Ο λόγος; Ένα τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος, το Akdeniz-1, θα πραγματοποιήσει επιστημονικές έρευνες στην περιοχή νότια της Καρπάθου, όπου η Άγκυρα θεωρεί προκλητικά πως ανήκει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Δείχνοντας τις προθέσεις του, το τουρκικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε επίσημα ότι 50 τουρκικά πολεμικά σκάφη – όσα και τα χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο – θα καταπλεύσουν στα κατεχόμενα λιμάνια στη Μεγαλόνησο, συνοδεύοντας τον τούρκο πρόεδρο Ερντογάν. Το υπουργείο δημοσίευσε μάλιστα και ένα βίντεο με πολεμικά πλοία, με την προκλητική φράση: «Μη με φωνάζεις τόσο εγκάρδια, μπορεί να έρθω ξαφνικά ένα βράδυ», απειλώντας δηλαδή με νέα εισβολή!
Μισός αιώνας πέρασε από την ημέρα που οι δυνάμεις του τουρκικού Αττίλα κατέλαβαν το 37% του κυπριακού εδάφους, αλλά η πολιτική της Άγκυρας δεν έχει αλλάξει. Το αντίθετο μάλιστα! Τώρα απειλεί να καταλάβει και τη θαλάσσια περιοχή γύρω από τη Μεγαλόνησο, παραβιάζοντας προκλητικά κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Δίχως μάλιστα η Τουρκία να είναι συμβαλλόμενο μέρος της UNCLOS (Σύμβαση του ΟΗΕ του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας), η οποία περιέχει τον ορισμό και τη διαδικασία για τη δήλωση και την οριοθέτηση των ΑΟΖ.
Η «Γαλάζια Πατρίδα»
Η Άγκυρα εστιάζει πλέον την ενεργειακή της πολιτική στο πλαίσιο μιας ευρύτερης γεωπολιτικής στρατηγικής για την ενίσχυση του καθεστώτος της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης με βάση τη γεωγραφική της θέση και τις διασυνδέσεις της. Στο επίκεντρο αυτής της στρατηγικής βρίσκεται ένα μεγάλο σχέδιο για την καθιέρωση της Τουρκίας ως μεγάλου κόμβου φυσικού αερίου, που θα θέσει τη χώρα στο επίκεντρο του περιφερειακού εμπορίου ενέργειας.
Η στρατηγική της Άγκυρας εκφράζεται με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», με στόχο τη νέο-οθωμανική αποκατάσταση της θαλάσσιας τουρκικής επιρροής στον κόσμο.
Οι στόχοι της Τουρκίας είναι σαφείς: αύξηση της επιρροής στα σχέδια διανομής και μεταφοράς του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, παρεμποδίζοντας με κάθε τρόπο το ελληνοκυπριακό σύστημα ενεργειακής συνεργασίας.
Η εκφοβιστική προσέγγιση του δόγματος είναι για την Άγκυρα λειτουργική, για να ανατρέψει τη δυσμενή δυναμική που κληρονόμησε ο Ερντογάν, μετά από χρόνια αδιαφορίας των Κεμαλιστών για τη θαλάσσια διάσταση του κράτους και, κατά συνέπεια, να διεκδικήσει έναν ηγετικό ρόλο στην περιοχή.
Η τουρκική κοινή γνώμη, στον απόηχο της αφήγησης του Ερντογάν για τον «αιώνα της Τουρκίας», έδειξε μάλιστα ότι υποστηρίζει με ενθουσιασμό μια προοπτική που στοχεύει στην αποκατάσταση του μεγαλείου του κράτους, ακόμη και χωρίς να γνωρίζει σε βάθος τις λεπτομέρειες, όπως λέει ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA).
