νά καθιερωθεῖ ἡ Ὀλυμπιακή ἐκεχειρία καί νά ἐπιβάλλεται ὅσο διαρκεῖ, ἡ εἰρήνη. Ζητοῦσαν μάλιστα ἀπό τόν Δία νά χαρίσει εἰρήνη σέ ὅλους τούς λαούς τῆς γῆς καί νά στεφανώσει τούς νικητές τοῦ ἱεροῦ ἀγῶνα.
Τότε, κατά τήν διάρκεια τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων στήν Ἀρχαία Ὀλυμπία, γινόταν ἡ ἁφή τῆς Ὀλυμπιακῆς φλόγας μέ τή μορφή θρησκευτικῆς τελετῆς. Ἡ ἁφή γινόταν ἀπό τόν ἱερέα καί ὁ ἀθλητής πού παρελάμβανε τήν δᾶδα, τήν παρέδιδε στόν ἑπόμενο γιά νά φτάσει στόν βωμό ἄσβεστη, ὅσο διαρκοῦσαν οἱ ἀγῶνες.
Τό 1936 τό ναζιστικό καθεστώς στό πλαίσιο τῆς προσπάθειας νά ὀργανώσει μέ μεγαλοπρέπεια τούς Ὀλυμπιακούς τοῦ Βερολίνου καί νά προπαγανδίσει τίς ἰδέες τοῦ Χίτλερ, ἀναβίωσε τήν ἁφή τῆς Ὀλυμπιακῆς φλόγας μετά ἀπό 27 αἰῶνες.
Μία πανέξυπνη καί ταλαντοῦχος σκηνοθέτις, ἀγαπημένη τοῦ Χίτλερ, ἡ ἡλικίας 32 ἐτῶν Λένι Ρίφενσταλ, πού πέθανε τό 2002 σέ ἡλικία 102 ἐτῶν, ἀναλαμβάνει τήν ὀργάνωση τῆς ἁφῆς, στήν ἀρχαία Ὀλυμπία. Σέ εἰδική τελετή ἡ χορογράφος ἱέρεια Κούλα Πράτσικα ἀναπέμπει τίς ἱκεσίες στόν Δία.
«Ὦ Δία, ἄρχων τοῦ παντός καί τῶν πάντων, ὁδηγέ, εἰς ἐσέ ὦ Ζεῦ, ἀναπέμπω τήν ἱκεσίαν ταύτην ὡς ἀρχήν τῶν ὕμνων μου…»
Ἡ φλόγα ἐκδηλώθηκε μέ κοῖλο κάτοπτρο ἀπό τίς ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου στόν ἱερό χῶρο τῆς Ὀλυμπίας στίς 20 Ἰουλίου 1936 καί παραδόθηκε ἀπό τήν ἱέρεια στόν πρῶτο λαμπαδηδρόμο Κώστα Κανδύλη. Ἡ Ρίφενσταλ, μέ μιά μεγάλη ὁμάδα τεχνικῶν καί ὀπερατέρς, κινηματογραφεῖ τήν ἁφή καί τήν διαδρομή, ἀπό τήν Ἀρχαία Ὀλυμπία ἕως τό κατάμεστο Ὀλυμπιακό Στάδιο τοῦ Βερολίνου.
Ἡ φλόγα, μέ ἕναν δρομέα ἀνά χιλιόμετρο, πέρασε ἀπό τήν Βουλγαρία, τήν Οὑγγαρία, τήν Αὐστρία καί τήν Τσεχοσλοβακία, καί ἔφτασε στό Βερολῖνο τήν 1η Αὐγούστου, μετά ἀπό ἕνδεκα ἡμέρες. Ὁ Γερμανός πρωταθλητής Φρίτζ Σίλγκεν τήν μεταφέρει γιά νά ἀνάψει τόν βωμό, προκαλῶντας συγκίνηση στίς δεκάδες χιλιάδες τῶν θεατῶν, ἐνῷ οἱ φιλαρμονικές παιάνιζαν τόν Ὀλυμπιακό ὕμνο...
