Γροιλανδία: Οι Παγετώνες του Σβάλμπαρντ Έχουν Χάσει μια Έκταση στο Μέγεθος του Μανχάταν

Γροιλανδία: Οι Παγετώνες του Σβάλμπαρντ Έχουν Χάσει μια Έκταση στο Μέγεθος του Μανχάταν
energia.gr
Δευ, 20 Ιανουαρίου 2025 - 10:22

Η Αρκτική έχει θερμανθεί σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο από το 1979. Το Σβάλμπαρντ, ένα αρχιπέλαγος κοντά στις βορειοανατολικές ακτές της Γροιλανδίας, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της κλιματικής αλλαγής, καθώς θερμαίνεται έως και επτά φορές ταχύτερα από τον υπόλοιπο κόσμο. Περισσότερο από το ήμισυ του Σβάλμπαρντ καλύπτεται από παγετώνες. Αν αύριο έλιωναν εντελώς, η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας

θα ανέβαινε κατά 1,7 εκατοστά. Αν και αυτό δεν θα συμβεί σε μια νύχτα, οι παγετώνες στην Αρκτική είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι ακόμη και σε μικρές αυξήσεις της θερμοκρασίας.

Για να κατανοήθούν καλύτερα οι παγετώνες στο Σβάλμπαρντ και όχι μόνο, χρησιμοποιήθηκε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για να αναλυθούν εκατομμύρια δορυφορικές εικόνες από το Σβάλμπαρντ τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Η έρευνά δημοσιεύεται τώρα στο Nature Communications και δείχνει ότι αυτοί οι παγετώνες συρρικνώνονται ταχύτερα από ποτέ, σύμφωνα με την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Συγκεκριμένα, εξετάστηκαν οι παγετώνες που εκβάλλουν απευθείας στον ωκεανό, αυτούς που είναι γνωστοί ως «παγετώνες που καταλήγουν στη θάλασσα». Οι περισσότεροι παγετώνες του Σβάλμπαρντ ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Λειτουργούν ως οικολογική αντλία στα φιόρδ στα οποία εισρέουν μεταφέροντας πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά θαλασσινό νερό στην επιφάνεια του ωκεανού και μπορούν ακόμη και να αλλάξουν τα πρότυπα της ωκεάνιας κυκλοφορίας.

Όπου αυτοί οι παγετώνες συναντούν τη θάλασσα, χάνουν κυρίως μάζα μέσω της σύγκλισης παγόβουνων, μια διαδικασία κατά την οποία μεγάλα κομμάτια πάγου αποσπώνται από τον παγετώνα και πέφτουν στον ωκεανό. Η κατανόηση αυτής της διαδικασίας είναι το κλειδί για την ακριβή πρόβλεψη της μελλοντικής απώλειας μάζας των παγετώνων, επειδή η απόκλιση μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη ροή πάγου εντός του παγετώνα και τελικά στη θάλασσα.

Παρά τη σπουδαιότητά της, η κατανόηση της διαδικασίας αναβύθισης των παγετώνων αποτελεί μακροχρόνια πρόκληση στην ''παγετωνολογία'', καθώς η διαδικασία αυτή είναι δύσκολο να παρατηρηθεί, πόσο μάλλον να μοντελοποιηθεί με ακρίβεια. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το παρελθόν για να βγουν συμπεράσματα για το μέλλον.

Η τεχνητή νοημοσύνη αντικαθιστά την επίπονη ανθρώπινη εργασία

Κατά τη χαρτογράφηση του μετώπου σύγκλισης των παγετώνων - το όριο μεταξύ πάγου και ωκεανού - παραδοσιακά οι ανθρώπινοι ερευνητές εξετάζουν με κόπο δορυφορικές εικόνες και κάνουν ψηφιακές καταγραφές. Αυτή η διαδικασία είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα, αναποτελεσματική και ιδιαίτερα μη επαναλήψιμη, καθώς διαφορετικοί άνθρωποι μπορούν να εντοπίσουν διαφορετικά πράγματα ακόμη και στην ίδια δορυφορική εικόνα. Δεδομένου του αριθμού των δορυφορικών εικόνων που είναι διαθέσιμες σήμερα, ίσως να μην έχουμε τους ανθρώπινους πόρους για να χαρτογραφήσουμε κάθε περιοχή για κάθε έτος.

