«Επί ποδός» τίθεται το σύνολο του ευρωπαϊκού ηλεκτρικού συστήματος εν όψει της «δοκιμασίας» της εορταστικής περιόδου, όπου η σύμπτωση -ημερολογιακά- του Καθολικού και του Ορθόδοξου Πάσχα διαμορφώνει συνθήκες «τέλειας καταιγίδας», με υπερπαραγωγή των ΑΠΕ από τη μία και μειωμένη ζήτηση από την άλλη.
Υπενθυμίζεται ότι το πρόβλημα της αναντιστοιχίας παραγωγής και ζήτησης με την πρώτη να ξεπερνά κατά πολύ τη δεύτερη διακρίνεται από εποχικότητα, με την περίοδο της άνοιξης, λόγω καιρικών συνθηκών, να διατίθενται πολλές περισσότερες «πράσινες» κιλοβατώρες στο σύστημα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει ανάλογη ζήτηση για να τις απορροφήσει και χωρίς συστήματα αποθήκευσης που θα επέτρεπαν την κατανάλωση της παραγόμενης ενέργειας σε μεταγενέστερο χρόνο.
«Αναγκαίο κακό»
Μια ανάλογη κατάσταση καταγράφεται και το φθινόπωρο, καθώς ακόμη η ζήτηση παραμένει χαμηλή λόγω περιορισμένων αναγκών σε θέρμανση, με διαφοροποιήσεις ωστόσο από χώρα σε χώρα, ιδίως αν συγκρίνουμε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Ευρώπης. Το πρόβλημα της υπερπαραγωγής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) εμφανίστηκε προ διετίας για πρώτη φορά την αντίστοιχη περίοδο, υποχρεώνοντας τον Διαχειριστή του συστήματος να περικόψει μέρος της «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής, προκειμένου να διατηρηθεί η ευστάθεια του συστήματος.
Δύο χρόνια μετά, η ουσία του προβλήματος παραμένει ίδια, ωστόσο έχει λάβει σημαντικά μεγαλύτερες διαστάσεις, σε συνέχεια της αυξημένης διείσδυσης νέων μονάδων ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, το πρόβλημα αναμένεται να κορυφωθεί κατά την περίοδο των γιορτών και δη την Κυριακή του Πάσχα, που παραδοσιακά η ζήτηση υποχωρεί σε ελάχιστα επίπεδα, με τη φετινή ιδιαιτερότητα να είναι ότι σε ανάλογη κατάσταση θα βρίσκονται και οι γειτονικές χώρες, όπως και το σύνολο της Ευρώπης, «ακυρώνοντας» έτσι την εναλλακτική των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, που θα συνέβαλε κατά κάποιο βαθμό στην απομείωση της πλεονάζουσας «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε αυτό το πλαίσιο, το θέμα πλέον λαμβάνει ευρωπαϊκές διαστάσεις, με τον αρμόδιο ευρωπαίο Διαχειριστή Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E) να βρίσκεται σε επικοινωνία με τους εθνικούς Διαχειριστές, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να υπάρξει ένας ευρύτερος συντονισμός, μιας και το πρόβλημα δύσκολα θα περιοριστεί στα εθνικά σύνορα ενός κράτους-μέλους, ιδίως σε συνθήκες διασυνδεδεμένων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.
Αναζητείται απάντηση
Χρειάζεται να σημειωθεί ότι ο ENTSO-E λειτουργεί μια επιτροπή με τη συμμετοχή όλων των ευρωπαίων Διαχειριστών η οποία εξετάζει το σύνολο των θεμάτων. Στο πλαίσιο αυτής της επιτροπής, λειτουργεί μια ειδική ομάδα, που αναλόγως των ζητημάτων που προκύπτουν λαμβάνει ad hoc εντολές για τη διερεύνησή τους.
Στη προκειμένη περίπτωση, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές με γνώση των διαδικασιών, η εν λόγω ειδική ομάδα αναμένεται να συνεδριάσει στις 8 Απριλίου για το θέμα των περικοπών και να καταλήξει σε ορισμένες συστάσεις προς τους Διαχειριστές (θα κοινοποιηθούν έως τις 10 Απριλίου) με άξονα την προάσπιση και διασφάλιση της ευστάθειας και αποτελεσματικής λειτουργίας του συστήματος κατά την εξεταζόμενη περίοδο.
