Οι αγορές συναλλάγματος είναι ένα παιγνίδι μηδενικού αθροίσματος. Για οποιοδήποτε ζευγάρι νομισμάτων, τα κέρδη του ενός θα γίνονται εις βάρος του άλλου.
Βάσει ιστορικών δεδομένων, οι κρίσεις στις χρηματαγορές συμβαίνουν μόνον όταν αποτυγχάνουν οι προσπάθειες των κυβερνήσεων να διατηρήσουν σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία.
Αλλά η αιφνιδιαστική κατάρρευση των νομισμάτων υψηλών αποδόσεων δεν έχει καμία σχέση με «κλειδωμένες» ισοτιμίες και φέρει πολλά χαρακτηριστικά μιας κλασικής κρίσης χρηματιστηρίων.
Η στερλίνα πλησιάζει τα 1,60 δολάρια, το ευρώ υποχώρησε κάτω από τα 1,30 δολάρια, το ρεάλ Βραζιλίας έχασε το 40% της αξίας του έναντι του γεν μέσα στο διάστημα εβδομάδων και η τουρκική λίρα είχε πολύ μεγαλύτερες απώλειες έναντι του δολαρίου.
Μια σειρά «στοιχημάτων» πήγε άσχημα σε αλυσιδωτή αντίδραση. Το πρώτο «στοίχημα» ήταν η πεποίθηση πως οι τιμές των εμπορευμάτων θα αυξάνονταν. Μόνο που οι τιμές των εμπορευμάτων υποχωρούν εδώ και μήνες.
Αλλο «στοίχημα» ήταν το χαμηλό επίπεδο αστάθειας -κάτι που έχει περάσει στο παρελθόν. Με την αστάθεια σε χαμηλό επίπεδο ήταν λογικό να ακολουθούν οι επενδυτές την πρακτική του «carry trade» (δανειζόμενοι σε νομίσματα χαμηλής απόδοσης όπως το γεν και το δολάριο, και παρκάροντας τα κεφάλαια σε νομίσματα με υψηλότερες αποδόσεις).
Η αυξημένη αστάθεια, ωστόσο, κάνει τα «μοχλευμένα» στοιχήματα όπως αυτά ιδιαίτερα επικίνδυνα, και κατ΄ επέκταση το carry trade σταμάτησε.
Τέλος, υπήρξε και το «στοίχημα» στην ευημερία των αναδυόμενων οικονομιών. Πολλές έβαλαν σε τάξη τα δημοσιονομικά τους, ύστερα από την κρίση της δεκαετίας του ’90, σωρεύοντας συναλλαγματικά διαθέσιμα και δανειζόμενες σε δικό τους νόμισμα. Αλλά δεν ήταν όλες εξίσου υγιείς.
Η εξασθένιση των νομισμάτων προκάλεσε φαύλο κύκλο, καθώς αυτή αύξησε και το χρέος τους. Τούτο οδήγησε στην έκτακτη αύξηση επιτοκίου στην Ουγγαρία, και στις ανησυχίες πως η Αργεντινή θα κηρύξει και πάλι χρεοστάσιο.
Όπως συμβαίνει ύστερα από τα κραχ στα χρηματιστήρια, όλα δείχνουν σαφώς πως σχεδόν τα περισσότερα νομίσματα ήταν υπερτιμημένα σε μια μεγάλη φούσκα έναντι του δολαρίου και του γεν. Με το που ασκήθηκαν πολλές πιέσεις ταυτοχρόνως, η κρίση ήταν ξαφνική αλλά αποφασιστική.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 23/10/2008)