Όταν ένας άνθρωπος δεν έχει οξυγόνο, μελανιάζει, χάνει τις αισθήσεις του και τελικά πεθαίνει. Οταν μια οικονομία δεν έχει πίστωση, γίνεται κάτι ανάλογο. Η χρηματοπιστωτική κρίση επεκτείνεται και εντείνεται και η παγκόσμια οικονομία αρχίζει να ασφυκτιά. Γι’ αυτό και οι κεντρικές τράπεζες κατέφυγαν σε μέτρα εκτάκτου ανάγκης, συμπεριλαμβανομένης της συντονισμένης μείωσης των επιτοκίων στις 8 Οκτωβρίου. Με λίγη καλή τύχη θα αποτρέψουν την καταστροφή. Δεν θα αποτρέψουν, όμως, την παγκόσμια ύφεση.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, η παγκόσμια οικονομία «εισέρχεται» σε μείζονα επιβράδυνση εν όψει του «πλέον επικίνδυνου σοκ» το οποίο έχουν υποστεί οι χρηματαγορές των πλούσιων χωρών από το 1930. Το ΔΝΤ προβλέπει πως η παγκόσμια ανάπτυξη θα περιοριστεί στο 3% το 2009, τον χαμηλότερο ρυθμό από το 2002, δηλαδή στο μεταίχμιο μιας παγκόσμιας ύφεσης. Δεδομένου ότι έχει παγώσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα, η πρόβλεψή του φαίνεται αισιόδοξη. Αλλοι θεωρούν αναπόφευκτη την παγκόσμια ύφεση. Οικονομολόγοι της UBS, για παράδειγμα, προβλέπουν ανάπτυξη μόλις 2,2% το 2009.
Οι οικονομίες των πλούσιων χωρών είτε συρρικνώνονταν είτε πλησίαζαν τη συρρίκνωση πολύ πριν από τον Σεπτέμβριο. Το μεγάλο πλήγμα όμως σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο. Στην Αμερική χάθηκαν 159.000 θέσεις εργασίας και οι πωλήσεις αυτοκινήτων υποχώρησαν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 16 ετών, καθώς οι επίδοξοι αγοραστές δεν είχαν πρόσβαση σε πίστωση. Αναμένεται να είναι χειρότερο το υπόλοιπο έτος. Ορισμένοι οικονομολόγοι προβλέπουν πτώση των καταναλωτικών δαπανών στα χαμηλότερα επίπεδα από την ύφεση του 1980. Είναι, άλλωστε, σαφές πως μειώνεται η παραγωγή. Η ύφεση στις ΗΠΑ ίσως δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένη αλλά έχει δρομολογηθεί.
Στην Ευρώπη τα πράγματα είναι εξ ίσου άσχημα. Η βρετανική οικονομία, που παρέμεινε στάσιμη το β΄ τρίμηνο, διολισθαίνει σίγουρα σε ύφεση. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι το δ΄ τρίμηνο του 2008 θα εμφανίσει τη χειρότερη επίδοση από όλες τις μεγάλες οικονομίες. Οι οικονομίες της Ζώνης του Ευρώ αγωνίζονται να επιβιώσουν. Τα στοιχεία του Οκτωβρίου καταδεικνύουν ότι το β΄ τρίμηνο μειώθηκε η παραγωγή της Ζώνης κατά 0,8%. Οι τρεις μεγαλύτερες οικονομίες της, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, κατέγραψαν μείωση του ΑΕΠ τους. Η κατάσταση είναι παρεμφερής παντού. Η οικονομία της Ιαπωνίας συρρικνώθηκε το β΄ τρίμηνο κατά 3% σε ετήσια βάση, καθώς μειώθηκαν οι εξαγωγές, επιβραδύνθηκαν οι επενδύσεις και επλήγη η καταναλωτική εμπιστοσύνη από την εκτίναξη των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι προηγμένες οικονομίες θα αναπτυχθούν μόλις 0,5% το 2009. Η πρόβλεψή του για παγκόσμια ανάπτυξη 3% ισχύει μόνον εάν σημειώσουν στιβαρή ανάπτυξη οι αναδυόμενες οικονομίες. Το Ταμείο προεξοφλεί πως οι αναπτυσσόμενες χώρες στο σύνολό τους θα σημειώσουν ανάπτυξη 6,1% το 2009, κάτω του 8% των τελευταίων ετών, αλλά βέβαια κάθε άλλο παρά ύφεση. Αυτό συνεπάγεται ένα άνευ προηγουμένου χάσμα ανάπτυξης στον προηγμένο και στον αναδυόμενο κόσμο. Ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, έχουν επιδείξει αξιοσημείωτη αντίσταση στη χρηματοπιστωτική καταιγίδα. Αναλυτές της Morgan Stanley εκτιμούν ότι οι ροές κεφαλαίων στις αναδυόμενες οικονομίες ίσως μειωθούν στα 550 δισ. δολάρια το 2009 από τα περίπου 750 δισ. στα οποία ανήλθαν το 2007 και το 2008. Κάτι τέτοιο θα πλήξει τις οικονομίες που εξαρτώνται από τις εισροές και τουλάχιστον 80 αναπτυσσόμενες χώρες αναμένεται να εμφανίσουν φέτος έλλειμμα άνω του 5%. Οι εξαγωγές ενδέχεται να πληγούν, καθώς η ύφεση επεκτείνεται στις πλούσιες χώρες. Χάρη στις πειθαρχημένες μακροοικονομικές τους πολιτικές και τα μεγάλα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα, πολλές αναδυόμενες οικονομίες έχουν ισχυρές άμυνες έναντι μιας επιβράδυνσης στις πλούσιες χώρες. Αλλά ούτε αυτές πρόκειται να διαφύγουν αλώβητες. Μια ήπια παγκόσμια ύφεση είναι το καλύτερο που μπορούμε να περιμένουμε.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12/10/2008)