Όπως διευκρινίζουν οι ίδιες πηγές, οι συστάσεις της ειδικής ομάδας αφορούν μια σειρά ενδεδειγμένες ενέργειες που απαντούν στο πρόβλημα, με τους επιμέρους Διαχειριστές, ωστόσο, να αποφασίζουν ποιες καταρχήν ταιριάζουν στα δικά τους συστήματα και ποιες θα εντάξουν στον σχεδιασμό τους στην προσπάθεια κατάρτισης μιας εθνικής «γραμμής άμυνας».
Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, το πρόβλημα απασχολεί το σύνολο της Ευρώπης και των αρμόδιων Διαχειριστών, παρά το γεγονός ότι δεν καταγράφουν όλες οι χώρες τον ίδιο βαθμό κινδύνου, δεδομένης της καιρικής ανομοιομορφίας από χώρα σε χώρα, που θα καθορίσει σε τελευταία ανάλυση και τον όγκο πλεονάζουσας «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας.
Το ελληνικό παράδειγμα
Στην περίπτωση της Ελλάδας, με τη δεδομένη παραδοσιακή ηλιοφάνεια κατά τις ημέρες του Πάσχα, η υπερπαραγωγή «πράσινης» ισχύος μπορεί να αγγίζει τα 5.300 MW, όπως είχε αναφερθεί από στελέχη του ΑΔΜΗΕ και της ΡΑΑΕΥ σε σχετική ημερίδα της Ρυθμιστικής Αρχής προ διμήνου.
Μάλιστα, είχαν τονίσει ότι αν δεν υπάρξουν έκτακτες παρεμβάσεις, η παραγωγή από ανανεώσιμους σταθμούς θα φτάσει στα όρια ασφαλείας ή θα τα ξεπεράσει, με πιθανό το ενδεχόμενο αυτό να συμβεί σχεδόν όλες τις ώρες ηλιοφάνειας της Κυριακής του Πάσχα, δηλαδή από τις 9 το πρωί μέχρι τις 4 το μεσημέρι. Χρειάζεται βέβαια να σημειωθεί ότι οι συστάσεις της ειδικής ομάδας και κατ’ επέκταση του ENTSO-E θα έχουν επικουρικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα και θα έρθουν να ενισχύσουν τον υπό κατάρτιση σχεδιασμό των εθνικών Διαχειριστών.
Εκτός από τις περικοπές ΑΠΕ, τελευταία «γραμμή άμυνας» είναι η θέση εκτός λειτουργίας γραμμών στη μέση τάση στις οποίες εκτός από σταθμούς ανανεώσιμων πηγών συνδέονται και καταναλωτές. Το μέτρο αυτό θα μπορέσει σίγουρα να αποσοβήσει ένα γενικευμένο μπλακάουτ, ωστόσο αποτελεί λύση τελευταίου καταφυγίου, αφού θα σημαίνει τοπικές διακοπές ηλεκτροδότησης.
Σχέδιο έκτακτης ανάγκης
Ο ΑΔΜΗΕ (δίκτυο μεταφοράς) και ο ΔΕΔΔΗΕ (δίκτυο διανομής) σε συνεργασία με τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) και την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, έχουν διαμορφώσει ένα πλαίσιο βάσει του οποίου θα ληφθεί κάθε αναγκαίο μέτρο για την ευστάθεια του συστήματος σχετικά με το πρόβλημα της αναντιστοιχίας παραγωγής και ζήτησης ηλεκτρική ενέργειας.
Σε γενικές γραμμές, το σχέδιο προβλέπει την επέκταση του τηλεχειρισμού σε όσο το δυνατόν περισσότερα έργα ΑΠΕ, ώστε να μπορούν να αποκόπτονται εφόσον χρειαστεί, εκδίδοντας παράλληλα ανάλογες εντολές για τα υπόλοιπα έργα που λόγω αδυναμίας ελέγχου από απόσταση η εκτέλεση της εντολής βαραίνει τους αντίστοιχους παραγωγούς.