Τα κοιτάσματα της Κύπρου
Ο δεύτερος τουρκικός «Αττίλας», σε συνδυασμό με το λεγόμενο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», έχει αυτή τη φορά στόχο τα πολύ σημαντικά κοιτάσματα των υδρογονανθράκων που έχουν ανακαλυφθεί εντός των χωρικών υδάτων και της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Συνολικά, πέντε κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί στην Κυπριακή ΑΟΖ ανεβάζουν τα εκτιμώμενα αποθέματα της Κύπρου στα 400 έως 600 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Οι ανακαλύψεις φυσικού αερίου τις δεκαετίες 2000 και 2010 έχουν μεταμορφώσει την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, προσφέροντας στις ευρωπαϊκές χώρες μια πιθανή εναλλακτική, μη ρωσική πηγή φυσικού αερίου. Υπολογίζεται ότι το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Κύπρος θα μπορούσαν από κοινού να προμηθεύουν έως και 300 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως στην Ευρώπη, για 15 έως 20 χρόνια.
«Εργαλείο» το ψευδοκράτος
Η Άγκυρα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το ψευδοκράτος στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο ως «εργαλείο» για να βάλει χέρι στα κοιτάσματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από το 2011, η Άγκυρα δεν δίστασε μάλιστα να υπογράψει με το ψευδοκράτος συμφωνία για την «οριοθέτηση των αντίστοιχων υφαλοκρηπίδων», προκειμένου να ξεκινήσουν έρευνες και γεωτρήσεις μέσω της TPAO, της τουρκικής εθνικής εταιρείας υδρογονανθράκων.
Το πιο προκλητικό είναι ότι η συμφωνία του 2011 αποδίδει στην Τουρκία ορισμένες διεθνώς αναγνωρισμένες περιοχές ως μέρος της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στα θαλάσσια «οικόπεδα» με αριθμό 1, 4, 5, 6 και 7. Επιπλέον, το ψευδοκράτος στη βόρεια Κύπρο διεκδικεί το δικαίωμα εκμετάλλευσης των πόρων των «οικοπέδων» 1, 2, 3, 8, 9, 12 και 13, με επιχειρήσεις που συχνά ανατίθενται στην TPAO.
«Η Τουρκία, όχι μόνο δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση UNCLOS, αλλά διεκδικεί και δικαιώματα με βάση την υφαλοκρηπίδα της, παραβιάζοντας σοβαρά τα κυπριακά δικαιώματα», τονίζει ο Σάιμον Χέντερσον, ειδικός σε θέματα ενέργειας στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον. «Εκτός από την Άγκυρα, ο υπόλοιπος κόσμος αναγνωρίζει την Κύπρο ως μια ανεξάρτητη χώρα, με την κυβέρνηση στη Λευκωσία να έχει κυριαρχία σε όλη την επικράτειά της», συνεχίζει. «Τέτοια αναγνώριση εξοργίζει την Τουρκία, η οποία αυξάνει σταθερά τη διεκδικητική της παρουσία εντός της ΑΟΖ του νησιού».
Είναι λοιπόν σαφές γιατί ο Ερντογάν και η Άγκυρα δεν πρόκειται να κάνουν πίσω από τη «λύση των δύο κρατών» στην Κύπρο. Μια «λύση» που πρωτοδιατύπωσε το 2020 ο Ερντογάν, όταν κατάλαβε τη σημασία των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι Τούρκοι και ο Ερντογάν απορρίπτουν άλλωστε κατηγορηματικά να φύγει ο στρατός κατοχής από την Κύπρο. Αντίθετα, αξιώνουν με διάφορα μέσα την αποδοχή της παρουσίας των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής από την διεθνή κοινότητα. Δηλαδή, τη νομιμοποίηση του εγκλήματος του 1974 και του στρατού κατοχής.
Σε κάθε περίπτωση, η ανατολική Μεσόγειος θα παραμείνει ένα ταραγμένο θέατρο έντασης λόγω των διεκδικήσεων της Άγκυρας. Μένει να δούμε σε ποιο βαθμό η Τουρκία θα μπορέσει να διατηρήσει αυτές τις θέσεις ενάντια στο διεθνές δίκαιο, χωρίς να προκαλέσει την οργή της διεθνούς κοινότητας και ιδίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")