Η διένεξη για το φυσικό αέριο είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου στις τεταμένες σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, καθώς αποτελεί απλώς το πιο επείγον από σειρά προβλημάτων, που δεν προδιαγράφουν καθόλου αισιόδοξο το 2009. Προβλήματα στα οποία συγκαταλέγεται όχι μόνο η πρόθεση μέρους της ουκρανικής ελίτ να προωθήσει την υποψηφιότητα της χώρας για ένταξη στο ΝΑΤΟ -κάτι στο οποίο αντιτάσσεται σθεναρά η Ρωσία- αλλά και η αντιπαλότητα μεταξύ των συστημάτων μετασοβιετικής διακυβέρνησης, τα οποία εφαρμόζουν οι δύο χώρες. Διακόπτοντας την παροχή αερίου προς την Ουκρανία, το ρωσικό μονοπώλιο Gazprom κατέστησε σαφές ότι δεν προτίθεται να μειώσει τις εξαγωγές προς άλλους Ευρωπαίους καταναλωτές, οι οποίοι αγοράζουν ρωσικό αέριο σε τιμές πολύ υψηλότερες από εκείνες που πλήρωσε η Ουκρανία το 2008. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της Gazprom, Σεργκέι Κιπριγιάνοφ, προειδοποίησε εξαρχής πως «η Ουκρανία διαβεβαίωσε ότι θα αντισταθμίσει τις απώλειές της με αέριο προοριζόμενο για τη δυτική Ευρώπη». Εν ολίγοις, με μια κίνηση που συνιστά «καθαρή κλοπή».
Η άρνηση της Ουκρανίας να κάνει διάκριση ανάμεσα στο αέριο που προορίζεται για τη δυτική Ευρώπη και σ’ εκείνο που αναλογεί στην ίδια, προφανώς εξόργισε τη ρωσική ηγεσία. Ισως, όμως, το πρόβλημα να έγκειται στο ότι η ουκρανική ηγεσία καταβάλλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να εξαγριώσει και να αποξενώσει τη Ρωσία, παρά τις προσπάθειες της τελευταίας να εξαγοράσει την πίστη των Ουκρανών με οικονομικά οφέλη. Το 2008 σηματοδοτήθηκε από αρκετά σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Τον Απρίλιο, ο Ουκρανός πρόεδρος Βίκτορ Γιούσενκο και η πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο επιχείρησαν να εντάξουν την Ουκρανία στο καθεστώς ΜΑΡ του ΝΑΤΟ. Τον Αύγουστο, ο κ. Γιούσενκο έσπευσε να δει και να υποστηρίξει τον Γεωργιανό ομόλογό του, Μιχαήλ Σαακασβίλι, δύο ημέρες αφότου ο τελευταίος διέταξε επίθεση κατά του Τσχίνβαλι, πρωτεύουσας της Νότιας Οσετίας. Τον Νοέμβριο, ο κ. Γιούσενκο προσπάθησε να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερη δημοσιότητα με την επέτειο του Ουκρανικού Λιμού (Holodomor), της οργανωμένης από τον Στάλιν εξόντωσης με όπλο την πείνα κατά το 1932-33. Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, αρνήθηκε την πρόσκληση, επικαλούμενος διαφωνία για τον χαρακτηρισμό «γενοκτονία» που αποδόθηκε στο γεγονός.
Εν μέσω αυτών, η διένεξη για το αέριο είναι απλώς η τελευταία σταγόνα σε ένα ποτήρι ήδη γεμάτο αλληλοκατηγορίες και εχθρότητα. Την κατάσταση επιτείνει η οικονομική κρίση στην Ουκρανία, που είναι δριμύτερη από τη ρωσική λόγω του αμελητέου ποσού που έχει συγκεντρωθεί στο ουκρανικό ταμείο σταθεροποίησης (37 εκατ. δολάρια, έναντι 1,3 δισ. δολαρίων στη Ρωσία προ κρίσης), της δομής της ουκρανικής οικονομίας (μεταλλουργία και ανθρακοβιομηχανία, ζωτικοί κλάδοι για τη χώρα έχουν πληγεί) και των τριβών στους κόλπους της ουκρανικής ελίτ. Οι καλές σχέσεις με τη Ρωσία θα μπορούσαν να αμβλύνουν τις επιπτώσεις από την κρίση. Ομως, ελάχιστοι αναλυτές αναμένουν βελτίωση υπό την παρούσα ουκρανική ηγεσία.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 09/01/2009)