Από την ανάληψη της εξουσίας τον Ιούλιο, η νέα κυβέρνηση των Εργατικών του Ηνωμένου Βασιλείου έχει ξεκαθαρίσει ότι επιθυμεί στενότερη συνεργασία με την Ευρώπη στον τομέα της ενέργειας.
«Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια είναι κρίσιμη και αυτό σημαίνει συνεργασία με εταίρους στην Ευρώπη» δήλωσε ο υπουργός Κλιματικής Αλλαγής του Ηνωμένου Βασιλείου Κέρι ΜακΚάρθι σε συνέδριο υπεράκτιας ενέργειας στη Νορβηγία στις 28 Αυγούστου.
Από την άλλη, υπάρχει και η πολιτική βούληση από μέρους της ΕΕ. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις εξαγγελίες της πριν την επανεκλογή της δεσμευόταν για την ενίσχυση των σχέσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο «σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος», με την ενέργεια να βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου της.
Ενώ το κλίμα είναι θετικό, «δεν υπάρχουν οριστικά επόμενα βήματα», σύμφωνα με τον Joël Reland, ερευνητή της δεξαμενής σκέψης «UK in a Changing Europe». «Όλα εξαρτώνται από τις πολιτικές προτεραιότητες», πρόσθεσε.
Οι σχέσεις Ηνωμένου Βασιλείου-ΕΕ διέπονται τώρα μέσω της Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας (TCA) ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου του 2021, η οποία περιέχει ένα μεγάλο κεφάλαιο για την ενέργεια και πρόκειται να αναθεωρηθεί το 2026.
Ωστόσο, «δεν νομίζω ότι (η αναθεώρηση) θα είναι πολύ σημαντική, ειλικρινά», πρόσθεσε ο πολιτικός αναλυτής επικαλούμενος την απροθυμία της Επιτροπής να επαναδιαπραγματευτεί εκ βάθρων τη συμφωνία.
Αντιθέτως, «υπάρχουν ορισμένα ζητήματα στη TCA τα οποία δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί» συμπλήρωσε.
Ηλεκτρική ενέργεια και εμπορία διοξειδίου του άνθρακα
Ο Reland εξήγησε ότι η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από το πλαίσιο της αγοράς ενέργειας της ΕΕ σημαίνει ότι «η ανταλλαγή ενέργειας μέσω των διασυνδέσεων μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και της ευρωπαϊκής ηπείρου είναι πλέον ελαφρώς λιγότερο αποτελεσματική», γεγονός που συνεπάγεται αυξημένο κόστος.
Η TCA καθορίζει μια νέα διαδικασία «Multi-Region Loose Volume Coupling» για τη διαχείριση της εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Reland, αυτή δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, «εν μέρει ως αποτέλεσμα της πολύ τεχνικής φύσης των εργασιών, αλλά και της έλλειψης πολιτικής βούλησης».
Το άλλο μείζον ζήτημα είναι η σύνδεση των αντίστοιχων συστημάτων εμπορίας εκπομπών της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου (ETS).
Από τον Μάιο του 2021, το Ηνωμένο Βασίλειο λειτουργεί το δικό του ΣΕΔΕ. Ενώ αυτό δημιουργεί τεχνικά εμπόδια για τη σύνδεση με το σύστημα της ΕΕ, αυτά δεν θα πρέπει να είναι ανυπέρβλητα.
«Ουσιαστικά (το Ηνωμένο Βασίλειο) δημιούργησε μια αντιγραφική έκδοση του ΣΕΔΕ της ΕΕ» εξήγησε ο Reland. «Υπάρχουν κάποιες μικρές διαφορές, αλλά όχι ριζικές».
Η TCA αναφέρει ότι και οι δύο πλευρές «πρέπει να εξετάσουν σοβαρά» τη σύνδεση των συστημάτων εμπορίας εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα, αν και ο Reland υπενθύμισε ότι η νέα κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει δηλώσει ότι «ενδεχομένως θα ενδιαφερόταν».
Ωστόσο, η πολιτική παίζει ρόλο και εδώ.
Σε ένα συνδεδεμένο σύστημα, «το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να παραιτηθεί από έναν βαθμό ελέγχου, (…) θα πρέπει να υποταχθεί στις αποφάσεις της Επιτροπής και δεν θα έχει τον έλεγχο του πού πηγαίνουν τα έσοδα», εξήγησε ο Reland.
«Επομένως, αυτές είναι πολιτικές προκλήσεις που θα ήταν δύσκολο να ξεπεραστούν».
«Αυτό είναι δυνητικά ένα αρκετά σοβαρό ζήτημα», πρόσθεσε ο Reland. Εάν τα συστήματα εμπορίας άνθρακα δεν συνδεθούν, το Ηνωμένο Βασίλειο θα υπόκειται στον «μηχανισμό προσαρμογής των συνόρων άνθρακα» της ΕΕ, ο οποίος τίθεται σε εφαρμογή από το 2026, γεγονός που θα σήμαινε δασμούς στις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου προς την Ευρώπη.
Όμως, αυτό δεν είναι το μοναδικό επίμαχο σημείο. Το ενεργειακό κεφάλαιο της TCA θα λήξει τον Ιούνιο του 2026, εκτός εάν οι δύο πλευρές συμφωνήσουν στην ανανέωσή του. Ακόμη και αν δεν προβλέπεται αναμόρφωση της σχέσης ΕΕ-ΗΒ για το 2026, θα χρειαστεί διάλογος για τη διατήρηση του status quo.
Ασφάλεια και κλίμα
Στις παγκόσμιες συνομιλίες για το κλίμα της COP29 τον Νοέμβριο στο Αζερμπαϊτζάν, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα συμμετάσχουν και πάλι με χωριστές αντιπροσωπείες. «Και οι δύο πλευρές έχουν χάσει κάτι», συμπέρανε ο Reland.
Ωστόσο, οι πολιτικοί και από τις δύο πλευρές βλέπουν όλο και περισσότερο την ενεργειακή ασφάλεια και τη δράση για το κλίμα ως αλληλένδετες.
Ο Ed Miliband, υπουργός Ενεργειακής Ασφάλειας και Ουδετερότητας του Άνθρακα του Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος θα ηγηθεί της διαπραγματευτικής ομάδας του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε πρόσφατα ότι «σε έναν ασταθή κόσμο, ο μόνος τρόπος για να εγγυηθούμε την ενεργειακή μας ασφάλεια (…) είναι να επιταχύνουμε τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε καθαρή, εγχώρια ενέργεια».
Τόσο η Ευρώπη όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο υπολογίζουν σε μεγάλα υπεράκτια αιολικά πάρκα στη Βόρεια Θάλασσα για να βοηθήσουν στην αντικατάσταση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων. Μέχρι το 2030, οι χώρες της Βόρειας Θάλασσας θα πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον 120 GW υπεράκτιας αιολικής ισχύος – περισσότερο από το σύνολο της ικανότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ιταλίας το 2022.
Σύμφωνα με τον Reland, αυτή η κοινή εστίαση στην ασφάλεια θα μπορούσε να επεκταθεί σε συνεργασία σε «άλλες λιγότερο ανεπτυγμένες τεχνολογίες, όπως το υδρογόνο, το πράσινο υδρογόνο, η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, καθώς και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε τέτοιου είδους τομείς».
(από euractiv.gr)