Ο Ντόναλντ Τραμπ ανέστειλε τους δασμούς άνω του 10% στις εισαγωγές από χώρες εκτός της Κίνας και οι επενδυτές ανακουφίστηκαν. Τα τελευταία γεγονότα, ωστόσο, δείχνουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος σκέφτεται σοβαρά να προωθήσει τα συμφέροντα της πολιτικής του βάσης εις βάρος της Wall Street. Οι πολιτικές του αποτελούν υπαρξιακή απειλή για την αμερικανική οικονομία-φούσκα. Κι όπως ανακάλυψε η Ιαπωνία πριν από τρεις δεκαετίες, δεν υπάρχει εύκολη διαφυγή.
Η οικονομία-φούσκα είναι αυτή στην οποία ο χρηματοπιστωτικός τομέας εκτοπίζει την πραγματική οικονομία. Οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων διογκώνονται και αποκόπτονται από τα θεμελιώδη μεγέθη. Οι εταιρείες λειτουργούν με στόχο τη μεγιστοποίηση των οικονομικών αποδόσεων. Και τα κεφαλαιακά κέρδη αντικαθιστούν τις γνήσιες αποταμιεύσεις. Μια οικονομία-φούσκα συντηρείται από το συνεχώς αυξανόμενο χρέος.
Οι ΗΠΑ πληρούν αυτή την περιγραφή. Η συνεισφορά του χρηματοπιστωτικού, ασφαλιστικού και κτηματομεσιτικού τομέα στο ΑΕΠ έχει διπλασιαστεί από το 1945, ενώ αυτή του μεταποιητικού τομέα έχει συρρικνωθεί. Τα τελευταία χρόνια, οι αμερικανικές μετοχές διαπραγματεύονταν σε επίπεδα-ρεκόρ. Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, ο συνολικός πλούτος των νοικοκυριών ανερχόταν σε 5,7 φορές το ΑΕΠ, πολύ πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο του. Πέρυσι, το συνολικό χρέος ξεπέρασε τα 100 τρισ. δολάρια, τρεις και πλέον φορές πάνω από το εθνικό εισόδημα των ΗΠΑ. Οι επιχειρήσεις και οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων δαπανούν τρισεκατομμύρια δολάρια σε επαναγορές μετοχών και εξαγορές με μόχλευση. Και οι ξένοι κατέχουν σήμερα 57 τρισ. δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ. Οι εισροές κεφαλαίων έχουν βοηθήσει στη χρηματοδότηση των τεράστιων δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Η οικονομία-φούσκα της Αμερικής είναι πολιτικά προβληματική. Τα οικονομικά της κέρδη έχουν κατανεμηθεί άνισα. Ο πλούτος των νοικοκυριών μπορεί να είναι κοντά σε ιστορικό υψηλό, αλλά, όπως έχει επισημάνει ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, το κορυφαίο 10% των Αμερικανών κατέχει το 88% των μετοχών, ενώ το κατώτερο 50% είναι βυθισμένο στο χρέος.
Η οικονομία-φούσκα είναι εύθραυστη. Το χρέος δεν μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται επ’ αόριστον, ταχύτερα από το εισόδημα. Αργά ή γρήγορα, τα δημοσιονομικά ελλείμματα πρέπει να συγκρατηθούν, αλλιώς η χώρα θα χρεοκοπήσει.
Ο Μπέσεντ αναμένει μια «ομαλή μετάβαση», καθώς οι πολιτικές μετατοπίζονται προς όφελος της Main Street εις βάρος της Wall Street. Η πρόσφατη αναταραχή στην αγορά, όμως, υποδηλώνει το αντίθετο. Επιπλέον, η εμπειρία της Ιαπωνίας δείχνει ότι η αναδιάρθρωση μιας οικονομίας-φούσκας είναι δύσκολη.