Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με αμηχανία τα τεκταινόμενα, αφού μέχρι στιγμής όλες οι προτάσεις για την επίτευξη εκεχειρίας έχουν πέσει στο κενό.
Βρισκόμαστε πλέον σε ένα πολύ κομβικό σημείο για το μέλλον της περιοχής. Τα επικείμενα ισραηλινά αντίποινα για την ιρανική πυραυλική επίθεση της 1ης Οκτωβρίου θα κρίνουν την περαιτέρω εξέλιξη των συγκρούσεων. Μια λελογισμένη αντίδραση του Ισραήλ εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας θα λειτουργήσει εκτονωτικά και ίσως επιφέρει ύφεση της έντασης. Αντιθέτως, μια μαζική επίθεση μπορεί να οδηγήσει το ιρανικό καθεστώς στο επικίνδυνο συμπέρασμα ότι διακυβεύεται η ίδια του ύπαρξη. Τότε η Τεχεράνη δεν θα έχει να χάσει τίποτα και θα αντεπιτεθεί με ασύμμετρους τρόπους.
Σε κάθε περίπτωση, τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή αφορούν την Ελλάδα για διαφόρους λόγους, που έχουν αναλυθεί σχεδόν επαρκώς. Σχετίζονται με τις δυσμενείς συνέπειες μια νέας προσφυγικής ή ενεργειακής κρίσης, την πιθανή έξαρση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας και τη δυνητική στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στις εμπόλεμες ζώνες. Υπάρχει όμως ένας λόγος μεγάλης σημασίας που συχνά παραβλέπεται, λόγω άγνοιας ή ελλιπούς γνώσης για την άρρηκτη πολιτισμική σχέση της Ελλάδας με την περιοχή.
Παρά την επικράτηση μιας τεχνοκρατικής αντίληψης για τη διπλωματία, η θρησκεία και ο πολιτισμός παραμένουν γέφυρες επικοινωνίας και κατανόησης με τους λαούς της Μέσης Ανατολής. Τα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία στα Ιεροσόλυμα, στην Αλεξάνδρεια και στη Δαμασκό εξακολουθούν να προωθούν τις χριστιανικές αξίες στην ταραγμένη περιοχή. Η Αγιοταφική Αδελφότητα φυλάττει τα Ιερά Προσκυνήματα εντός και εκτός Ιεροσολύμων, υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Χρήσιμο θα ήταν να γίνει μια υπενθύμιση προς όλες τις πλευρές ότι ο Ελληνισμός διατηρεί ιστορικά δικαιώματα στην περιοχή, όπως επιβεβαίωσε η Συνθήκη των Παρισίων το 1856 μετά το τέλος του Κριμαϊκού Πολέμου. Η Αθήνα πρέπει να απαιτήσει την προστασία χριστιανικών μνημείων στις εμπόλεμες ζώνες, ειδικά από το Ισραήλ που παραμένει στρατηγικός μας εταίρος.
Η Αθήνα πρέπει να απαιτήσει την προστασία χριστιανικών μνημείων στις εμπόλεμες ζώνες, ειδικά από το Ισραήλ, που παραμένει στρατηγικός μας εταίρος.
Ωστόσο, η πολιτισμική ισχύς της Ελλάδας δεν περιορίζεται μόνο στο ιδιοκτησιακό και προσκυνηματικό καθεστώς των Αγίων Τόπων. Η Ορθοδοξία παραμένει ζωντανή μέσα από την παρουσία μιας άλλης Ρωμιοσύνης. Ο μεγάλος ιστορικός Παύλος Καρολίδης έγραψε το 1909 την πραγματεία «Περί της εθνικής καταγωγής των Ορθοδόξων Χριστιανών Συρίας και Παλαιστίνης», όπου τεκμηρίωσε τη βυζαντινή τους καταγωγή. Η χώρα μας φέρει μια ηθική και ανθρωπιστική ευθύνη για την ευημερία εκατοντάδων χιλιάδων Ελληνοορθοδόξων στη Γάζα, στη Δυτική Οχθη και στον Λίβανο. Πρόκειται για ανθρώπους που βλέπουν με πολύ μεγάλη συμπάθεια τη σύγχρονη Ελλάδα, όχι μόνο για θρησκευτικούς λόγους. Πολλοί από αυτούς έχουν αποφοιτήσει από σχολεία που ανήκουν στις Ορθόδοξες Εκκλησίες και έτσι μετέχουν της ελληνορθόδοξης παιδείας.
Να μην τους εγκαταλείψουμε, λοιπόν, στη μοίρα τους, όπως δυστυχώς συνέβη με τους ομόδοξους πληθυσμούς της Συρίας. Η Ελλάδα δύναται να τους συμπαρασταθεί ενεργά, όσο το επιτρέπουν οι δυνατότητές της. Κατ’ αρχάς, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να δημιουργήσει ένα ειδικό πρόγραμμα ανθρωπιστικής βοήθειας προς τις δοκιμαζόμενες χριστιανικές κοινότητες. Μικρά παιδιά μπορούν να φιλοξενηθούν στη χώρα μας και βαριά τραυματίες να νοσηλευθούν σε ελληνικά νοσοκομεία. Πρόκειται για κινήσεις με ελάχιστο κόστος, που όμως θα ανυψώσουν πολύ το κύρος της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, η ελληνική κοινωνία οφείλει να καλωσορίσει όσους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής βρουν καταφύγιο στη χώρα μας.
Η διαμόρφωση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δεν μπορεί να βασίζεται σε μια μονοδιάστατη προσέγγιση που εδράζεται απλά στο διεθνές δίκαιο. Η Ελλάδα πρέπει να είναι ένας φάρος ανθρωπισμού και συμπαράστασης για το χριστεπώνυμο πλήρωμα στον Λίβανο και στην Παλαιστίνη, που δοκιμάζεται από πολέμους και καταστροφές.
*Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")