Αραγε, πρόκειται για μια αθώα απάτη; Τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της αμερικανικής οικονομίας οι κορυφαίοι οικονομολόγοι που την επιτηρούν την εξέδωσαν μόλις την περασμένη Δευτέρα. Η επιτροπή, λοιπόν, του National Bureau of Economic Research (NBER) έδωσε στη δημοσιότητα την επίσημη διαπίστωση στην έκθεσή της ότι η αμερικανική οικονομία εισήλθε και επισήμως στον φαύλο κύκλο της ύφεσης από τον Δεκέμβριο του 2007. Γιατί, όμως, η ελίτ των ακαδημαϊκών της Aμερικής καθυστέρησε τόσο πολύ να το διαπιστώσει;
Πρόκειται για την 6μελή επιτροπή των κορυφαίων ακαδημαϊκών της Aμερικής με έδρα το Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, που κρίνει τη διάρκεια των κύκλων της οικονομικής μεγέθυνσης και κηρύσσει την έναρξη και τη λήξη της ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας. Την περίφημη επιτροπή έχουν στελεχώσει 16 νομπελίστες οικονομολόγοι από την ίδρυσή της, το 1920!!!
H 6μελής επιτροπή αποτελείται από τους καθηγητές οικονομολόγους: Robert Hall του Stanford University, Martin Feldstein του Harvard University, Jeffrey Frankel, επίσης του Harvard, Ben Bernanke του Princeton University και τώρα προέδρου της FED, Robert Gordon του Norhwestern University και Victor Zarnowitz του University of Chicago.
Η ύφεση, λοιπόν, είναι μια οδυνηρή πραγματικότητα εδώ και ένα χρόνο. Είναι η πρώτη επίσημη ύφεση από το 2001 και μετά, όταν η αμερικανική οικονομία επλήγη από το σκάσιμο της φούσκας των τεχνολογικών κολοσσών του δείκτη Nasdaq. Ομως, το 2001 ο κύκλος της ύφεσης ήταν ρηχός και σύντομος και κράτησε από τον Μάρτιο μέχρι τον Νοέμβριο. Αλλά και ο κύκλος επέκτασης της αμερικανικής οικονομίας που ακολούθησε ήταν ιδιαίτερα ισχυρός και διήρκεσε 73 μήνες: Από τον Νοέμβριο του 2001 ώς τον Δεκέμβριο του 2007. Ο προηγούμενος κύκλος επέκτασης, τη δεκαετία του 1990 επί προεδρίας Κλίντον, είχε διάρκεια 120 μηνών. Ο τρέχων 12μήνος κύκλος ύφεσης θεωρείται ο τρίτος χειρότερος μετά τη Μεγάλη Υφεση του 1929/32.
Σύμφωνα με τα κριτήρια της NBER, ο ορισμός της ύφεσης προσδιορίζεται από τη σημαντική εξασθένηση της οικονομικής δραστηριότητας για μακρά περίοδο χρόνου που είναι ευδιάκριτα ορατή από την πτώση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, της απασχόλησης, της βιομηχανικής παραγωγής, των πωλήσεων και του εισοδήματος.
Ομως, ήδη, σε «οικονομικό εφιάλτη» για τους Aμερικανούς πολίτες, επενδυτές και επιχειρηματίες, εξελίσσεται η κρίση. Συνολικά από την έναρξη της ύφεσης έχουν χαθεί 1,9 εκατ. θέσεις εργασίας.
Η τραγωδία του downsizing... έχει κυκλώσει την Aμερική. Τα «μαύρα» στοιχεία για την ανεργία της αμερικανικής οικονομίας έδειξαν προχθές υποταγή στη λαίλαπα των απολύσεων για 11ο συνεχή μήνα. Η αμερικανική οικονομία έχει ήδη γκρεμιστεί στην ύφεση και οι μυριάδες μαζικές απολύσεις απεικονίζουν τη δραματική πραγματικότητα. Ολοι δείχνουν να φοβούνται το «ιαπωνικό» σενάριο, όπου η ύφεση συνδυάζεται με αποπληθωρισμό, εφόσον οι μειώσεις των επιτοκίων από την Κεντρική Τράπεζα δεν έχουν κατορθώσει να τονώσουν την οικονομία.
Η στήλη γνωρίζει πολύ καλά ότι ο αποπληθωρισμός είναι ύπουλη εξέλιξη για μια οικονομία. Αν συμβεί θα χαθούν τα πάντα, καθώς εγκλωβίζεται η χώρα -όπως η Iαπωνία- σε έναν φαύλο κύκλο πτώσης των τιμών, των μισθών και των κερδών, που οδηγεί στον οικονομικό μαρασμό. H συνεχής πτώση των τιμών πλήττει την αξία των εισοδημάτων και των επενδύσεων πυροδοτώντας επιδείνωση των χρεών, συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και οδηγεί στη χρεοκοπία τράπεζες και επιχειρήσεις. Oπως ακριβώς έγινε την εφιαλτική εποχή της μεγάλης κρίσης (Great Depression) στις HΠA τη δεκαετία του 1930.
Oντως, τα δέκα θλιβερά χρόνια της Iαπωνίας έχουν ταρακουνήσει την οικονομική θεωρία και έχουν διδάξει μια θεμελιώδη μεταστροφή στην πρακτική των κεντρικών τραπεζών. Φαίνεται, όμως, ότι η Aμερική δεν έχει διδαχθεί από τα λάθη της Iαπωνίας.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 07/12/2008)