Το φορολογικό σύστημα της χώρας μας είναι απαρχαιωμένο. Και ο εκσυγχρονισμός του δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς ακολουθεί τους ρυθμούς με τους οποίους εξελίσσεται ολόκληρο το Δημόσιο. Η διαχρονική βραδυπορία του φοροελεγκτικού μηχανισμού έχει οδηγήσει σε τεράστια αύξηση των βεβαιωμένων ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο. Κυρίως έχει οδηγήσει στην αποθράσυνση των φοροφυγάδων.
Η πραγματικότητα είναι ότι στην Ελλάδα πασχίζουμε να αποκτήσουμε μηχανισμούς που στις αναπτυγμένες χώρες έχουν εδραιωθεί πριν από δεκαετίες. Το δυσάρεστο είναι ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών και των δυνατοτήτων που αυτές προσφέρουν δεν έχουν αξιοποιηθεί σχεδόν καθόλου στο Δημόσιο. Αν και η θρυλούμενη «επανίδρυση» του Κράτους θα στηριζόταν στις νέες τεχνολογίες, αυτό δεν συνέβη ποτέ. Ειδικά στο μέτωπο της φοροδιαφυγής οι νέες τεχνολογίες θα περιόριζαν δραστικά το πρόβλημα. Θα έπλητταν δε καίρια την διαφθορά.
Προ ημερών η Κυβέρνηση εξήγγειλε την υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών για την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων προς το Δημόσιο οφειλών. Σύμφωνα με τον νέο σχεδιασμό, θα υπάρξει υποστήριξη των Εφοριών από εξειδικευμένους συμβούλους για την πλήρη αναβάθμιση του συστήματος. Στόχος είναι να βελτιωθεί μέσα στο έτος η μέθοδος παρακολούθησης, ειδοποίησης και είσπραξης των ληξιπρόθεσμων φορολογικών οφειλών.
Η παρακολούθηση των ληξιπρόθεσμων χρεών απαιτεί την ύπαρξη ηλεκτρονικών συστημάτων και προηγμένη μηχανογράφηση. Η φορολογική μηχανογράφηση ξεκίνησε το 1998 μέσω του συστήματος ΤΑΧIS και μπήκε σε πλήρη εφαρμογή στο σύνολο των 282 εφοριών της χώρας το 2001. Αυτό σημαίνει πως τα αξιόπιστα στοιχεία που μπορούν να αποτελέσουν προϊόν επεξεργασίας έχουν μια ιστορικότητα 10 περίπου ετών. Έτσι, οι ληξιπρόθεσμες προς το Δημόσιο οφειλές που προηγήθηκαν του 1998 θα πρέπει να θεωρούνται ως μη εισπράξιμες, καθώς ο εντοπισμός τους και διεκδίκηση τους είναι μια δαιδαλώδης διαδικασία.
Προβληματισμό δημιουργεί και το γεγονός ότι τα διαθέσιμα δεδομένα των τελευταίων ετών δεν έχουν αξιοποιηθεί από τις Εφορίες, προκειμένου να ειδοποιηθούν οι οφειλέτες και να διακανονισθούν τα χρέη. Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει ευνοϊκές ρυθμίσεις, αλλά και αυστηρά μέτρα για την είσπραξη των εν λόγω φόρων, οι οφειλέτες δεν ανταποκρίθηκαν. Αποτέλεσμα ήταν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές να αυξηθούν από τα 18 δισ. ευρώ περίπου το 2005, στα 20 δισ. ευρώ σήμερα.
