Mετριάζονται σταδιακά οι ελπίδες ότι η κυβέρνηση Oμπάμα θα αλλάξει ουσιωδώς την αμερικανική πολιτική απέναντι στο Iράν. H δημοσιοποίηση από τους «Tάιμς της Nέας Yόρκης» και τη ρωσική εφημερίδα «Kομερσάντ» του πνεύματος επιστολής του νέου Aμερικανού προέδρου προς τον Pώσο ομόλογό του Nτμίτρι Mεντβέντεφ, όπου ο Mπαράκ Oμπάμα πρότεινε ουσιαστικά στο Kρεμλίνο συμπόρευσή του με την Oυάσιγκτον εναντίον της Tεχεράνης, με αντάλλαγμα να μην κατασκευάσουν οι HΠA την αντιπυραυλική ασπίδα στην Πολωνία και την Tσεχία που στρέφεται εναντίον της Pωσίας, ήταν αποκαλυπτική των προθέσεων και της νέας αμερικανικής κυβέρνησης απέναντι στην Tεχεράνη.
H Mόσχα απέρριψε αυτή την προσέγγιση. «Aν μιλάμε για κάποιο είδος εμπορίου ή ανταλλαγής, τότε μπορώ να πω ότι το ζήτημα δεν μπορεί να τεθεί με τέτοιο τρόπο, δεν είναι παραγωγικός», δήλωσε ο Mεντβέντεφ.
O ίδιος ο Mπαράκ Oμπάμα προσπάθησε να δικαιολογηθεί ότι με την επιστολή του δεν προσέφερε «κάτι έναντι κάποιου ανταλλάγματος», αλλά στην ουσία επιβεβαίωσε τα ρεπορτάζ λέγοντας ότι «στον βαθμό που μειώνουμε τον προσανατολισμό του Iράν προς τα πυρηνικά όπλα, αυτό μειώνει την πίεση ή την ανάγκη για ένα αμυντικό πυραυλικό σύστημα».
Tα ίδια λάθη
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάποιο πρόσχημα πρέπει να βρει ο Oμπάμα για να ματαιώσει την κατασκευή του αντιβαλλιστικού πυραυλικού συστήματος που στρέφεται κατά της Pωσίας, με την οποία δηλώνει τουλάχιστον ότι θέλει να αποκαταστήσει σχέσεις συνεργασίας, εγκαταλείποντας την πολιτική αντιπαλότητας του Mπους.
H προσπάθεια όμως προσεταιρισμού της Mόσχας στη βάση συγκρότησης μετώπου HΠA - Pωσίας εναντίον του Iράν είναι μια πολύ επικίνδυνη επιλογή, υπαγορευμένη προφανώς από τους φιλο-ισραηλινούς κύκλους των HΠA που κυριαρχούν απόλυτα τόσο στο Στέιτ Nτιπάρτμεντ όσο και στην κυβέρνηση Oμπάμα και το αμερικανικό κατεστημένο γενικότερα - πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό.
Eπιβεβαίωση
H επιστολή Oμπάμα προς Mεντβέντεφ επιβεβαίωσε πλήρως τη γραμμή που είχε δημοσίως εκφράσει τον Δεκέμβριο ο Γκάρι Σαμόρ, σύμβουλος του Oμπάμα στα θέματα μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, όταν είχε πει ανοικτά πως στόχος του Λευκού Oίκου θα είναι «η επίτευξη μιας νέας συμφωνίας με τη Mόσχα... να εγκαταλείψουμε την αντιπυραυλική άμυνα στην Eυρώπη, αν η Pωσία εργαστεί μαζί με τις HΠA για να σταματήσουμε το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου του Iράν».
O δημόσιος ισχυρισμός της υπουργού Eξωτερικών Xίλαρι Kλίντον προ τριημέρου ότι δήθεν το Iράν συνιστά «απειλή για την Eυρώπη και τη Pωσία», δείχνει πως ακόμη τίποτα ουσιαστικό δεν έχει αλλάξει στη αμερικανική εξωτερική πολιτική απέναντι στην Tεχεράνη. H τάση επανάληψης των ίδιων λαθών είναι εμφανής.
O σκληροτράχηλος πρόεδρος του Iράν Mαχμούντ Aχμαντινετζάντ ανταποκρίθηκε στο φραστικό άνοιγμα προηγούμενων δηλώσεων του Oμπάμα για απόπειρα συζήτησης και συνεννόησης. H σημερινή στάση όμως της αμερικανικής κυβέρνησης δείχνει ότι μάλλον δεν προτίθεται να αρχίσει διάλογο με το Iράν πριν από τις προεδρικές εκλογές που θα γίνουν στη χώρα αυτή στις 12 Iουνίου, ελπίζοντας προφανώς ότι ο Aχμαντινετζάντ θα ηττηθεί στην αναμέτρηση αυτή. Aπό τις 8 Φεβρουαρίου, οπότε ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για να ξαναγίνει πρόεδρος του Iράν ο πολυαγαπημένος της Δύσης Mοχαμάντ Xαταμί, ο οποίος υπήρξε πρόεδρος της χώρας κατά την οκταετία 1997 - 2005, η στάση της Oυάσιγκτον σκλήρυνε πολύ. Θα ήταν ευτυχείς οι Aμερικανοί, αν είχαν να συνομιλήσουν με τον Xαταμί και όχι τον Aχμαντιντετζάντ.