Ένας νέος τρόπος αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος είναι η χρήση αυτοματοποιημένων μεθόδων όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η οποία μπορεί να εντοπίσει γρήγορα τα μοτίβα των παγετώνων σε μεγάλες περιοχές. Αυτό ακριβώς κάναμε στη νέα μας μελέτη, χρησιμοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη για να αναλύσουμε εκατομμύρια δορυφορικές εικόνες 149 παγετώνων με θαλάσσιο τέρμα, οι οποίες λήφθηκαν μεταξύ 1985 και 2023. Αυτό σήμαινε ότι μπορούσαμε να εξετάσουμε τις υποχωρήσεις των παγετώνων σε πρωτοφανή κλίμακα και έκταση.

Διαπιστώσεις από το 1985 έως σήμερα

Διαπιστώθηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία (91%) των παγετώνων που καταλήγουν στη θάλασσα στο Σβάλμπαρντ έχει συρρικνωθεί σημαντικά. Ανακαλύφθηκε μια απώλεια πάνω από 800 km² παγετώνα από το 1985, μεγαλύτερη από την έκταση της Νέας Υόρκης, και ισοδύναμη με ετήσια απώλεια 24 km² ετησίως, σχεδόν διπλάσια από το μέγεθος του αεροδρομίου Heathrow στο Λονδίνο.

Η μεγαλύτερη έξαρση εντοπίστηκε το 2016, όταν οι ρυθμοί αναγέννησης διπλασιάστηκαν ως απάντηση σε περιόδους ακραίας αύξησης της θερμοκρασίας. Εκείνη τη χρονιά, το Σβάλμπαρντ είχε επίσης το πιο βροχερό καλοκαίρι και φθινόπωρο από το 1955, συμπεριλαμβανομένου ενός ρεκόρ βροχής 42 χιλιοστών σε μία μόνο ημέρα τον Οκτώβριο. Αυτό συνοδεύτηκε από ασυνήθιστα θερμές και ελεύθερες από πάγο θάλασσες.

Πώς η υπερθέρμανση των ωκεανών πυροδοτεί τη σύγκλιση των παγετώνων

Εκτός από τη μακροχρόνια υποχώρηση, οι παγετώνες αυτοί υποχωρούν επίσης το καλοκαίρι και προωθούνται ξανά το χειμώνα, συχνά κατά αρκετές εκατοντάδες μέτρα. Αυτό μπορεί να είναι μεγαλύτερο από τις μεταβολές από έτος σε έτος.

Διαπιστώθηκε ότι το 62% των παγετώνων στο Σβάλμπαρντ βιώνει αυτούς τους εποχικούς κύκλους. Ενώ το φαινόμενο αυτό είναι καλά τεκμηριωμένο σε ολόκληρη τη Γροιλανδία, είχε παρατηρηθεί προηγουμένως μόνο για μια χούφτα παγετώνων στο Σβάλμπαρντ.

Στη συνέχεια, για την έρευνα συγκρίθηκαν οι εποχιακές αλλαγές με τις εποχιακές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του αέρα και των ωκεανών. Διαπιστώθηκε λοιπόν ότι καθώς ο ωκεανός θερμαίνεται την άνοιξη, ο παγετώνας υποχωρεί σχεδόν αμέσως. Αυτό ήταν μια ωραία απόδειξη για κάτι που οι επιστήμονες υποπτεύονταν εδώ και καιρό: οι εποχιακές άμπωτες και ροές αυτών των παγετώνων προκαλούνται από τις αλλαγές στις θερμοκρασίες των ωκεανών.

Μια παγκόσμια απειλή

Το Σβάλμπαρντ βιώνει συχνά ακραίες κλιματικές μεταβολές λόγω της μοναδικής θέσης του στην Αρκτική αλλά και κοντά στα θερμά νερά του Ατλαντικού. Τα ευρήματά της έρευνας δείχνουν ότι οι θαλάσσιοι παγετώνες που καταλήγουν στη θάλασσα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις ακραίες κλιματικές συνθήκες και οι μεγαλύτεροι ρυθμοί υποχώρησης σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Αυτός ο ίδιος τύπος παγετώνων μπορεί να βρεθεί σε ολόκληρη την Αρκτική και, ειδικότερα, γύρω από τη Γροιλανδία, τη μεγαλύτερη μάζα πάγου στο βόρειο ημισφαίριο. Αυτό που συμβαίνει στους παγετώνες στο Σβάλμπαρντ είναι πιθανό να επαναληφθεί και αλλού.

Αν συνεχιστεί η τρέχουσα τάση θέρμανσης του κλίματος, αυτοί οι παγετώνες θα υποχωρήσουν ταχύτερα, η στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί και εκατομμύρια άνθρωποι στις παράκτιες περιοχές παγκοσμίως θα κινδυνεύσουν.