Όταν προ τετραετίας ο προεδρεύων τότε του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Βρεταννός Πρωθυπουργός Τόνυ Μπλαίρ προσπάθησε να προωθήση την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας, προσέκρουσε σε έντονες αντιδράσεις. Ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας Ζακ Σιράκ υπεραμύνθηκε του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου και εδήλωσε με υπεροπτικό ύφος ότι στην Γαλλία θα ήταν αδιανόητη η υιοθέτησις των προτάσεων Μπλαίρ. Και όμως, τέσσερα χρόνια μετά την δήλωση εκείνη, η Γαλλία αναγκάζεται να λάβη μέτρα πολύ πιό επώδυνα εκείνων που απέρριπτε ο Σιράκ.
Κραυγαλέες ανισότητες
Το περίφημο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, για το οποίο επήρετο ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας –και όχι μόνον αυτός- στην πραγματικότητα καταρρέει. Και δεν καταρρέει μόνο λόγω της παρούσης οικονομικής κρίσεως, αλλά διότι έχει και το ίδιο συντελέσει στην δημιουργία της κρίσεως. Οι Ευρωπαίοι ενόμιζαν ότι θα μπορούσαν να απολαμβάνουν εσαεί τα προνόμια μιάς εργατικής νομοθεσίας η οποία δεν ισχύει σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Οτι δηλαδή οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι θα καρπούνται τα της εργασίας των άλλων λαών και ότι οι πολίτες των υπό ανάπτυξιν χωρών της Απω Ανατολής, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής θα εργάζονται περίπου ως είλωτες, με μηδαμινές αποδοχές και χωρίς ασφαλιστικά ή άλλα δικαιώματα.
Ηταν ολοφάνερο ότι το καθεστώς αυτό των κραυγαλέων ανισοτήτων ως προς τα εργασιακά δικαιώματα δεν μπορούσε να διαιωνισθή, πολλώ μάλλον σε μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Αργά ή γρήγορα θα ηυξάνετο το μερίδιο των αναπτυσσομένων χωρών στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας και αυτό θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις στις ανεπτυγμένες οικονομίες, κυρίως δε στις ευρωπαϊκές με τα ηυξημένα εργασιακά δικαιώματα. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα. Η Ευρώπη μάχεται πλέον για να συγκρατήση τις θέσεις εργασίας, οι οποίες χάνονται με ραγδαίο ρυθμό. Και είναι αναγκασμένη να εγκαταλείψη το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο κυρίως σε ό,τι αφορά το καθεστώς προστασίας που προσέφερε στους εργαζομένους.
Ηδη στην Βρεταννία συζητείται η κατάργησις των πάσης φύσεως προνομίων των εργαζομένων, περιλαμβανομένης και της μονιμότητος όπου αυτή ισχύει. Η ιδέα είναι πως δεν μπορεί να υπάρχουν εργαζόμενοι δύο ταχυτήτων. Και ενώ κάποιοι αναζητούν απεγνωσμένως απασχόληση και είναι διατεθειμένοι να εργασθούν σκληρά, κάποιοι άλλοι να δουλεύουν πολύ λιγώτερο επειδή χαίρουν εργασιακών δικαιωμάτων και προνομίων. Αν συνεχισθή το καθεστώς αυτό της εργασιακής ανισότητος και δεν καταργηθούν τα προνόμια –λέγουν όσοι υποστηρίζουν την ανάγκη αλλαγής - η ανεργία θα αυξάνεται συνεχώς και όλοι και περισσότερες θέσεις εργασίας θα μεταφέρονται προς την Απω Ανατολή και άλλες φτωχότερες χώρες.
Η Ευρώπη λοιπόν σπεύδει να προσαρμοσθή στην νέα εποχή. Αυτό που ήδη συζητείται στην Βρεταννία, έχει αρχίσει να απασχολή και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Το σημερινό καθεστώς είναι εκ των πραγμάτων αδύνατον να διατηρηθή, αφού θα οδηγήση με μαθηματική ακρίβεια στην αύξηση της ανεργίας. Ακόμη και η Γαλλία, που ήταν τόσο αρνητική στην λήψη μέτρων που περιορίζουν τα δικαιώματα των εργαζομένων, τώρα έχει αναγκασθή να λάβη τέτοιου είδους μέτρα. Μοιραίως θα επεκταθή και αυτή στην κατάργηση των προνομίων και σε εξίσωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Δεν είναι δυνατόν οι παλαιοί εργαζόμενοι να χαίρουν προνομίων εις βάρος των νεωτέρων, όπως συμβαίνει τώρα στην Γαλλία.
Αναγκαία προσαρμογή
Ολα αυτά, στην Ελλάδα δεν φαίνεται να απασχολούν κανέναν. Εδώ τα δικαιώματα των εργαζομένων θεωρούνται δεδομένα και αναφαίρετα. Και ας οδηγούν στην αλματώδη αύξηση της ανεργίας, κυρίως δε μεταξύ των νέων που πολύ δύσκολα βρίσκουν δουλειά. Η κοινωνία μας δεν φαίνεται να προβληματίζεται γιατί συμβαίνει αυτό. Λίγοι συνειδητοποιούν ότι ο κύριος λόγος που αυξάνεται και θα συνεχίση να αυξάνεται η ανεργία είναι ότι όλο και λιγώτεροι άνθρωποι ή επιχειρήσεις θα είναι διατεθειμένοι να προσλαμβάνουν προσωπικό, ενόσω διατηρείται το σημερινό εργασιακό καθεστώς.
Η Ελλάς είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα η οποία επί του παρόντος δεν φέρεται διατεθειμένη να προσαρμοσθή στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στην Ευρώπη. Αν κρίνουμε από τα όσα λέγονται από τους πολιτικούς και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, δεν φαίνεται να υπάρχη καν επίγνωσις της ανάγκης για προσαρμογή. Φοβούμεθα λοιπόν ότι η επίγνωσις αυτή θα έλθη κάπως απότομα. Όταν η ανεργία θα φθάση πάλι σε διψήφιο ποσοστό και θα αυξάνεται ανεξέλεγκτα, τότε τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν θα είναι πολύ πιο επώδυνα. Οπως έγινε στην Γαλλία μετά τον Σιράκ.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 21/04/2009)