Είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα. Το δυτικό χρηματοοικονομικό σύστημα είναι πλέον, μάλλον, σταθεροποιημένο. Οι τράπεζες, και οι τραπεζίτες, βρίσκονται στην άμυνα, ενώ οι δημόσιοι λειτουργοί παίρνουν τις θέσεις τους. Η Federal Reserve, για παράδειγμα, μπορεί πλέον να δανείζει ευθέως στις επιχειρήσεις. Ετσι, διατηρεί τον πιο σημαντικό αντικειμενικό στόχο της πολιτικής της: να υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η παγκόσμια ανάπτυξη θα υποχωρήσει στο 3% το 2009, αλλά παραδέχεται ότι μπορεί να εκπέσει έως και στο 1%. Η πρόκληση είναι να πολεμηθεί η περίπτωση να εξελιχθεί η παγκόσμια ύφεση (recession) σε κραχ (depression).
Αυτό ισχύει τόσο για τις ανεπτυγμένες οικονομίες, όσο και για τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ορισμένες χώρες-εξαγωγείς, δεν θα έχουν πρόβλημα: οι τιμές του πετρελαίου παραμένουν τρεις φορές υψηλότερα απ’όσο ήταν πέντε χρόνια πριν. Αλλά δεν είναι όλες οι αναδυόμενες οικονομίες τόσο τυχερές. Η Παγκόσμια Τράπεζα πιστεύει ότι ως 30 χώρες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στα ισοζύγια πληρωμών. Ακόμη και η Κίνα, με τα τεράστια συναλλαγματικά αποθέματά της, δεν είναι στο απυρόβλητο. Η ύφεση, που ορίζεται πάντα αυθαίρετα, είναι σχετικό πράγμα.
Κρίσιμης σημασίας θα αποδειχθεί η δυνατότητα των κυβερνήσεων να τονώσουν την ανάπτυξη. Η προσπάθειά τους αυτή, μπορεί να πλήξει ακόμη και τον αγνότερο καρπό της ελεύθερης αγοράς. Ας το δούμε όμως έτσι: το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι τράπεζες των ΗΠΑ και της Ευρώπης πρέπει να συρρικνώνουν τους προϋπολογισμούς τους κατά 2.000 δισ. δολ. το χρόνο τα επόμενα πέντε χρόνια. Πρόκειται για μια τρομοκρατική συρρίκνωση στην προσφορά παγκόσμιας πίστωσης.
Εάν οι κυβερνήσεις δεν σηκώσουν το βάρος, ο κόσμος κινδυνεύει να πέσει στο αποκαλούμενο «παράδοξο της λιτότητας» όπου ολοι μειώνουν ταυτοχρόνως τις δαπάνες. Οι εταιρίες πισωγυρίζουν, η ανεργία αυξάνεται, η κατανάλωση πέφτει περισσότερο κ.ο.κ. σε ένα φαύλο κύκλο. Ετσι ήταν η κατάρα που έπεσε στις ασιατικές χώρες μετά την κρίση 1997. Απελευθερώθηκαν μόνο χάρη στην αύξηση των εξαγωγών –μια λύση που δεν μπορεί να δουλέψει για όλο τον πλανήτη.
Η σύνοδος G7 στην Ουάσιγκτον το σαββατοκύριακο είναι μια ευκαιρία να ανακοινωθεί συντονισμένη κρατική δράση, παρόμοια με την συγχρονισμένη μείωση επιτοκίων. Οι υπουργοί έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στις άμεσες δαπάνες ή στις φορολογικές περικοπές, αναλόγως με τις πολιτικές ανάγκες.
Αλλά με οποιονδήποτε τρόπο και να γίνει, οι δημοσιονομικοί κανόνες, όπως τα κριτήρια του Μάαστριχτ, δημιουργήθηκαν για να αναιρεθούν. Και τώρα, είναι η ώρα να γίνει…