Στο πλαίσιο της σειράς των e-Συζητήσεων 2025, το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE) διοργάνωσε σήμερα τη διαδικτυακή συζήτηση ‘Οι Ευρωπαϊκές οικονομίες και οι νέες προκλήσεις’. Ο Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ και Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, συντόνισε τη συζήτηση μεταξύ των Alexander Kritikos, Διευθυντή Έρευνας στο German Institute for Economic Research (DIW), Μάνου Ματσαγγάνη, Καθηγητή Δημοσίων Οικονομικών στο Polytechnic University of Milan, Vicky Pryce, Επικεφαλής Οικονομική Σύμβουλο στο Centre for Econοmics and Business Research, και Georges Siotis, Αν. Καθηγητή Οικονομικών στο Universidad Carlos III de Madrid. Ο διάλογος επικεντρώθηκε στα προβλήματα, αλλά και τις ευκαιρίες που θα έχει η οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντός του 2025, αλλά και την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Όπως διαπίστωσαν οι συμμετέχοντας, η σημερινή εικόνα των ευρωπαϊκών οικονομιών φαίνεται να έχει αντιστραφεί από τα διαχρονικά δεδομένα των προηγούμενων δεκαετιών, με τις παραδοσιακές οικονομικές υπερδυνάμεις όπως η Βρετανία και η Γερμανία να αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα, και τα συνηθισμένα «κακά παιδιά» της κρίσης όπως η Ιταλία και η Ισπανία να καταγράφουν πολύ καλύτερες οικονομικές επιδόσεις. Παραδόξως, οι λόγοι για αυτές τις αποκλίσεις είναι διαφορετικοί για κάθε κράτος και ως εκ τούτου απαιτούν διαφορετικές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα, η γερμανική οικονομία ταλανίζεται από μία μεγάλη έμφαση στις εξαγωγές και μία ευρεία γραφειοκρατία που υπονομεύει τις νέες επενδύσεις.
Ένας από τους μεγαλύτερους «κινδύνους» που αντιμετωπίζει η ΕΕ είναι η ανάληψη της Προεδρίας Τραμπ στις ΗΠΑ. Μολονότι κανείς δεν γνωρίζει ακόμα πόσες από τις προεκλογικές δεσμεύσεις και απειλές του θα υλοποιήσει ο Τραμπ, η επιστροφή του στον Λευκό Οίκο θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία σε κάθε περίπτωση. Αυτό συνδέεται με δύο παράγοντες: Αφενός, οι ΗΠΑ υπό τον Τραμπ θα μπορούσαν να ενισχύσουν τα επενδυτικά κίνητρα, προσελκύοντας ακόμα μεγαλύτερα κεφάλαια και ανθρώπινο δυναμικό από την Ευρώπη, ενώ αφετέρου, ένας εμπορικός πόλεμος όπως αυτός που σχεδιάζει ο Τραμπ δεν έχει νικητές. Ειδικά για τις ευρωπαϊκές οικονομίες οι οποίες είναι πολύ εκτεθειμένες στις εξαγωγές προϊόντων, στα οποία επιβάλλονται πολύ πιο εύκολα δασμοί, και πολύ πιο περιορισμένες από εμπορικούς εταίρους, καθώς οι σχέσεις τους με την Κίνα επιδεινώνονται και δεν έχουν αναπτύξει στενούς εμπορικούς δεσμούς με άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Όσον αφορά στην Έκθεση Ντράγκι, οι συμμετέχοντες συμφώνησαν πως η υλοποίησή της είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αλλά ακόμα και αν υλοποιηθεί, υπάρχουν συγκεκριμένοι κίνδυνοι. Η δημιουργία «Ευρωπαίων πρωταθλητών» στα πρότυπα των αμερικανικών κολοσσών, όπως προτείνει ο Ντράγκι, απειλεί να υπονομεύσει τον ανταγωνισμό, αντί να τον ενισχύσει. Παράλληλα, η υποστήριξη κάποιων εκλεκτών επιχειρήσεων από τους ευρωπαϊκούς πόρους δεν μπορεί να διασφαλίσει πως οι επιχειρήσεις αυτές θα αυξήσουν την παραγωγικότητά τους, με δύο παραδείγματα προς αποφυγή να είναι η αμερικανική Intel και η σουηδική Northvolt. Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ οφείλει να υιοθετήσει την πρόταση Ντράγκι για επενδύσεις στην εκπαίδευση και την καινοτομία, ρίχνοντας το βάρος της σε νέους τομείς, και όχι εκεί όπου έχει ήδη «χάσει το τρένο». Ταυτόχρονα, κρίσιμη θεωρείται η ενίσχυση των νεοφυών επιχειρήσεων, οι οποίες δυσκολεύονται να βρουν χρηματοδότηση στην Ευρώπη.
Τέλος, όσον αφορά την Ελλάδα, οι εκτιμήσεις διίστανται. Επί του παρόντος, η Ελλάδα έχει καλύτερα αποτελέσματα από άλλες ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες αλλαγές που δεν έχουν ολοκληρωθεί. Η πρώτη είναι η ανάπτυξη του ανταγωνισμού και η δεύτερη— πολύ πιο φιλόδοξη— είναι η αναβάθμιση του παραγωγικού μοντέλου. Κρίσιμη θεωρείται και η διατήρηση του ανθρώπινου δυναμικού στην Ελλάδα, η οποία προϋποθέτει την παροχή ουσιαστικών κινήτρων στους νέους εργαζόμενους.
Εδώ ολόκληρη η συζήτηση (Video):