Η χθεσινή απόφαση (3/11) της διοίκησης της ΔΕΗ να δώσει παράταση μέχρι την άνοιξη του 2009 για να διευκρινισθεί και να διευθετηθεί το νέο τιμολογιακό καθεστώς πώλησης ηλεκτρικού ρεύματος στον μεγαλύτερο βιομηχανικό πελάτη που διαθέτει, την Αλουμίνιον της Ελλάδος, που ως γνωστόν ανήκει στον Όμιλο Μυτιληναίος, φανερώνει μία διαλλακτικότητα αλλά και αποφασιστικότητα για την εξαίρεση μιας αμοιβαίας αποδεκτής λύσης. Αφού προηγήθηκε μία περίοδος έντονης αντιπαράθεσης και αντεκλίσεων φαίνεται ότι τώρα εισερχόμεθα σε μία φάση περισυλλογής και διαπραγμάτευσης με στόχο την εξεύρεση μιας φόρμουλας που θα ικανοποιεί αφ’ ενός μεν τον μακροπρόθεσμο οικονομικό σχεδιασμό της ΔΕΗ, που προβλέπει την απελευθέρωση των τιμολογίων Α–150, και την σταδιακή αύξηση των εσόδων από τη βιομηχανία και αφ’ ετέρου την ανάγκη από πλευράς ΑτΕ για την ύπαρξη ανταγωνιστικού τιμολογίου αγοράς ηλεκτρισμού. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εξασφάλιση παραγωγής ενός προϊόντος (του αλουμινίου) το οποίο διατίθεται στη διεθνή αγορά. Οι ορατές δια γυμνού οφθαλμού, επιδεινούμενες συνθήκες στη διεθνή αγορά υποχρεώνουν την βιομηχανία να είναι ιδιαίτερα προσεκτική, εάν όχι σκληρή, στον έλεγχο του κόστους παραγωγής, βασικό μέρος του οποίου στην περίπτωση της ΑτΕ αποτελεί η ηλεκτρική ενέργεια.
Είναι φανερό ότι η αναδίπλωση της ΔΕΗ αποφασίστηκε με πολιτικά κριτήρια και μέσα από προσωπική παρέμβαση του ίδιου του υπουργού Ανάπτυξης κ. Χρήστου Φώλια, αφού μία διακοπή της παραγωγής στην ΑτΕ, όπως απειλούσε η εταιρεία σε περίπτωση εμμονής της ΔΕΗ στην αρχική της απόφαση για 10% αύξηση του τιμολογίου πώλησης, θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα από ότι θα έλυνε. Βέβαια η διοίκηση της ΔΕΗ, αισθάνεται πικραμένη και απογοητευμένη με τη στάση της κυβέρνησης, αφού ενωρίτερα εφέτος επέτρεψε την αλλαγή καθεστώτος λειτουργίας της μονάδας συμπαραγωγής 330 MW της Endesa Hellas (θυγατρική του Ομίλου Μυτιληναίος) η οποία μετετράπη αυτομάτως σε παραγωγική μονάδα εγχέοντας πλήρως το παραγόμενο ηλεκτρικό ρεύμα της στο δίκτυο, και υποχρεώνοντας ουσιαστικά τη ΔΕΗ να συνεχίσει την πώληση «φθηνού» σχετικά ρεύματος στην ΑτΕ.
Η απλουστευμένη εικόνα που αναδύεται από αυτήν την υπόθεση είναι ότι ο Όμιλος Μυτιληναίος συμπεριφέρεται ως να θέλει την «πίτα αφάγωτη και το σκυλί χορτάτο». Όμως δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι η αλλαγή των όρων λειτουργίας της μονάδας συμπαραγωγής δεν ήτο ούτε παράνομη (αφού το επιτρέπει ο Κώδικας Διαχείρισης του Δικτύου) ούτε αδικαιολόγητη αφού το δυναμικό της νέας αυτής μονάδας διατέθη στο σύστημα την κρίσιμη περίοδο Ιουλίου – Αυγούστου για αντιμετώπιση των θερινών αιχμών και ως γνωστό συνέβαλλε στη διατήρηση της ευστάθειας του διασυνδεδεμένου συστήματος.
Όπως εξάλλου παρατηρούν παράγοντες της αγοράς με καλή γνώση της λειτουργίας της απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρισμού στην Ευρώπη, ο ανεξάρτητος παραγωγός (στην προκειμένη περίπτωση ο Όμιλος Μυτιληναίος) προσπαθεί πάντα να αξιοποιήσει τις επικρατούσες συνθήκες στην αγορά μέσα στην οποία δραστηριοποιείται και να διοχετεύσει την παραγωγή του εκμεταλλευόμενος στο έπακρο την ισχύουσα νομοθεσία. Στο ίδιο πλαίσιο καλείται να κινηθεί και η ΔΕΗ, ως έτερος παραγωγός έχοντας όμως το συγκριτικό πλεονέκτημα της δεσπόζουσας θέσης, με στόχο τη διατήρηση του κυρίαρχου ρόλου του στην αγορά.
Όμως στο νέο απελευθερωμένο καθεστώς, τις πρώτες εκφάνσεις του οποίου βλέπουμε τώρα στην πράξη, η ΔΕΗ θα πρέπει να αναπτύξει ευελιξία και προσαρμογή σε μία προσπάθεια διατήρησης του μεριδίου της στην αγορά, οι πελάτες της οποίας πολύ σύντομα θα αρχίσουν να έχουν και άλλες επιλογές. Βέβαια η παραίνεση αυτή γράφεται πολύ εύκολα και εφαρμόζεται εξαιρετικά δύσκολα, ιδιαίτερα στο σημερινό αρνητικό οικονομικό περιβάλλον όπου η ΔΕΗ έχει δει τα κόστη της να εκτοξεύονται στα ύψη χωρίς να μπορεί, λόγω θεσμικού πλαισίου, να αυξήσει αντίστοιχα τα έσοδά της όπως θα έκανε οποιαδήποτε άλλη καθαρά ιδιωτική επιχείρηση. Και ίσως στις τελευταίες αυτές λέξεις να κρύβεται το όλο δράμα της ΔΕΗ σήμερα. Διότι, η απόδοσή της κρίνεται αμείλικτα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια ενώ η λειτουργία της διέπεται από καθαρά κοινωνικές προτεραιότητες. Δηλαδή μία συνταγή για εγγυημένη οικονομική καταστροφή εάν δεν αλλάξει η μία από τις δύο ανωτέρω συνιστώσες.