Είκοσι σχεδόν χρόνια μετά την κατάρρευση του «Υπαρκτού Σοσιαλισμού» στην Ανατολική Ευρώπη μια δεύτερη κατάρρευση απειλεί τις χώρες της περιοχής, με την έκθεση της Moody's που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα να αποτελεί μια σοβαρότατη προειδοποίηση.
Πριν από είκοσι χρόνια στην ΕΣΣΔ άρχισε η ανεξέλεγκτη κατάρρευση του συστήματος, με αποτέλεσμα μέσα σε τρεις μήνες -από τον Οκτώβριο ως τον Δεκέμβριο του 1989- να καταρρεύσουν όλα τα καθεστώτα της περιοχής και μαζί τους ακόμη και οι πιο προωθημένες εκδοχές ελεγχόμενων μεταρρυθμίσεων. Οι εταίροι της Μόσχας βρέθηκαν στο κενό με την εδώ και τώρα μετάβαση στην Οικονομία της Αγοράς και την ένταξη στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ να αποτελούν τη μόνη λύση.
Σήμερα η Ανατολική Ευρώπη κινδυνεύει να είναι το πρώτο θύμα της αδυναμίας της Δύσης και της Ε.Ε. να διαμορφώσει μια συνολική στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης και της ύφεσης, με την εθνική περιχαράκωση και τον οικονομικό προστατευτισμό-πατριωτισμό να αποτελούν μέχρι στιγμής τη μόνη συνταγή.
Χωρίς τη ροή επενδύσεων, χωρίς την τραπεζική στήριξη των ήδη παρόντων στην περιοχή ξένων επενδυτών οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης γνωρίζουν μέσα σε είκοσι χρόνια το δεύτερο και πολύ χειρότερο από το πρώτο σοκ:
- Τότε, στα πρώτα χρόνια μετά το 1989, οι δυσκολίες αποδίδονταν στο ότι κατέρρευσε το σύστημα, ενώ η πορεία προς την πλήρη φιλελευθεροποίηση και ένταξη στους ευρω-ατλαντικούς θεσμούς λειτουργούσε σταθεροποιητικά.
- Σήμερα, πέντε χρόνια μετά την πλήρη ένταξη των χωρών της περιοχής στην Ε.Ε. και με το βάθος και τη διάρκεια της κρίσης και της ύφεσης να μην μπορούν να προσδιορισθούν, η Αν. Ευρώπη θα βρεθεί μπροστά στους εφιάλτες τους οποίους η ένταξη στην Ενωμένη Ευρώπη υποτίθεται ότι είχε ξορκίσει: Στην περιχαράκωση, στον λαϊκισμό-εθνικισμό, μια ατμόσφαιρα που θα θυμίζει περισσότερο τον Μεσοπόλεμο και όχι την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα.
Η ευθύνη για την Ε.Ε. των «15», παρά τα σοβαρότατα προβλήματα που αντιμετωπίζει η «Παλαιά Ευρώπη», είναι βαρύνουσα, καθώς είναι αδιανόητο να εξακολουθήσει να παρακολουθεί ως παρατηρητής επισημάνσεις αναλυτών που παρομοιάζουν τα προβλήματα της Ανατολικής Ευρώπης με τα subprimes που πυροδότησαν τη χρηματοπιστωτική κρίση στις ΗΠΑ.
Η αποσταθεροποίηση της Ανατολικής Ευρώπης δεν απειλεί μόνον τη σταθερότητα των χωρών της περιοχής, αλλά το σύνολο της Ε.Ε. και ευρύτερα την ασφάλεια της Γηραιάς Ηπείρου. Αν η στήριξη των νέων χωρών έχει μεγάλο εσωτερικό πολιτικό κόστος για χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, το παράπλευρο κόστος από ένα δεύτερο 1989 θα είναι πολλαπλάσιο.
Αν τα παραπάνω είναι σήμα κινδύνου για την Κεντρική Ευρώπη, αποτελούν για τα Βαλκάνια συναγερμό: Χωρίς τη δυνατότητα εξωτερικού δανεισμού των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και χωρίς την παροχή εγγυήσεων και κινήτρων στους ξένους επενδυτές η περιοχή δεν κινδυνεύει μόνο από κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση, αλλά και από έναν νέο κύκλο εθνικών συγκρούσεων.
Με δύο λόγια, αν οι «15» περιορισθούν στο να διασφαλίσουν την ασφαλή έξοδο των επενδυτών και τραπεζιτών τους από τις νέες χώρες θα πληρώσουν σύντομα πολλαπλάσιο κόστος από αυτό που προσπαθούν τώρα να αποφύγουν.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 19/02/2009)