Στα τέλη της δεκαετίας του 60 ένας από τους γνωστότερους διαφωνούντες στην ΕΣΣΔ ο Αντρέι Αμαλρίκ εξέδωσε ως «Σαμιζντατ», παράνομα δηλαδή μελέτη με τίτλο «Θα επιβιώσει η Σοβιετική Ενωση μέχρι το 1987;».
Οταν το κείμενο έφθασε και μεταφράσθηκε στη Δύση θεωρήθηκε χαρακτηριστικό παράδειγμα των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η απομόνωση σε καμιά περίπτωση άξιο προσοχής σενάριο. Τελικά, ο Αμαλρίκ είχε πέσει έξω τέσσερα χρόνια...
Κάπως έτσι θα αντιμετωπιζόταν πριν από δύο μήνες, ακόμη και στην αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης, όποιος θα ισχυριζόταν ότι το ευρώ εισέρχεται σε ζώνη υψηλών κινδύνων.
Ακόμη και σήμερα δύο μέρες μετά τη δημοσίευση στη Le Monde ανάλυσης με τίτλο «Η ώρα της αλήθειας για το Ευρώ» ο ισχυρισμός για επερχόμενες απειλές και κινδύνους για το κοινό νόμισμα δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτός:
Στη Βρετανία η πτώση της στερλίνας έχει ανοίξει ξανά τη συζήτηση για τη σκοπιμότητα προσχώρησης της χώρας στην ΟΝΕ με μόνη σοβαρή αντίθετη επιχειρηματολογία ότι η συζήτηση είναι πρόωρη, καθώς «θα ήταν παρανοϊκό να καθορισθεί η ισοτιμία της εν μέσω μιας ύφεσης», όπως επισημαίνουν οι Financial Times.
Η Ισλανδία είναι έτοιμη να ζητήσει κατεπείγουσα πλήρη ένταξη σε ΕΕ και ΟΝΕ.
Οι κλυδωνισμοί της Ουγγαρίας και της Λετονίας που γλίτωσαν τη χρεοκοπία την τελευταία στιγμή έχουν καταστήσει το ευρώ άκρως δημοφιλές σε Κεντρική και Ανατ. Ευρώπη όπου για εκατομμύρια πολιτών προβάλλει πλέον ως εγγύηση σταθερότητας ενώ πριν από δύο μήνες ήταν συνώνυμη σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής αλλά και απώλειας μιάς νεοαποκτηθείσας εθνικής κυριαρχίας.
Με δύο λόγια είναι ευρύτατα διαδεδομένη η πεποίθηση ότι το ευρώ κινείται με τον αυτόματο πιλότο της ηγεσίας της ΕΚΤ που με την προσήλωσή της, όσο το επιτρέπει η Παγκόσμια Υφεση, στις προδιαγραφές του Μάαστριχτ και του Σύμφωνου Σταθερότητας κρατά το κοινό νόμισμα στο απυρόβλητο των ενδοευρωπαϊκών συγκρούσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης αλλά και για την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συνολικά.
Πρόκειται για έναν απίστευτο στρουθοκαμηλισμό που επιχειρεί να ξορκίσει το πρόβλημα μέσω της αποσιώπησης. Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει τη διαπίστωση της Monde ότι «Η Ευρωζώνη χάνει με μεγάλη ταχύτητα την οικονομική και νομισματική ομογενοποίηση που τόσο δυσκολεύθηκε να αποκτήσει».
Η ίδια η παντοδυναμία της ΕΚΤ είναι δυνατόν να μην πλήττεται από μετωπικές δημόσιες αντιπαραθέσεις, όπως αυτή της περασμένης βδομάδας; Τι αντίκρισμα μπορεί να έχει ο συμβιβασμός των Βρυξελλών όταν ο Στάινμπρουκ μιλά για 200 δισ. που πετιούνται χωρίς στρατηγική και θα χρεώσουν την επόμενη γενιά;
Δεν είναι Fed
Η Federal Reserve είναι η Κεντρική Τράπεζα ενός ενιαίου κράτους. Στις ΗΠΑ είναι αδύνατο να υπάρχουν άλλα επιτόκια κρατικών ομολόγων στην Αλάσκα, και άλλα στην Καλιφόρνια. Στην Ευρωζώνη των 15 είναι η σημερινή πραγματικότητα με τις αποκλίσεις να έχουν αυξητική δυναμική: Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις.
Ετσι έρχεται η ώρα ίσως να θυμηθούμε τους σκεπτικιστές που εν μέσω των πανηγυρισμών για τη γέννηση της Ευρωζώνης την άνοιξη του 1998 είχαν επισημάνει ότι έπρεπε να προηγηθεί η πολιτική ενοποίηση καθώς οι εθνικές περιχαρακώσεις και αποκλίσεις θα έθεταν το κοινό νόμισμα σε σκληρή δοκιμασία στη διάρκεια κρίσης και παρατεταμένης ύφεσης.
Από την εκλογή Σαρκοζί και μετά αλλά κυρίως τους τελευταίους δυόμισι μήνες η ΕΕ κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση: Μακράν του να κινείται να καλύψει το κενό της πολιτικής ενοποίησης που παραμένει η αχίλλειος πτέρνα του ευρώ φαίνεται να εγκλωβίζεται για το ορατό μέλλον σε έναν διακρατικό-διακυβερνητικό συντονισμό που διαχειρίζεται τις αντιθέσεις μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων περισσότερο με συνταγές ισορροπιών του 19ου αιώνα παρά με έστω την ελάχιστη αναφορά στα φεντεραλιστικά οράματα των Σουμάν-Αντενάουερ στη δεκαετία του 50 και των Λάμερς-Φίσερ το 1994 και το 2000 αντίστοιχα.
Οι κίνδυνοι για το ευρώ που συνεπάγονται η διάλυση του Γαλλογερμανικού άξονα αλλά και η αντιμετώπιση της παγκόσμιας ύφεσης με αποκλίνουσες εθνικές προσεγγίσεις, περιχαρακώσεις και οικονομικούς πατριωτισμούς ίσως να έχουν καταλυτική σημασία: Να δείξουν σε Γαλλία και Γερμανία ότι το κόστος της συνέχισης της σημερινής αντιπαράθεσης είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερο από αυτό ενός νέου συμβιβασμού αναγκαίου για να ξαναβρεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τη δυναμική της εν μέσω μιας παγκόσμιας υφεσης με άγνωστη διάρκεια και επιπτώσεις.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 15/12/2008)