Ι. Ο Πρόεδρος Σαρκοζύ εμφανίζεται ιδιαίτερα πυροτεχνηματικός αλλά ελάχιστα αποτελεσματικός «… Αρχή –γάρ– άνδρα δείκνυσι …». Η πλήρης αποτυχία της συγκληθείσας -με πρωτοβουλία του– διεθνούς οικονομικής διάσκεψης στην Ουάσιγκτων την 15η τρέχοντος επιβεβαιώνει την επισήμανση. Ο παγκόσμιος οικονομικός τύπος αναλύει τις επιπτώσεις της αποτυχίας. Το τελικό ανακοινωθέν περιορίσθηκε σε ευχολόγια με δύο μόνο σαφείς επισημάνσεις: α) Ότι οι συγκεντρωθέντες πρέπει να …ξανασυναντηθούν και β) Ότι επιβάλλεται η αποφυγή μέτρων προστατευτισμού. Αυτό δε, ενώ σε δύση και ανατολή πραγματοποιούνται θηριώδεις οικονομικές ενισχύσεις που νοθεύουν τον διεθνή ανταγωνισμό –άρα και την ελευθερία του εμπορίου– από την ίδια την φύση τους, ως ενισχύσεων. Βρισκόμαστε, δηλαδή, ενώπιον κραυγαλέας σύγχυσης εννοιών και στόχων, μάλιστα δε και σε ανώτατο επίπεδο (!).
ΙΙ. Αλλά η αποτυχία υπήρξε εκ προοιμίου βεβαία. Και αυτό διότι σήμερα ουδεμία διαπλανητική ρύθμιση είναι νοητή ερήμην των ΗΠΑ. Αλλά η συμπολιτεία αυτή στερείται εκπροσώπησης για δεσμεύσεις μακράς πνοής. Εκείνος που τυπικά δεσμεύει την χώρα, δηλαδή ο πρόεδρος Μπους δεν εκπροσωπεί τον λαό της. Εκείνος –ήδη– που εκπροσωπεί τον λαό της, ο Μπάρακ Ομπάμα, δηλαδή, δεν είναι εισέτι Πρόεδρος. Κατά πρωτοφανή γραφειοκρατική αγκύλωση οι εκλογές διεξάγονται Νοέμβριο, αλλά η ανάληψη καθηκόντων αναβάλλεται για τον Ιανουάριο(!). Αυτό δε –ως λέγεται– σ’ ανάμνηση της εποχής όπου τόσον χρόνο απαιτούσε η συγκέντρωση των αποτελεσμάτων, στην αχανή χώρα. Εν όψει της ιδιορρυθμίας, ο Ν. Σαρκοζύ πρότεινε την συμμετοχή (και) του νεοεκλεγέντος. Η πρόταση, όμως, μαρτυρεί έλλειψη πολιτικότητας. Ο Ομπάμα ήδη υπόκειται σε καθεστώς συναισθηματικής φθοράς. Σε μεγάλο βαθμό ψηφίσθηκε για ν’ αντιμετωπίσει την κρίση, αλλ’ οι εκλογές τελείωσαν και η κρίση δυναμώνει. ΄Ετσι ένα τμήμα των εκλογέων (που μάλιστα δεν αφομοιώνει απολύτως την τεχνική της πολιτικής διαδοχής), αδημονεί και ψυχικά απομακρύνεται από τον νεοεκλεγέντα. Ακόμη οιαδήποτε συμμετοχή του Ομπάμα σε διάσκεψη –χωρίς να έχει αποφασιστικό λόγο– θα του επέφερε μόνον φθορά αφού συναισθηματικά θα επωμίζεται αποφάσεις άλλων στις οποίες δεν πιστεύει (!). Έτσι, τελικώς, η Αμερική απείχε της σύσκεψης.
