Εκεί, εντυπωσιάζει ο στοχαστής όχι μόνο για την πίστη του στον Ελληνισμό που βλέπει ως θεμέλιο για το στήσιμο της νέας Ευρώπης, αλλά για την προωθημένη πολιτική του σκέψη που αντιλαμβάνεται τη θέση της Κύπρου και την υψηλή γεωστρατηγική της σημασία στο δυτικό κόσμο (την αποκαλεί αεροπλανοφόρο της βρετανικής και δυτικής δύναμης). Γράφει, λοιπόν, ο συγγραφέας που μας έδωσε τις ρίζες της ρήξης:
«Εδώ και λίγες εβδομάδες, η επαναστατημένη Κύπρος έχει αποκτήσει τον ἠρωά της στο πρόσωπο του νεαρού Κύπριου σπουδαστή Μιχαλάκη Καραολή που καταδικάστηκε από τα βρετανικά δικαστήρια σε θάνατο µε τη μέθοδο του απαγχονισμού. Στο ευτυχισμένο εκείνο νησί όπου γεννήθηκε η Αφροδίτη, οι άνθρωποι πεθαίνουν σήµερα – και μάλιστα µε τρόπο φρικιαστικό. Για µια ακόµη φορά, η ταπεινή διεκδίκηση ενός λαού που παρέμεινε για χρόνια βουβή και αναχαιτίστηκε μόλις θέλησε να εκδηλωθεί, ξεσπά τώρα σε εξέγερση. Για µια ακόμη φορά, της εξέγερσης είχε προηγηθεί η τυφλή καταπίεση. Για µια ακόµη φορά, οι αρχές Κατοχής που διατράνωναν ότι κυριαρχική τους φροντίδα ήταν η τάξη, αναγκάζονται να εγκαταστήσουν τα δικαστήριά τους και να κάνουν ακόµη µεγαλύτερη µια καταπίεση που δε θα φέρει άλλο αποτέλεσµα παρά τον πολλαπλασιαμό των εξεγέρσεων. Τώρα σήμανε η ώρα για τους μάρτυρες που, ακούραστοι όπως και οι καταπιεστές, κατορθώνουν να κάνουν γνωστή σ᾿ έναν αδιάφορο κόσµο την διεκδίκηση ενός λαού που τον ξέχασαν όλοι εκτός απ᾿ τον εαυτό του.
Αλλά στην περίπτωση που µας αποσχολεί, το παλιό αυτό δράµα γίνεται ακόµη πιο οδυνηρό, αφού φέρνει αντιµέτωπους δυο λαούς που υπήρξαν σύμμαχοι και που συμβαίνει να είναι φίλοι του δικού µας λαού. Το συμφέρον αλλά και η καρδιά επιβάλλουν να αναθερµάνουν τη φιλία τους οι δύο αυτοί λαοί. Αντί να γίνει κάτι ανάλογο, βλέπουμε την κυβέρνηση του ενός, του πιο ισχυρού αλλά ταυτόχρονα και πιο θαυμαστού για τη φιλελεύθερή του παράδοση, να κρεµά τα παιδιά του άλλου.
Η Αγγλία, ωστόσο, δεν αμφισβητεί ούτε τα δίκαια που διεκδικούν οι Κύπριοι ούτε το γεγονός ότι το 80% των κατοίκων της νήσου είναι Έλληνες, ούτε ακόµη ότι ένα ελεύθερο δημοψήφισμα θα έδινε µια συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της ένωσης. Το μοναδικό της επιχείρηµα, που το υποστήριξε άλλωστε πριν λίγο καιρό κι ένας γάλλος συγγραφέας, είναι στρατηγικής σημασίας: η Κύπρος είναι το προωθηµένο αεροπλανοφόρο της βρετανικής και δυτικής δύναμης.
Αλλά τι αξία µπορεί να έχει το επιχείρημα αυτό, όταν ολόκληρο το νησί έχει εξεγερθεί; Εκτός κι αν έχουν αποφασίσει να πνίξουν το κίνηµα µέσα στο αίμα, πράγμα αδύνατο, γιατί τότε η Ελλάδα θα µεταβαλλόταν σε απειλή για τα οπίσθια του αεροπλανοφόρου. Δεν είναι λοιπόν πιο συνετό να γίνει δεκτή η λογική πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης, που προσφέρεται να εγγυηθεί τις βάσεις, από τη στιγµή που θα πραγµατοποιηθεί η ένωση; Ας µην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και πιστές φιλίες, που αξίζουν περισσότερο από το χάλυβα και το τσιμέντο. Με την αξιοθαύμαστη αντίστασή της εναντίον των γερµανών και ιταλών επιδρομέων, αλλά και µε την άρνησή της να υποταχθεί, η Ελλάδα αποκάλυψε σε ολόκληρο τον κόσμο ότι η φιλία της αξίζει πολύ περισσότερο από’ ό,τι οι φιλίες μερικών άλλων.
Δε θα κρύψω, από πλευράς µου, τα αισθήµατα τρυφερότητας και αγάπης που µου γεννά ο ελληνικός λαός, που, όπως ο ίδιος διαπίστωσα, είναι μαζί µε τον ισπανικό απ’ τους λαούς εκείνους που θα χρειαστεί στο µέλλον η βάρβαρη Ευρώπη για να δημιουργήσει ξανά έναν πολιτισμό. Δεν είναι όµως µόνο τα αισθήµατα που µε κάνουν να πιστεύω ότι η Αγγλία, καθώς και η Δύση, έχουν πολλά να κερδίσουν µε το να δώσουν στο κυπριακό πρόβλημα τη λύση της ένωσης. Αν οι Άγγλοι Συντηρητικοί είναι αντίθετοι µε την ένωση, είναι γιατί εγκατέλειψαν την Αίγυπτο και δε θέλουν τώρα να χάσουν το γόητρό τους.
Θα χάσουν όµως πολύ περισσότερο σε γόητρο, αν η αναγκαστικά προσωρινή παράταση της σηµερινής κατάστασης, πληρωθεί τελικά µε το φόνο ενός παιδιού, του Μιχάλη Καραολή. Το τέλος των αυτοπρατοριών έρχεται και, για τη Δύση τουλάχιστον, αρχίζει η εποχή των ελεύθερων πολιτειών. Ας είµαστε σε θέση να το καταλάβουμε αντί να προσπαθούµε να το καταστρέψουµε. Η Βρετανική Κυβέρνηση έχει την ευκαιρία να εξοπλίσει µε µια πιθανότητα επιτυχίας τις συζητήσεις που έχουν ήδη αρχίσει, µε το να σεβαστεί τη ζωή του νέου κατάδικου».
L’Express, 6 Δεκεμβρίου 1955. Μετάφραση: Θανάσης Αντωνίου, περιοδικό η λέξη, «Αποδώστε την Κύπρο στον Μιχάλη Καραολή», τ. 85-86, Ιούνιος - Αύγουστος 1989.
Κεντρική φωτ.: Ο Αλμπέρ Καμύ
(από liberal.gr)