Μετά τον κινέζο κεντρικό τραπεζίτη, ήρθε και η δήλωση του ρώσου προέδρου, παραμονές της κρίσιμης συνάντησης του G20, να επικροτήσει την άποψη-παραίνεση της Κίνας να κινηθεί το ΔΝΤ προς την επεξεργασία της δημιουργίας ενός «παγκόσμιου αποθεματικού υπερ-νομίσματος», το οποίο θα αντικαταστήσει το σημερινό κυρίαρχο νόμισμα, δηλαδή το δολάριο.
Ο κινέζος αξιωματούχος επισημαίνει ότι, σε αντίθετη περίπτωση, μπορεί να υπάρχει το φαινόμενο της «σύγκρουσης συμφερόντων», δηλαδή η ισοτιμία και ο πληθωρισμός του (σημερινού) αποθεματικού νομίσματος να εξυπηρετεί εθνικά κι όχι τα παγκόσμια συμφέροντα όπως πρέπει. Ενώ μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία παγκόσμιων ανισορροπιών στα εμπορικά ισοζύγια.
Το παράδειγμα της υπερβολικής «μόχλευσης», της υπερβολικής ρευστότητας και της δημιουργίας φούσκας στην αμερικάνικη κτηματαγορά είναι χαρακτηριστικό. Οι αρχές των αναδυόμενων χωρών της ΝΑ Ασίας, Μαλαισία, Ινδονησία και Ταϊλάνδη, ακολούθησαν με δηλώσεις τα βήματα του κινέζου κεντρικού τραπεζίτη, κατά σύμπτωση, χώρες κινεζικής επιρροής, εξαγωγικού προσανατολισμού και πλεονασματικού εμπορικού ισοζυγίου.
Δίνεται έτσι η εντύπωση του ασιατικού περιφερειακού μπλοκ που φαίνεται να βρίσκει ένα παράθυρο ευκαιρίας για να χτυπήσει την αμερικανική οικονομική και πολιτική παγκόσμια κυριαρχία. Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι η Ιαπωνία, ισχυρός ανταγωνιστής της Κίνας στην περιοχή, αντέδρασε, με τους αξιωματούχους της να δηλώνουν ότι δεν υπάρχει θέμα αντικατάστασης του δολαρίου. Παρά το ότι η Ιαπωνία κρατάει περίπου 634,8 δισ. δολάρια αμερικανικού χρέους, μόλις 105 δισ. δολάρια λιγότερα από την Κίνα.
Το ζήτημα πάντως είναι περισσότερο περίπλοκο. Οι Κινέζοι κατέχουν αυτή τη στιγμή 739,6 δισ. δολάρια σε ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου. Μάλλον ανησυχούν για την αξία των επενδύσεών τους αυτών, καθώς η μηχανή παραγωγής δολαρίων της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας ανεβάζει στροφές και το σύστημα, προς χάριν της αμερικανικής ανάκαμψης, κινδυνεύει να πλημμυρίσει δολάρια, με πιθανό αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής έναν μελλοντικό υπερπληθωρισμό.
Ο υπερπληθωρισμός αυτός αναμένεται να απαξιώσει τις κινεζικές «επενδύσεις», αφού θα μειώσει την πραγματική αξία του αμερικανικού χρέους! Υπάρχει όμως και μια διάσταση περισσότερο πονηρή.
Πρώτα από όλα, σε σχέση με τα 11 τρισ. δολάρια του αμερικανικού χρέους, τα 739,6 δισ. της Κίνας δεν είναι ούτε το 7%. Η ίδια η αμερικανική κυβέρνηση και η Fed κρατούν περίπου 4,8 τρισ. δολάρια από τα συνολικά 11 τρισ. δολάρια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αρχές της Κίνας κρατούν το γουάν γαντζωμένο με το αμερικανικό δολάριο, αποτρέποντας έτσι την υπερτίμησή του, κάτι για το οποίο έχουν κατηγορηθεί επανειλημμένως από τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους. Ετσι, έχουν κι αυτοί ευθύνη... για τα αμερικανικά εμπορικά ελλείμματα, για τα οποία τώρα διαμαρτύρονται.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η εξαγωγικά προσανατολισμένη κινεζική ανάπτυξη έχει δεχθεί ήδη πλήγμα και ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης έχει φτάσει στο 6% από το 9% που ήταν, με αποτέλεσμα να υπολογίζεται ότι 20 εκατ. Κινέζων που συρρέουν από την κινεζική επαρχία να μένουν άνεργοι. Επομένως, έχουν συμφέρον για ένα ακόμη πιο αδύναμο γουάν ώστε να ωθήσουν τις εξαγωγές τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο με την υποτίμηση του... δολαρίου, στο οποίο είναι «δεμένο» το κινεζικό εθνικό νόμισμα.
Και πώς μπορεί να προκληθεί μια άμεση υποτίμηση του δολαρίου; Μα με το να βγει ο κινέζος κεντρικός τραπεζίτης και να αμφισβητήσει δημοσίως και διεθνώς το δολάριο! Η αδύναμη αρχική αμερικανική αντίδραση από τον νεαρό και λακωνικό υπουργό Οικονομίας, Τ. Geithner, μάλλον εξυπηρέτησε την Κίνα.
Κι αυτό γιατί οι Αμερικανοί, παρά το επιπλέον 1 τρισ. δολάρια που ετοιμάζονται να ρίξουν στη μάχη εναντίον των... τοξικών, χρειάζονται επί του παρόντος ισχυρό δολάριο ώστε να μαζέψουν κεφάλαια και να στήσουν ξανά στα πόδια του το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα. Το ζήτημα είναι κρίσιμο, γιατί χωρίς να λειτουργήσει ξανά το τραπεζικό σύστημα δεν θα ανακάμψει με τίποτα η αμερικανική οικονομία πράγμα που θα έχει, ως αποτέλεσμα, να μην ορθοποδήσει ούτε η διεθνής.
(O κ. Θοδωρής Πελαγίδης είναι Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς)
(από την εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 05/04/2009)