Καθώς η τιμή του πετρελαίου ακολουθούσε σταθερά ανοδική πορεία, τα τελευταία χρόνια, οι ηγέτες της Βενεζουέλας, του Ιράν και της Ρωσίας πραγματοποίησαν θριαμβευτική είσοδο στη διεθνή σκηνή, χρησιμοποιώντας τη «διπλωματία του καρνέ επιταγών» και –σε ορισμένες περιπτώσεις– τον εκφοβισμό. Σήμερα, η κάθετη πτώση των διεθνών τιμών του μαύρου χρυσού δημιουργεί ερωτήματα για το κατά πόσον οι χώρες αυτές θα μπορέσουν να διατηρήσουν τις δαπάνες τους, αλλά και τις φιλοδοξίες τους για αμφισβήτηση της αμερικανικής ηγεμονίας. Και για τα τρία παραπάνω κράτη, τα πετροδολάρια δεν ήταν παρά ένα μέσον για την επίτευξη των ιδεολογικών τους στόχων.
Στη Βενεζουέλα, ο πρόεδρος Ούγκο Τσάβες χρησιμοποίησε τα πετρελαϊκά έσοδα για να πυροδοτήσει την (σοσιαλιστικής έμπνευσης) κοινωνική του επανάσταση και να στηρίξει ομοϊδεάτες του, ηγέτες άλλων κρατών της Λατινικής Αμερικής, που μοιράζονται τον στόχο του για συρρίκνωση της πάλαι ποτέ πανίσχυρης αμερικανικής επιρροής στην ήπειρο.
Από την πλευρά του, το Ιράν επεξέτεινε την επιρροή του σε όλη τη Μέση Ανατολή, εμφάνισε «εαυτόν» ως ηγέτη του ισλαμικού κόσμου και επανέκτησε έτσι κάποιο μέρος του απολεσθέντος διεθνούς του κύρους. Η Τεχεράνη αποφάσισε μάλιστα να αναδιοργανώσει τον στρατό της, ενώ πέτυχε να ανακτήσει τον έλεγχο των πετρελαιαγωγών και των αγωγών φυσικού αερίου που διέρχονται από το έδαφός της, καθώς και να ανασχέσει τη δυτική διείσδυση στα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ.
Οι φιλοδοξίες αυτές, όμως, είναι δύσκολο να χρηματοδοτηθούν όταν η τιμή του πετρελαίου βρίσκεται στα 74,25 δολάρια το βαρέλι (τιμή κλεισίματος στη Νέα Υόρκη τη Δευτέρα). Τέτοια φιλόδοξα πολιτικά σχέδια ήταν εφικτά με το βαρέλι να βρίσκεται στα 147 δολάρια, όπως συνέβαινε πριν από τρεις μήνες.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα παραπάνω κράτη αντιμετωπίζουν το φάσμα της άμεσης οικονομικής κατάρρευσης, αλλά ούτε και προμηνύει ότι θα μεταβάλουν ριζικά τις πολιτικές τους θέσεις και επιδιώξεις, ενώ η τιμή του βαρελιού πετρελαίου, που ήδη βρίσκεται σε διπλάσιο επίπεδο από την προ διετίας τιμή του, θα μπορούσε και πάλι να εκτοξευθεί στα ύψη.
Παρ’ όλα αυτά, η Ρωσία, το Ιράν και η Βενεζουέλα είχαν στηρίξει τις δαπάνες τους σε τιμές του πετρελαίου, τις οποίες θεωρούσαν συντηρητικές, αλλά βρίσκονται σήμερα πολύ κοντά στην τιμή της αγοράς. Οποιαδήποτε περαιτέρω σημαντική υποχώρηση στην τιμή του μαύρου χρυσού μπορεί να οδηγήσει και τις τρεις χώρες σε ελλειμματικές δαπάνες ή να τις υποχρεώσει σε αυστηρή ιεράρχηση των αναγκών τους. Μια παγκόσμια οικονομική ύφεση, την οποία πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν πιθανή, θα δυσχέραινε σημαντικά τα πράγματα για τις τρεις χώρες, περιορίζοντας δραστικά τη ζήτηση για πετρέλαιο και διατηρώντας τις τιμές του σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Ο Ντάνιελ Γέργκιν, πρόεδρος της εταιρείας ενεργειακών συμβούλων Cambridge Energy Research Associates, στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, τονίζει ότι τα πετρελαιοπαραγωγά κράτη αντιμετωπίζουν «την ώρα της κρίσης», καθώς αρχικά πίστεψαν ότι η κρίση των στεγαστικών δανείων αφορούσε αποκλειστικά τις ΗΠΑ, προτού το φαινόμενο επεκταθεί σε όλο τον πιστωτικό τομέα, για να πλήξει και τις τιμές του μαύρου χρυσού. «Σήμερα, οι χώρες που παράγουν πετρέλαιο αντιμετωπίζουν αντίστροφο πετρελαϊκό σοκ. Την ώρα που τα έσοδα αυξάνονταν, οι κυβερνήσεις ενίσχυαν τις δαπάνες τους, ενώ η προσμονή διαρκούς αύξησης της τιμής του βαρελιού οδήγησε σε ολοένα και πιο δαπανηρές φιλοδοξίες. Σήμερα, οι χώρες αυτές ανακαλύπτουν με φρίκη πόσο ενσωματωμένες είναι στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο», λέει ο κ. Γέργκιν.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24/10/2008)