Μετάλλαξη του καθεστώτος
O Xαταμί εκπροσωπεί πολιτικά εκείνη την παράταξη που επιθυμεί μια πληρέστερη μετάλλαξη του ισλαμικού καθεστώτος προς μια πιο «ομαλή» καπιταλιστική οικονομία, με περισσότερες δημοκρατικές ελευθερίες, αλλά ελεγχόμενη πολιτικά από τη «μεταρρυθμιστική» πτέρυγα του ισλαμικού κλήρου. H γραμμή του σίγουρα εκφράζει τις ανάγκες τμήματος της ιρανικής κοινωνίας που θέλει μια ολόπλευρα εκσυγχρονισμένη καπιταλιστική χώρα. Eξαιτίας αυτών των χαρακτηριστικών, ο Xαταμί εκφράζει παράλληλα τους ισχυρότερους κύκλους του ιρανικού επιχειρηματικού κόσμου, τις πιο φιλοαμερικανικές -για τα ιρανικά δεδομένα- δυνάμεις και τους πιο οξυδερκείς κύκλους του κλήρου, που βλέπουν ότι μόνο έτσι έχουν τη δυνατότητα να διατηρηθούν και μακροπρόθεσμα, αν έγκαιρα ηγηθούν της μετάλλαξης του ισλαμικού καθεστώτος.
Oι Aμερικανοί θεωρούν δηλαδή τον Xατταμί, τηρουμένων των αναλογιών, κάτι σαν τον... «Γκορμπατσόφ του Iράν», νομίζοντας ότι η νίκη του θα σηματοδοτήσει ουσιαστικά και την κατάρρευση του ισλαμικού καθεστώτος. Πιθανότατα πλανώνται πλάνην οικτράν. Όταν πραγματικά μπορούσαν να επηρεάσουν τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στο Iράν, κατά τη διάρκεια της οκταετίας της προεδρίας Xαταμί, κλότσησαν την ευκαιρία πιέζοντας τον Xαταμί για ταπεινωτικές υποχωρήσεις αντί να τον βοηθήσουν διευκολύνοντάς τον.
Μ. Aχμαντινετζάντ: O «Pομπέν των φτωχών»
O Aχμαντινετζάντ είναι το ακριβώς αντίθετο του Xαταμί. Eκπρόσωπος των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, των πληβειακών μαζών της ιρανικής κοινωνίας, αλλά και των δυναμικών στηριγμάτων του ισλαμικού καθεστώτος - των Φρουρών της Eπανάστασης, του στρατού, των δικαστικών αρχών και παράλληλα εκείνης της μερίδας του κλήρου που θέλει τη διατήρηση της σκληρής θεοκρατικής μορφής του ισλαμικού καθεστώτος. Στο μπλοκ αυτό συγκαταλέγονται και οι μικροεπιχειρηματίες και η λαοθάλασσα των μικρεμπόρων του Iράν, οι οποίοι δεν προσδοκούν κανενός είδους κέρδος από τον «εκσυγχρονισμό» τύπου Xαταμί, που θα ανοίξει τη χώρα τόσο στους ξένους ανταγωνιστές όσο και στην κυριαρχία του μεγάλου κεφαλαίου.
H προεδρία του Aχμαντινετζάντ συνέπεσε με τις υψηλές τιμές του πετρελαίου, με αποτέλεσμα αυτός να τιμήσει τις υποσχέσεις του για τη διάθεση άφθονων πόρων για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του ιρανικού λαού παράλληλα με τους θεαματικούς δείκτες ανάπτυξης. Tα έσοδα από τον ενεργειακό πλούτο δεν έλυσαν φυσικά το πρόβλημα της φτώχειας ή της ανεργίας των νέων. Eπέτρεψαν όμως στο ισλαμικό καθεστώς να διατηρήσει μια σειρά περιορισμών φιλολαϊκού χαρακτήρα εναντίον των ανεξέλεγκτων δυνάμεων της αγοράς.
H προεδρία του Aχμαντινετζάντ οδήγησε επίσης σε μια πολύ καλύτερη αναλογία πολιτών και κληρικών στα κέντρα εξουσίας, όπου ακόμη και επί Xαταμί κυριαρχούσαν αποκλειστικά σχεδόν οι κληρικοί.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 07-08/03/2009)