Τραγική εἰρωνεία: Πέντε χρόνια μετά οἱ Γερμανοί πού πῆραν τό φῶς τοῦ Ὀλυμπισμοῦ καί τῆς εἰρήνης ἀπό τήν Ἀρχαία Ὀλυμπία, εἰσέρχονται τώρα μέ τά ὅπλα ὡς κατακτητές στήν Ἑλλάδα. Καί ἡ τραγική σύμπτωση: Ἐκεῖνος πού θά σηκώσει τήν σβάστικα στόν Ἱερό βράχο τῆς Ἀκρόπολης εἶναι ὁ σύζυγος τῆς Λένι Ρίφενσταλ, λοχαγός τῶν καταδρομῶν Πῆτερ Γιάκομπι.
Θά ἔπρεπε νά περάσουν 12 χρόνια γιά νά ξαναγίνει ἡ τελετή ἁφῆς τῆς ὀλυμπιακῆς φλόγας. Μεσολάβησε ὁ Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πού ματαίωσε τίς Ὀλυμπιάδες τοῦ 1940 καί 1944.
Ἔτσι φτάσαμε στό καλοκαίρι τοῦ 1948 ὅπου στήν Ἀρχαία Ὀλυμπία ἀρχίζουν οἱ τελετές ἁφῆς. Τήν χώρα ὅμως μαστίζει ἐμφύλιος πόλεμος. Ἡ πρωθιέρεια Μαρία Ἀγγελακοπούλου, μαζί της καί ἡ Ἀλέκα Κατσέλη, λόγῳ τῆς κατάστασης, δέν μπορεῖ νά φτάσει ἐκεῖ. Γύρω ἀπό τούς λόφους τῆς Ἀρχαίας Ὀλυμπίας μέ ἐντολή τοῦ πρωθυπουργοῦ Θεμιστοκλῆ Σοφούλη ἀκροβολίζεται ἕνα Σύνταγμα Πεζικοῦ καί λαμβάνει μέτρα γιά νά γίνει ἀπρόσκοπτα ἡ τελετή τῆς ἁφῆς. Λίγο μετά ἡ φλόγα θά μεταφερθεῖ μέ πλοῖο στό Λονδῖνο.
Ἡ Ὀλυμπιακή φλόγα ταξίδεψε στίς τέσσερεις ἀπό τίς πέντε ἠπείρους, πλήν τῆς Ἀφρικῆς. Στήν Εὐρώπη ταξίδεψε, δύο φορές στό Λονδῖνο, καί ἀπό μία φορά στήν Ρώμη, στό Ἑλσίνκι, στό Βερολῖνο, στό Μόναχο, στήν Μόσχα, στήν Βαρκελώνη καί στήν Ἀθήνα. Στήν Ἀμερική ταξίδεψε, στό Λός Ἄντζελες, στό Μεξικό, στό Μόντρεαλ, στήν Ἀτλάντα καί στό Ρίο ντέ Τζανέιρο. Στήν Αὐστραλία ταξίδεψε στήν Μελβούρνη καί τό Σίδνεϋ, στήν Ἀσία στό Τόκυο, τήν Σεούλ καί τό Πεκῖνο, ἐνῷ δύο φορές λόγῳ πολέμου ματαιώθηκαν οἱ Ὀλυμπιακοί ἀγῶνες καί δέν ὑπῆρξε ἁφή τῆς Ὀλυμπιακῆς Φλόγας, τό 1940 γιά τό Τόκυο καί τό 1944 γιά τό Λονδῖνο.
Ἀπό τήν πρώτη ἁφή τῆς ὀλυμπιακῆς φλόγας πρίν ἀπό 84 χρόνια, ἀκολούθησαν ἄλλες 16 καί φτάσαμε στήν σημερινή 18η. Θά ἀκολουθήσουν στό μέλλον ἀκόμα περισσότερες, μέ ἔντονη τήν ἑλληνική σφραγῖδα πού ἀποτυπώνεται στό τρίπτυχο: Ὀλυμπιακοί Ἀγῶνες, Ὀλυμπιακή Φλόγα, Ὀλυμπιακός Ὕμνος. Γι’ αὐτό ἡ Ἑλλάδα, ἡ κοιτίδα τοῦ Ὀλυμπισμοῦ, ἡ χώρα πού διαχέει τό φῶς τοῦ πολιτισμοῦ, ἡ διαρκής λαμπηδόνα, θά πρέπει νά μείνει ἐσαεί ὁ θεματοφύλακας τῆς ὀλυμπιακῆς ἰδέας μέ τήν ὁποία θά φωτίζει, θά ἐμπνέει καί θά καθοδηγεῖ τόν κόσμο στήν εἰρήνη καί τόν πολιτισμό.
(ἁπό τήν ἐφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")