Ο Αλεξέι Μίλλερ πάντα είχε μεγάλα σχέδια για την εταιρεία του, αλλά και για τον εαυτό του. Δεν ηγείται, άλλωστε, ενός τυχαίου ομίλου, αλλά της Gazprom. Το ρωσικό μεγαθήριο είναι κορυφαίο στον κόσμο στην παραγωγή φυσικού αερίου. Σήμερα, βρίσκεται άλλη μία φορά στο προσκήνιο εξαιτίας της ρωσο-ουκρανικής διαμάχης, η οποία διακυβεύει τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, παρά τη διευθέτηση του προβλήματος τις προηγούμενες ημέρες, ύστερα από πολυήμερες διαπραγματεύσεις. Επιστρέφοντας στο όνειρο του Αλεξέι Μίλλερ, θα πρέπει να αναφερθεί ότι επιδιώκει να αναδείξει την Gazprom σε μια διεθνούς βεληνεκούς εταιρεία bluechip με 1 τρισ. δολάρια κεφαλαιοποίηση. Ωστόσο, βρίσκεται σε μία αμφισβητήσιμη θέση. Οφείλει την δύναμή του στο Κρεμλίνο, αλλά είναι το ίδιο το Κρεμλίνο, το οποίο παρεμποδίζει τα σχέδιά του.
Η διευθέτηση της κρίσης
Ο Αλεξέι Μίλλερ μετέβη στις Βρυξέλλες για να συμμετάσχει στις διμερείς διαπραγματεύσεις με θέμα την διευθέτηση της κρίσης, η οποία απείλησε να αφήσει την Ευρώπη χωρίς θέρμανση μεσούντος του χειμώνα. Εντούτοις, ο άνθρωπος που κινεί στην ουσία τα νήματα είναι ο πρωθυπουργός της Ρωσίας και πρώην πρόεδρος της χώρας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Είναι χαρακτηριστικά τα σχόλια τoυ Bλαντιμίρ Μίλοφ, πρώην αναπληρωτή υπουργού Ενέργειας της Ρωσίας, «οι αρχές στη Μόσχα χρησιμοποιούν μετ' επιγνώσεως την Gazprom ως ένα εργαλείο άσκησης διεθνούς πολιτικής», υπογραμμίζει. Η σταδιοδρομία του κ. Μίλλερ συνδέεται άμεσα με εκείνην του κ. Πούτιν, με τον οποίο συνεργάζονται από τη δεκαετία του '90. Εκείνην την περίοδο απασχολούνταν στο γραφείο του δημάρχου της Αγίας Πετρούπολης, ενώ ο κ. Μίλλερ είχε ως αρμοδιότητα τις εξωτερικές σχέσεις.
Η σταδιοδρομία
Ο Αλεξέι Μίλλερ γεννήθηκε το 1962 και σπούδασε Οικονομικά στο Ινστιτούτο Οικονομικών και Δημοσιονομικής του Λένιγκραντ (μετέπειτα Αγία Πετρούπολη), απ' όπου έλαβε και τον διδακτορικό του τίτλο το 1989. Εργάστηκε ως ερευνητής στο εν λόγω Ινστιτούτο την περίοδο 1990-1991 και μετά προσελήφθη στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του δημάρχου της πόλης. Στη συνέχεια, μεταπήδησε στον οργανισμό του λιμένος του Λένιγκραντ, όπου εργάστηκε την περίοδο από το 1996 έως το 1999 και την προσεχή χρονιά ανέλαβε γενικός διευθυντής σε τοπικό ενεργειακό όμιλο, την Baltic Pipeline System Company. Το επόμενο βήμα τον έφερε στον χώρο της πολιτικής, καθώς ανέλαβε αναπληρωτής υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας το 2000. Από το 2001 εντάχθηκε στο διοικητικό δυναμικό της Gazprom, γνωρίζοντας ήδη από τότε τα σχέδια του Βλαντιμίρ Πούτιν, δηλαδή ότι ήθελε να ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο της εταιρείας στη διεθνή σκηνή. «Η Gazprom δεν είναι απλώς μία εταιρεία κολοσσός» είχε πει ο ισχυρός άνδρας της Ρωσίας. «Ολόκληρη η οικονομία της χώρας βασίζεται στο φυσικό αέριο». Στα χρόνια που μεσολάβησαν, ο Αλεξέι Μίλλερ δεν εφείσθη κόπων για να μεταμορφώσει την Gazprom σε μία σύγχρονη εταιρεία, η οποία θα αποστασιοποιείτο από το σοβιετικό παρελθόν της. Η πιο ριζοσπαστική του κίνηση ήταν να αλλάξει τη μετοχική δομή της εταιρείας, αποδεσμεύοντας τους ξένους επενδυτές από τη ρήτρα, η οποία τους έδινε πρόσβαση αποκλειστικά και μόνον σε μετοχές ακριβότερες από τις αντίστοιχες των Ρώσων μετόχων. Ως αποτέλεσμα, το ξένο αγοραστικό ενδιαφέρον αναζωογονήθηκε και επιτάθηκε. Η τιμή της μετοχής της Gazprom τριακονταπλασιάστηκε, κάνοντας πολλούς από τους μετόχους της πλούσιους. Με τα δεδομένα του Μαΐου 2008 η Gazprom κατατασσόταν τρίτη στη σειρά μεταξύ των επιχειρηματικών τιτάνων του κόσμου με κεφαλαιοποίηση της τάξεως των 350 δισ. δολαρίων.