ΙΙΙ. Αλλά και το εύκολα λεγόμενο ότι απαιτείται ένα νέο «Bretton Woods» -αναδιάρθρωση των βάσεων της ζωής στον πλανήτη- είναι σήμερα ακατόρθωτο. Εκεί (κατά βάση) επιβεβαιώθηκε η κυριαρχία –ουσιαστικά- της λευκής φυλής και δρομολογήθηκε η οικονομική ανάπτυξη στην βάση της ελευθερίας του εμπορίου. Τότε (Ιούλιος 1944) οι έγχρωμοι κάτοικοι του πλανήτη τελούσαν –ως επί τω πολύ– υπό συνθήκες αποικιοκρατίας. Και οι ΗΠΑ ως εν παντί δεσπόζουσα δύναμη υπαγόρευε όρους. Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Η Ασία εμφανίζεται με διαθέσεις ηγεμονικές. Επιδιώκει περιορισμό της φυλής των λευκών. Ηδη η γιγάντωση της Κίνας και κατ’ εξοχήν η φρενήρης εξαγωγική της δραστηριότης εγείρουν ερωτήματα. Το εκεί καθεστώς δεν έχει ιστορικώς το όμοιό του. Η οργανωτική του διάρθρωση έχει χαρακτήρα κομμουνιστικό και πάντως αμιγώς μονοκομματικό. Ο λαός δεν ερωτάται για την κυβέρνηση που οφείλει ν’ ανεχθεί. Εν τούτοις η διαχείριση της οικονομίας –πλην του τραπεζικού τομέα– έχει ιδιωτικοποιηθεί.
Το αντιφατικό αυτό μείγμα αναδεικνύει όρους παραγωγής μη παραδεκτούς για τον φιλελεύθερης πνοής πολιτισμό. Δεν είναι κυρίως η χαμηλή αμοιβή της εργασίας που φαίνεται ότι αντιστοιχεί στο εκεί επίπεδο διαβίωσης. Είναι, όμως, ασφαλώς, η έλλειψη ωραρίου εργασίας, η έλλειψη αργιών, διακοπών, κοινωνικής ασφάλισης, όπως και συνδικαλιστικής οργάνωσης. Η εργατική αυτή δύναμη δρα ως σώμα εκστρατευτικό εν μάχη. Ακόμη η κεντρική εξουσία διατηρεί το νόμισμα του κράτους «γουάν» τεχνητά υποτιμημένο ώστε να επιδοτεί έτσι τις εξαγωγές της. Πρόκειται για τέχνασμα που συνιστά κατάχρηση των αρχών του ελεύθερου διακρατικού εμπορίου και προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Τα πρώτα αποτελέσματα της οικονομικής αυτής πρακτικής είναι γνωστά. Τεράστιες ποσότητες προϊόντων σ’ εξευτελιστικές (για μας) τιμές πλημμυρίζουν τις δυτικές αγορές.
Η οικονομική προσέγγιση του φαινομένου είναι πολυεδρική. Οι φθηνές τιμές μειώνουν τον πληθωρισμό άρα και το κόστος διαβίωσης, ταυτόχρονα όμως αναπροσανατολίζουν και τις οικονομίες μας. Επιχειρήσεις έντασης εργασίας ελκύονται όπως μεταναστεύουν. Έτσι όμως διαμορφώνονται προϋποθέσεις αύξησης της ανεργίας, άρα και μείωσης της ζήτησης, συνεπώς και συρρίκνωσης των οικονομιών μας. Έχουμε δηλαδή κατά ένα ποσοστό εισαγωγή, στις φιλελεύθερης πνοής οικονομίες μας (και) της εσωτερικής κινεζικής μιζέριας. Ακόμη η τεχνητή διατήρηση του γουάν υποτιμημένου συνιστά και αθέμιτο εμπορικό ανταγωνισμό.
IV. Προβλήματα ανάλογα παρουσιάζουν όλες οι αναδυόμενες οικονομίες. Από την άλλη πλευρά αν δεν επιτευχθεί πολιτιστική προσέγγιση της οργάνωσης των επί μέρους κρατών δεν είναι νοητή η οικονομική ομοιογένεια που (με την σειρά της) αποτελεί προϋπόθεση για βιώσιμες διεθνείς ρυθμίσεις.
Οι απαιτούμενες συγκλίσεις θα απαιτήσουν επίπονες και μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις. Εν τω μεταξύ –κατά την πρόβλεψή μου– στα πλαίσια (μάλιστα) της σ’ εξέλιξη οικονομικής κρίσης η διαφύλαξη των οικονομικών κεκτημένων θα επιδιώκεται με άρρυθμες οικονομικές ενισχύσεις. Δηλαδή με μέσα οικονομικού προστατευτισμού(!).
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 19/11/2008)