Η οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει χρηματιστήρια, επενδυτικές Τράπεζες και οργανισμούς παροχής στεγαστικών δανείων στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη έχει ορισμένα περίεργα χαρακτηριστικά. Ενώ εκ πρώτης όψεως οι πάντες πανικοβάλλονται και οι απλοί καταθέτες αισθάνονται από νευρικότητα μέχρι και απόλυτη ανασφάλεια, κάποια στοιχεία της κρίσης κάνουν ανθρώπους έμπειρους και διορατικούς να σηκώνουν τα φρύδια.
Πώς είναι δυνατόν να συζητούμε για μεγάλη οικονομική κρίση που οδηγεί το τραπεζικό σύστημα σε κατάρρευση, και την ίδια ώρα τράπεζες να συγκρούονται για το δικαίωμα εξαγοράς χρεωκοπημένων πιστωτικών ιδρυμάτων; Το είδαμε αυτό να συμβαίνει στις ΗΠΑ, όπου Wells Fargo και Citicorp ήρθαν σχεδόν στα χέρια για το δικαίωμα εξαγοράς της Wachovia.
Κάτι παρόμοιο παρατηρήθηκε και στην περίπτωση της Fortis σε Βέλγιο και Ολλανδία. Όπου οι εκεί κυβερνήσεις αρνήθηκαν να την αφήσουν να εξαγορασθεί από Γαλλικές Τράπεζες προτιμώντας να την σώσουν με χρήματα των φορολογουμένων. Οι φήμες μάλιστα λένε πως και οι αμερικανικές αρχές απέρριψαν προσφορές από την Κίνα για την Lehman Brothers και κάποια άλλα πιστωτικά ιδρύματα. Είναι δυνατόν να είναι πραγματικά τόσο βαθιά η κρίση και επιλογές οικονομικού εθνικισμού να αποτρέπουν τις δυνάμεις της αγοράς να λειτουργήσουν με την παραδοσιακή τους αποτελεσματικότητα;
Γιατί, από την άλλη μεριά, βαθαίνει η κρίση, ιδιαίτερα στα χρηματιστήρια, ενώ οι εμπορικές τράπεζες δείχνουν να είναι ανέπαφες, ενώ και οι βασικοί δείκτες της οικονομίας που συνήθως επηρεάζονται άμεσα από τις όποιες οικονομικές αναταραχές –τα επιτόκια δηλαδή και η ανεργία– δεν έχουν δείξει να έχουν επικίνδυνα ανοδικές τάσεις;
Το μόνο συγκεκριμένο αποτέλεσμα της προβαλλόμενης υστερίας είναι το τεράστιο πακέτο διάσωσης που ενέκρινε το αμερικανικό Κογκρέσσο. Και που στοχεύει βέβαια στις τσέπες των παλιών συντρόφων του κ. Πώλσον από την Wall Street. Με τα χρήματα αυτά οι επενδυτικές τράπεζες, που πήραν και τα απίστευτα ρίσκα, θα πουλήσουν σχετικά υψηλά το ενεργητικό τους στο αμερικανικό δημόσιο και τα αφεντικά τους θα προσγειωθούν σχετικά ομαλά. Σε αντίθεση βέβαια με τους φορολογούμενους και τις αγορές που θα συνταραχθούν από τις συνέπειες της γιγαντιαίας αυτής κρατικής παρέμβασης.
Από την άλλη πλευρά του λόφου μπορεί να διακρίνει κανείς πως οι πραγματικά χαμένοι των εξελίξεων είναι η κινεζική οικονομία, που έχασε αγορές, αλλά και μεγάλο μέρος της αξίας των συναλλαγματικών της αποθεμάτων, αλλά και η Ρωσία με τα σκαμπανεβάσματα του χρηματιστηρίου της Μόσχας και την κάθετη πτώση της τιμής πολλών πρώτων υλών.
Η γενικότερη διεθνής οικονομική ανακατανομή δεν ζημιώνει τελικά τόσο πολύ τους Αμερικανούς. Περισσότερο επιδρά στους ανταγωνιστές τους και τους προσγειώνει ανώμαλα σε μια καινούργια παγκόσμια οικονομική πραγματικότητα. Είναι φανερό, με άλλα λόγια, πως ο στρατηγικός στόχος κάποιων γεωπολιτικών επιδιώξεων βάρυνε περισσότερο στις τελικές αποφάσεις από την όποια οικονομική αναστάτωση.
Υπάρχει όμως και ένα ιδιαίτερα ελληνικό χαρακτηριστικό στο ανησυχητικό κλίμα των ημερών. Ενώ ο κόσμος συγκλονίζεται και οι πολίτες ανησυχούν για τις καταθέσεις τους και την αυριανή τους οικονομική πορεία, η Κυβέρνηση δείχνει να ζει στον κόσμο της. Και με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού που κατέθεσε στη Βουλή επιβάλλει καινούργιες φορολογικές επιβαρύνσεις. Αντί να ανακουφίσει τους αγχωμένους πολίτες, τους φορτώνει με νέα προβλήματα και εν δυνάμει αδιέξοδα. Όταν κάποιος χάνει από παντού, το τελευταίο που περιμένει είναι το κράτος να εμφανισθεί για να του δώσει την χαριστική βολή!
Αν το Υπουργείο Οικονομικών ενδιαφέρεται πράγματι για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής –αν και κάτω από τις ελληνικές δημοσιονομικές συνθήκες σύντομα η φορο-αποφυγή θα φαντάζει εθνικό καθήκον– θα μπορούσε να προχωρήσει σε ένα πείραμα. Θα φρόντιζε να ελέγξει τις φορολογικές δηλώσεις όσων κατήγγειλαν πως έχασαν εκατομμύρια στην Ελλάδα από τους τίτλους έκδοσης της Lehman Brothers. Πιθανότατα θα ανεκάλυπτε λαβράκια. Και ίσως να διέλυε κι ένα αρκετά διαδεδομένο νεοελληνικό μύθο. Πόσοι άραγε από τους επενδυτές των ειδικών αυτών ομολόγων, σύμφωνα με την φορολογική τους δήλωση, βρίσκονται κάτω από το επίσημο «όριο της φτώχειας»;
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 08/10/2008)