Σημειώνεται πως ήδη από το 2005 η Κυβέρνηση έκανε χρήση των διατάξεων του Ν. 356/74, ο οποίος προβλέπει ότι ο προϊστάμενος της Εφορίας μπορεί να προβαίνει σε ειδικές ενέργειες για την είσπραξη ληξιπροθέσμων οφειλών, όπως η κατάσχεση κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων, η λήψη διοικητικών ασφαλιστικών και δικαστικών μέτρων και η κίνηση των διαδικασιών για ποινική δίωξη του υποχρέου. Μάλιστα, προς την κατεύθυνση αυτή εκδόθηκαν εγκύκλιοι, αλλά και ειδικό εγχειρίδιο με συγκεκριμένες οδηγίες για την είσπραξη των χρεών. Ακόμη και ειδικά γραφεία μέσα στις Εφορίες συστάθηκαν, δίχως όμως να αποδώσουν αποτελέσματα.
Η μόνη λύση για την ορθή παρακολούθηση των φορολογικών εσόδων και την διαχείριση των υπερήμερων φορολογουμένων είναι η αυτοματοποίηση του συστήματος. Μόνον υπό αυτές τις συνθήκες οι Κεντρικές Υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να ξέρουν ποιος φορολογούμενος χρωστάει και τι χρωστάει και να τον ειδοποιούν άμεσα για την οφειλή και τις διαδικασίες ρύθμισής της. Ένας μηχανισμός αυστηρής εποπτείας είναι αρκετός για να λειτουργήσει το σύστημα. Και υπάρχουν παραδείγματα που το αποδεικνύουν.
Το 2008 περίπου 830 χιλιάδες φορολογούμενοι υπέβαλαν ηλεκτρονικά δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος. Μετά από ελέγχους της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων απεδείχθη ότι ποσοστό 1% του συνόλου των ηλεκτρονικών δηλώσεων αφορούσε σε ανακριβείς ή εικονικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν παρανόμως, με στόχο οικονομικό ή άλλου είδους όφελος. Οι εν λόγω έλεγχοι απέτρεψαν οικονομική ζημία του Δημοσίου της τάξης του 1,7 εκατ. ευρώ.
Αν η ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος γίνει υποχρεωτική για όλους τους φορολογούμενους και αν καταστούν αντιστοίχως υποχρεωτικές όλες οι συναλλαγές με τις Εφορίες, η διαχείριση των υποθέσεων θα γίνει πιο συγκεντρωτική, πιο υπεύθυνη και ακόμη πιο αποτελεσματική. Σήμερα μια στις δέκα δηλώσεις φορολογίας εισοδήματός υποβάλλεται ηλεκτρονικά, ήτοι 580 χιλιάδες σε σύνολο 5,5 εκατομμυρίων δηλώσεων. Αν στις ηλεκτρονικές δηλώσεις του 2008 το 1% αφορούσε σε ανακριβείς και εικονικές δηλώσεις, δεν αποκλείεται οι παραβάσεις να εκτινάσσοντο στο 10% με την υποχρεωτική ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων.
Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση ήταν διακηρυγμένος στόχος της Κυβέρνησης από το 2004, ωστόσο η δέσμευση για δημιουργική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών παραμένει στα χαρτιά. Πέρα από την παρουσίαση κάποιων απλών εφαρμογών για την έκδοση πιστοποιητικών και την υποβολή τυποποιημένων δηλώσεων, δεν σημειώθηκε καμμία περαιτέρω πρόοδος. Δεν αξιοποιήθηκε ούτε η ταχύτατη διείσδυση του γρήγορου Ίντερνετ στην Ελλάδα, η οποία αποτελούσε μέχρι πρόσφατα το βασικό εμπόδιο για την παρουσίαση καινοτόμων ηλεκτρονικών εφαρμογών.
Η κρίσιμη κατάσταση των δημοσιονομικών μεγεθών και κυρίως η αδυναμία είσπραξης βεβαιωμένων οφειλών, δείχνουν πως είναι ενδεδειγμένη η ριζική αλλαγή των δομών του φορολογικού συστήματος. Η τεχνολογία παρέχει λύσεις αποτροπής της φοροδιαφυγής και εντοπισμού των παρανομούντων. Εναπόκειται στην Κυβέρνηση η ίαση των κακώς κειμένων.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 26/03/2009)