Η πρόσφατη επίσκεψη στην Αθήνα του Αζέρου προέδρου κ. Ταρίκ Αλίεφ, έφερε για μία ακόμη φορά στο προσκήνιο το ακανθώδες θέμα της εξασφάλισης επαρκών ποσοτήτων φυσικού αερίου για κάλυψη των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών της χώρας. Η Ελλάδα σήμερα καταναλώνει περί τα 4.3 δισεκ. κυβ. μέτρα (BCM’s) κατ’ έτος ενώ οι προβλέψεις της ΔΕΠΑ κάνουν λόγο για ζήτηση που θα φθάσει τα 5.2 BCM’s το 2010, η οποία εκτιμάται ότι θα εκτοξευθεί στα 8.0 BCM’s το 2015. Όμως οι συμβολαιοποιημένες σήμερα ποσότητες εισαγωγών αερίου δεν επαρκούν να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες με αποτέλεσμα ήδη να παρατηρείται έλλειμμα της τάξης των 0,5 BCM’s το οποίο και θα φθάσει το 1.0 BCM το 2010.
Με δεδομένο ότι μέχρι το 2011/12 θα έχουν τεθεί σε λειτουργία οκτώ νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής συνδυασμένου κύκλου (από τη ΔΕΗ και τους ανεξάρτητους παραγωγούς) με κύριο καύσιμο το φυσικό αέριο, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 3.200 MW, η ζήτηση μόνο από την νέα ηλεκτροπαραγωγή θα φθάσει σύμφωνα με εκτιμήσεις της βιομηχανίας στα 3.5 BCM’s και άρα το έλλειμμα θα αυξηθεί πολύ πάνω από τις τρέχουσες προβλέψεις της ΡΑΕ. (βλέπε έκθεση ΡΑΕ για την Ασφάλεια Εφοδιασμού της Χώρας με Φυσικό Αέριο, Ιανουάριος, 2009).
Ως εκ τούτου τίθεται άμεσο θέμα εξασφάλισης πρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου πέρα των συμβολαιοποιημένων σήμερα, οι οποίες δια της βίας φθάνουν τα 4.0 BCM’s κατ’ έτος. Η προέλευση των εισερχομένων σήμερα στο σύστημα ποσοτήτων προέρχεται κατά 76.7% από τη Ρωσική Gazprom, 22.5% από την Αλγερινή Sonatrach, και 0.8% από την Τουρκική BOTAS, και αφορά αέριο προερχόμενο από το Αζερμπαϊτζάν. Όπως σημειώνει η ΡΑΕ στην τελευταία Έκθεση της για το Φυσικό Αέριο «Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους η ζήτηση ξεπέρασε για πρώτη φορά τις συμβολαιοποιημένες ποσότητες των μακροχρόνιων συμβάσεων προμήθειας της ΔΕΠΑ ΑΕ. Το έλλειμμα καλύφθηκε με επιπλέον φορτία ΥΦΑ που αποκτήθηκαν με βραχυπρόθεσμες συμβάσεις από τη διεθνή αγορά και με την εισαγωγή από τη ΔΕΠΑ ΑΕ ποσοτήτων αερίου, πέραν των συμβολαιοποιημένων, από τη Ρωσία».
Όμως δεν είναι καθόλου βέβαιο, ούτε ασφαλώς τεχνικά εφικτό, ότι απ’ εδώ και στο εξής το έλλειμμα αυτό θα μπορεί να καλύπτεται από εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Ως γνωστόν το LNG αποτελεί premium fuel και μόνο ως συμπληρωματικό χρησιμοποιείται για την τροφοδοσία του συστήματος φυσικού αερίου της χώρας, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας εξασφαλίζεται από αέριο μέσω αγωγών. Και εδώ είναι που εντοπίζεται το πρόβλημα αφού ούτε η Ρωσία μπορεί να μας διαθέσει άμεσα πρόσθετη ποσότητα 1.0 BCM’s (πέραν των 3.0 BCM’s που ήδη λαμβάνουμε) μέσω του κυρίως αγωγού με σημείο εισόδου το Σιδηρόκαστρο, ούτε η BOTAS πέρα των 0.75 BCM’s που έχει δεσμευτεί να μας δίδει και έως σήμερα παραλαμβάνεται ένα μικρό μόνο μέρος αυτού.
Όπως φάνηκε ξεκάθαρα από την επίσκεψη του Αλίεφ στην Αθήνα, το Αζερμπαϊτζάν δεν έχει σήμερα τη δυνατότητα προμήθειας πέρα του 1.0 BCM’s, που και αυτό είναι αμφίβολο εάν μπορέσουμε τελικά να το εξασφαλίσουμε, λόγω των γνωστών αντιδράσεων της Τουρκίας στη διέλευση μέσω του δικτύου της επιπλέον ποσοτήτων χωρίς την δική της εμπορική διαμεσολάβηση (βλέπε μεταπώληση) επιπλέον των transit fees. Ως γνωστό η Άγκυρα διεκδικεί το 15% των ποσοτήτων που θα διέρχονται από τον αγωγό να το διακινεί ως μεταπωλητής, απαίτηση που δεν δέχεται το Αζερμπαϊτζάν. Ανάλογη στάση τηρεί η Αγκυρα και για τον αγωγό Ναμπούκο, χρησιμοποιώντας τη στρατηγική της θέση ως όπλο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ευρώπη.
Η Τουρκία, όπως σημειώναμε από τη στήλη αυτή προ εβδομάδων, παίζει έξυπνα το ενεργειακό της χαρτί υποσχόμενη ξεμπλοκάρισμα του Νότιου Διαδρόμου με αντάλλαγμα οι Βρυξέλλες να ξεπαγώσουν τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα στο κεφάλαιο Ενέργεια. Ως εκ τούτου τα σχέδια της Ελλάδας για τη δημιουργία του Ελληνο – Ιταλικού αγωγού ITGI, που έχουν στηριχθεί κυρίως στο πολλά υποσχόμενο αλλά ουσιαστικά ανύπαρκτο (έστω και μετά το 2012) Αζέρικο αέριο, πάνε περίπατο ενώ η υλοποίηση του Ρωσικού South Stream καθυστερεί υπερβολικά αφού η ολοκλήρωση του δεν προβλέπεται προ του 2018 το ενωρίτερο. Και άρα το ερώτημα από το που θα εξασφαλίσει επιπλέον φυσικό αέριο η Ελλάδα παραμένει ουσιαστικά αναπάντητο με την κυβέρνηση να είναι υποχρεωμένη να εξεύρει μία λύση μέσα στους επόμενους μήνες, εάν δεν θέλουμε να δούμε περικοπές στην εσωτερική αγορά από τις αρχές του 2010. Αλλά μέχρι τότε η σημερινή κυβέρνηση μπορεί να μην υφίσταται οπότε το μπαλάκι μοιραία περνάει στην επόμενη, όποια και αν είναι αυτή.