Όπως διαπιστώνει η έκθεση Coal Mid-Year Update του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, η χρήση άνθρακα παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 2,6% το 2023 φτάνοντας στο ιστορικά υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, λόγω της ισχυρής ανάπτυξης στην Κίνα και την Ινδία, τους δύο μεγαλύτερους καταναλωτές άνθρακα παγκοσμίως.
Ενώ η ζήτηση άνθρακα αυξήθηκε τόσο στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στον βιομηχανικό τομέα, ο κύριος μοχλός της αύξησης ήταν η χρήση άνθρακα για την κάλυψη του κενού που δημιουργήθηκε από τη χαμηλή παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και την ταχέως αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Στην Κίνα, η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας κατανάλωσης άνθρακα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από υδροηλεκτρική ενέργεια ανακάμπτει το 2024 μετά από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα του περασμένου έτους. Αυτό, παράλληλα με τη συνεχιζόμενη ταχεία ανάπτυξη της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, επιβραδύνει σημαντικά την αύξηση της χρήσης άνθρακα κατά το 2024. Ωστόσο, μια επίσης σημαντική ετήσια αύξηση στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας της Κίνας, που προβλέπεται στο 6,5% για το 2024, καθιστά απίθανη τη μείωση της κατανάλωσης άνθρακα στη χώρα.
Αναφορικά με την Ινδία, η αύξηση της ζήτησης άνθρακα αναμένεται να επιβραδυνθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2024, καθώς οι καιρικές συνθήκες επανέρχονται στους εποχιακούς μέσους όρους. Το πρώτο εξάμηνο του έτους, η κατανάλωση άνθρακα στην Ινδία αυξήθηκε απότομα ως αποτέλεσμα της χαμηλής παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας και της μαζικής αύξησης στη ζήτηση ηλεκτρισμού λόγω του ακραίου καύσωνα αλλά και της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης.
Η ζήτηση άνθρακα στην Ευρώπη συνεχίζει να εμφανίζει την πτωτική τάση που ξεκίνησε να επικρατεί στα τέλη της δεκαετίας του 2000, κυρίως λόγω των προσπαθειών μείωσης των εκπομπών στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αφού μειώθηκε κατά περισσότερο από 25% το 2023, η παραγωγή ενέργειας από άνθρακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπεται να μειωθεί σχεδόν κατά το ίδιο ποσοστό και φέτος, σύμφωνα με τον Οργανισμό.
Η χρήση άνθρακα έχει επίσης συρρικνωθεί σημαντικά στις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία χρόνια, αλλά η μεγαλύτερη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και η βραδύτερη μετατόπιση από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο απειλούν να επιβραδύνουν αυτή την τάση για το 2024.
Η Ιαπωνία και η Κορέα συνεχίζουν να μειώνουν την εξάρτησή τους από τον άνθρακα, αν και με βραδύτερο ρυθμό ρυθμό σε σχέση με την Ευρώπη. «Η ανάλυσή μας δείχνει ότι η παγκόσμια ζήτηση άνθρακα είναι πιθανό να παραμείνει σε γενικές γραμμές σταθερή μέχρι το 2025, με βάση τις σημερινές ρυθμίσεις πολιτικής και τις τάσεις της αγοράς», δήλωσε ο Keisuke Sadamori, Διευθυντής Ενεργειακών Αγορών και Ασφάλειας του IEA. «Η συνεχιζόμενη ταχεία ανάπτυξη ηλιακής και αιολικής ενέργειας, σε συνδυασμό με την ανάκτηση της υδροηλεκτρικής παραγωγής στην Κίνα, ασκεί σημαντική πίεση στη χρήση άνθρακα. Ωστόσο, ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας είναι ο κύριος μοχλός της παγκόσμιας ζήτησης άνθρακα και η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται πολύ έντονα σε πολλές μεγάλες οικονομίες. Χωρίς μια τέτοια ταχεία αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, θα βλέπαμε μείωση της παγκόσμιας χρήσης άνθρακα φέτος. Και οι διαρθρωτικές τάσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη δείχνουν ότι η παγκόσμια ζήτηση άνθρακα πρόκειται να φτάσει σε ένα σημείο καμπής και να αρχίσει να μειώνεται σύντομα».
Από την πλευρά της προσφοράς, η παγκόσμια παραγωγή άνθρακα αναμένεται να μειωθεί ελαφρά το 2024 μετά από τη σταθερή αύξηση που είχε παρουσιάσει το προηγούμενο έτος. Το 2024, η παραγωγή άνθρακα στην Κίνα μετριάζεται μετά από δύο χρόνια εκπληκτικής ανάπτυξης. Στην Ινδία, η ώθηση για τόνωση της παραγωγής άνθρακα συνεχίζεται, με την προσφοράς να αναμένετα να αυξηθεί κατά περίπου 10% το 2024.
Στις προηγμένες οικονομίες, η παραγωγή άνθρακα βρίσκεται σε πτώση, αντανακλώντας σε γενικές γραμμές τη ζήτηση. Η έκθεση διαπιστώνει ότι οι όγκοι του εμπορίου είναι στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν εμφανιστεί ποτέ, παρά την κατάρρευση των εισαγωγών στην Ευρώπη και τη μείωση των εισαγωγών στη Βορειοανατολική Ασία (Ιαπωνία, Κορέα και Κινεζική Ταϊπέι/Ταϊβάν) από το 2017. Ωστόσο, άλλες χώρες σπεύδουν να εισαγάγουν τις διαθέσιμες προμήθειες. Το 2024, το Βιετνάμ πρόκειται να γίνει ο πέμπτος μεγαλύτερος εισαγωγέας άνθρακα, ξεπερνώντας την Κινεζική Ταϊπέι. Οι εισαγωγές στην Κίνα και την Ινδία παραμένουν στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών.
Παρά τη μείωση της εγχώριας παραγωγής στην Κίνα το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, τις αυστηρότερες κυρώσεις στους Ρώσους παραγωγούς και τις διακοπές παραγωγής σε ορισμένες εξαγωγικές χώρες, η παγκόσμια αγορά άνθρακα είναι καλά εφοδιασμένη, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΕΑ. Με τις τιμές φυσικού αερίου να είναι πιο σταθερές σε σχέση με τα τελευταία χρόνια, οι τιμές του άνθρακα παρέμειναν περιορισμένες κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024. Όπως επισημαίνεται, έχουν επιστρέψει στα επίπεδα πριν ξεσπάσει η παγκόσμια ενεργειακή κρίση, ωστόσο παραμένουν υψηλές λόγω των πληθωριστικών πιέσεων.