Οι φθίνουσες κεφαλαιαγορές και το κλείσιμο της στρόφιγγας στις αγορές πιστώσεων προκαλεί, πάντοτε, νευρικότητα. Η κατάσταση ευνοεί την εμφάνιση παραδοσιακών φόβων: μεγάλες δόσεις οικονομικής δυσχέρειας που «γονατίζουν» τις πιο ασθενείς χώρες και εταιρείες, παράλυση της πραγματικής οικονομίας και πάνω από όλα, γεγονότα που ξεφεύγουν από τον έλεγχο.
Οι ψηφοφόροι απαιτούν από τις κυβερνήσεις τους να αναλάβουν δράση. Αυτές οι αιτιάσεις μπορούν να αποτελέσουν παγίδα που συνιστά, ενδεχομένως, τον πιο μεγάλο κίνδυνο σε κάθε υποχώρηση των αγορών. Κατά πρώτον, οι κυβερνήσεις έχουν αποφύγει, σε μεγάλο βαθμό, την προώθηση πολιτικών που βοήθησαν, ενδεχομένως, να πυροδοτήσουν τη Μεγάλη Υφεση. Στην Ευρώπη, δεν υπήρξε επιστροφή στις παλιές εθνικιστικές αμαρτίες χάρη στις σοφές αποφάσεις που λήφθηκαν στο παρελθόν και, ιδιαιτέρως, της δημιουργίας του ευρώ και της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διοχέτευσε σχεδόν απεριόριστη ρευστότητα στα χρηματοοικονομικά συστήματα στην ευρωζώνη. Το Σύμφωνο Σταθερότητας χαλάρωσε, επομένως οι κυβερνήσεις μπορούν να δανειστούν τα κεφάλαια που χρειάζονται για να χρηματοδοτήσουν την ανακεφαλαίωση των τραπεζών τους.
Τα μέλη της ευρωζώνης αφέθηκαν να διαχειριστούν με φειδώ τη συναλλαγματική κρίση και τις ανταγωνιστικές αποτιμήσεις καθώς επέλυαν την τραπεζική κρίση.
Καθώς επιστρέφει μέρος της χαμένης ηρεμίας, ωστόσο, προέκυψαν ορισμένες απρόβλεπτες παγίδες. Η μεγαλύτερη από αυτές εντοπίστηκε στην ανατολική Ευρώπη, όπου η οικονομική δυσπραγία οφείλει την προέλευσή της στις δημόσιες εγγυήσεις που παραχώρησαν οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης στους διάφορους οικονομικούς τομείς τους. Την ώρα που οι ευρωπαϊκές τράπεζες σταθεροποιήθηκαν χάρη στις εγγυήσεις, οι ανατολικοευρωπαϊκές θυγατρικές τους αφέθηκαν να κινούνται επί ξυρού ακμής.Το αποτέλεσμα ήταν να καταγραφεί μαζική φυγή στην ασφάλεια εκ μέρους των επενδυτών και των τραπεζιτών οι οποίοι φοβήθηκαν πως τα μερίδιά τους στην Ουκρανία και σε άλλες χώρες στην περιοχή, βρίσκονταν στη λάθος πλευρά ενός οικονομικού «Σιδηρού Παραπετάσματος» που είχαν δημιουργήσει οι τραπεζικές εγγυήσεις ανάμεσα στα υποθετικά «ασφαλή» και «ριψοκίνδυνα» στοιχεία ενεργητικού. Ενας από τους λόγους που η Ε.Ε. δεν έδωσε προτεραιότητα στα προβλήματα της ανατολικής Ευρώπης είναι η αποτυχία της να αναγνωρίσει πόσο ζωτικής σημασίας ήταν η περιοχή για την ευημερία της δυτικής Ευρώπης. Τώρα, οι χώρες μας είναι οι πιο σημαντικοί εξαγωγικοί προορισμοί για τα μέλη της ευρωζώνης.
Αν η κρίση στην Ουκρανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τις χώρες της Βαλτικής και τα υπόλοιπα κράτη στην ανατολική Ευρώπη δεν μπορεί να αποφευχθεί, τότε θα υπάρξουν στρεβλώσεις στην παραγωγική διαδικασία ανά την Γηραιά Ηπειρο. Υπάρχει κίνδυνος εξάπλωσης που θα προκαλέσει μόνιμη ζημιά στην πραγματική οικονομία της Ε.Ε.
Η κυβέρνησή μου θα χρησιμοποιήσει τη συμφωνία με το ΔΝΤ για να προωθήσει νέες μεταρρυθμίσεις. Αν και προσφύγαμε σε συνετό διεθνή δανεισμό, πρέπει τώρα να αρχίσουμε να αποπληρώνουμε τα δάνεια που χορηγήθηκαν σε κρατικές επιχειρήσεις, για πολλά από τα οποία, δεν είχαμε επαρκή πληροφόρηση. Θα εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας.
Αλλά, θα διασφαλίσουμε, επίσης, πως δεν θα κινηθούμε στο μέλλον στα τυφλά. Η Ουκρανία και άλλες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούν να κάνουν κάτι μόνες τους για να αντιμετωπίσουν τις ασυνήθιστες πιέσεις που δέχονται. Η περιοχή χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη από το ΔΝΤ. Χρειαζόμαστε να γνωρίζουμε πως όλοι στην Ευρώπη θα βρεθούν στο πλευρό μας.
Θέλουμε στήριξης
Η Ε.Ε. πρέπει να αναγνωρίσει πως χρειάζεται να επανεξετάσει την πολιτική για τους γείτονές της. Προκειμένου να αναζωογονήσουμε τα χρηματοοικονομικά συστήματά μας, πρέπει να επιτραπεί στις δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες να χρησιμοποιήσουν τις ανακεφαλαιώσεις τους για να στηρίξουν τις θυγατρικές τους στην ανατολική Ευρώπη. Η ΕΚΤ πρέπει, ακόμη, να ενεργήσει ως δανειστής του τελευταίου καταφυγίου και να παράσχει ρευστότητα για να υποστηρίξει τα νομίσματα της ανατολικής Ευρώπης. Οι συμφωνίες ανταλλαγές νομισμάτων μεταξύ ΕΚΤ και χωρών - μελών της Ε.Ε. πρέπει να επεκταθούν και σε χώρες όπως η δική μου.
Η Yulia Tymoshenko είναι πρωθυπουργός της Ουκρανίας
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 29/11/2008)