Πολιτικό κατεστημένο
Επενδυτές και αναλυτές εκτιμούν την προσωπικότητα του Αλεξέι Μίλλερ, ωστόσο δεν του συγχωρούν ότι η τύχη της εταιρείας του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το πολιτικό κατεστημένο. Ως παράδειγμα αναφέρουν ότι υποχωρεί στις πιέσεις του Κρεμλίνου και πωλεί επιδοτούμενο φυσικό αέριο στις πρώην συμμάχους της Ρωσίας από την περίοδο της ΕΣΣΔ. Ισως γι' αυτό και τα σχέδια του Αλεξέι Μίλλερ μεταβλήθηκαν όχι εξαιτίας της βούλησης των μετόχων, αλλά της πολιτικής ηγεσίας της Μόσχας. Ετσι αναδιπλώθηκε ως προς τον στόχο του να επεκτείνει τις δραστηριότητες της Gazprom στο πεδίο του πετρελαίου. Τα περιουσιακά στοιχεία περιήλθαν στην κρατική εταιρεία πετρελαιοειδών της Rosneft, γιατί το Κρεμλίνο δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να επιτρέψει την ενδυνάμωση της Gazprom προς αυτήν την κατεύθυνση. Ο ίδιος ο Αλεξέι Μίλλερ φαίνεται ότι έχει συγκατατεθεί με το ότι οι δικοί του σχεδιασμοί έρχονται δεύτεροι στην πολιτική ατζέντα.
Η συμφωνία
Η 10ετής συμφωνία που υπεγράφη τη Δευτέρα μεταξύ Μόσχας και Κιέβου για την επανέναρξη της μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ουκρανία και τη δυτική Ευρώπη, έδωσε τέλος στη 19ήμερη ενεργειακή «ομηρία» περίπου 20 χωρών της Γηραιάς Ηπείρου. Παρουσία των πρωθυπουργών αμφοτέρων των χωρών υπεγράφησαν χωριστές συμφωνίες για τον εφοδιασμό της Ουκρανίας και της δυτικής Ευρώπης με ρωσικό αέριο. Το ρωσικό μονοπώλιο Gazprom υποστηρίζει ότι η κίνηση αυτή αποτρέπει μελλοντική σύνδεση της ευρωπαϊκής τροφοδοσίας με την ουκρανική, σε περίπτωση νέας κρίσης μεταξύ των δύο χωρών. Βάσει των συμφωνιών, η Gazprom θα εξαγάγει έως και 120 δισ. κυβικά μέτρα αερίου στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας το 2009 και 40 δισ. κυβικά μέτρα στην ίδια την Ουκρανία. Η Gazprom θα καταβάλει φέτος στην Ουκρανία 1,7 δολάρια για τη μεταφορά 1.000 κυβικών μέτρων αερίου ανά 100 χιλιόμετρα, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2010 το ποσό αυτό θα αναπροσαρμοστεί στα επίπεδα της αγοράς και θα υπολογίζεται σύμφωνα με μια γενική ευρωπαϊκή φόρμουλα.
Αμφότερες οι συμφωνίες ισχύουν από το 2009 ώς το 2018 και, βάσει αυτών, η Gazprom και η ουκρανική Naftogaz θα επικοινωνούν απευθείας.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν πολλοί αναλυτές, η κρίση δημιουργεί τριγμούς και στις σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρώπη. «Ενώ η κυβέρνηση όφειλε να αναζητεί τρόπους ενσωμάτωσης της Ρωσίας, η Gazprom επέλεξε την ευρείας κλίμακας αντιπαράθεση», τονίζουν χαρακτηριστικά. Ηδη, διπλωματικοί κύκλοι που παρευρέθησαν σε διαβουλεύσεις στη διάρκεια της κρίσης διαπίστωναν κατ' ιδίαν ότι η Gazprom ανησυχεί για τυχόν «αντιρωσικά» μέτρα εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα οποία θα λάβουν τη μορφή μείωσης των εισαγωγών ρωσικού αερίου. Σύμφωνα με τους αναλυτές, δεν αποκλείεται να επισπευσθούν τα σχέδια κατασκευής νέων χώρων αποθήκευσης αερίου και δημιουργίας ενιαίου ευρωπαϊκού δικτύου, καθώς και προώθησης της πυρηνικής ενέργειας και εναλλακτικών καυσίμων.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24/01/2009)