Το παρόν ετήσιο σύστημα καθορισμού των διεθνών τιμών σιδηρομεταλλεύματος (iron ore) φαίνεται ότι οδεύει στο τέλος του, καθώς εφέτος σε αντίθεση με ότι είθισται να συμβαίνει από την δεκαετία του ’60, ως την 1η Απριλίου δεν είχε επιτευχθεί ακόμη συμφωνία ανάμεσα στους εκπροσώπους του κλάδου της εξόρυξης και τους αντίστοιχους του κλάδου της χαλυβουργίας. Αντίθετα, η πρακτική της αγοράς του διαθεσίμου (spot market), η οποία ως τώρα είχε οριακό ρόλο στην αγορά, εμφανίζεται να αποκτά πλέον όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα τιμολόγησης, γνωστό ως «benchmark», εκπρόσωποι της Rio Tinto, της BHP Billiton και της βραζιλιάνικης Vale κάθονται κάθε χρόνο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εκ μέρους του κλάδου της εξόρυξης σιδήρου έχοντας απέναντί τους εκπροσώπους της κινεζικής χαλυβουργίας με στόχο την επίτευξη συμφωνίας για την τιμή που θα επικρατήσει παγκοσμίως στην αγορά για το επόμενο έτος. Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων, οι οποίες διεξάγονται με μεγάλη μυστικότητα, αφορά το έτος που αρχίζει την 1η Απριλίου κάθε έτους, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι παλαιότερα, από πλευράς της χαλυβουργίας, συμμετείχαν οι ιαπωνικές εταιρείες του κλάδου.
Ο συγκεκριμένος τομέας εμφανίζει, σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς αναλογίες με την αγορά αργού πετρελαίου, ιδίως κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τις αρχές της δεκαετίας του’80, οπότε και παρατηρήθηκε ανάλογη απομάκρυνση από την πρακτική της σύναψης μακροχρόνιων συμβολαίων με καθορισμένες τιμές σε πωλήσεις spot market, και η οποία ισχύει μέχρι της μέρες μας.
Και στον κλάδο, όμως, της χαλυβουργίας, σύμφωνα με πρόσφατο (17/04) δημοσίευμα των Financial Times, τείνει πλέον να διαμορφωθεί μία κατάσταση όπου θα επικρατεί πολύ μεγαλύτερη αστάθεια και ευελιξία τιμών, καθώς εντός της επόμενης πενταετίας εκτιμάται ότι θα έχουμε κατά πολύ απομακρυνθεί από το σύστημα του «benchmark». Ας σημειωθεί ότι ο καθορισμός της τιμής του σιδηρομεταλλεύματος αντανακλά στις τιμές του χάλυβα και, άρα, διαδραματίζει μεγάλο ρόλο στην παγκόσμια βιομηχανία, καθώς επηρεάζει το κόστος παραγωγής αγαθών όπως τα αυτοκίνητα, αλλά και πλήθος οικιακών συσκευών.
Η εφετινή δυστοκία στις διαπραγματεύσεις προοιωνίζεται την πρώτη πτώση τιμών μετά από μία εξαετία συνεχών αυξήσεων. Ωστόσο, δεν θεωρείται πιθανή μία απότομη μετατόπιση της αγοράς προς την πλήρη επικράτηση της πρακτικής του spot market, αλλά μία σταδιακή μετάβαση σε ένα νέο, μεικτό τοπίο, όπου ένα είδος συμβολαίων «benchmark» θα επιζεί παράλληλα με όλο και πιο συχνές πωλήσεις μέσω μεμονωμένων συμβολαίων.
Παραδόξως, η υφιστάμενη πρακτική του «benchmark» δέχεται χτυπήματα από την στάση δύο από τους υποτιθέμενους πιο σταθερούς υποστηρικτές της, την κινεζική CSIA (China Steel and Iron Association) και την βραζιλιάνικη Vale. Η πρώτη ζητά από τα μεταλλεία να ρίξουν τις τιμές τους στα επίπεδα του 2005. Οι εκπρόσωποι των τελευταίων διαμηνύουν στην CSIA ότι, αν επιμείνει στους όρους αυτούς θα διαθέσουν όλη τους την παραγωγή στην αγορά με συμφωνίες spot market, αφού πρώτα θα έχουν αφήσει τα ισχύοντα βάσει της περυσινής συμφωνίας «benchmark» να λήξει (κάτι που θα συμβεί περί τα μέσα Ιουνίου).
Όσον αφορά την Vale, αυτή όλο και περισσότερο καταφεύγει σε πωλήσεις spot market, παρά την ως τώρα πάγια τοποθέτησή της υπέρ της ακολουθούμενης πρακτικής.
Συμπερασματικά, η σημαντικότερη εξέλιξη είναι η όλο και μεγαλύτερη ρευστότητα στο spot market, το οποίο κερδίζει συνεχώς έδαφος. Αναλυτές, μάλιστα, εκτιμούν ότι το 2008 το 40% του υπερπόντιου εμπορίου σιδηρομεταλλεύματος, αλλά οι εγχώριες πωλήσεις στην Κίνα διακινήθηκαν μέσω spot market, ενώ το 2001 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 15%Επιπλέον,παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι εφέτος σημειώνεται ακόμη μεγαλύτερη άνοδος σε αυτό το είδος πωλήσεων, με τους μεγάλους προμηθευτές, όπως η Vale να πραγματοποιούν όλο και μεγαλύτερες παρόμοιες παραλαβές στην Κίνα, ενώ εκκαθαρίζουν ανεπιθύμητες ποσότητες μέσω των κλαδικά καθορισμένων τιμών προς Ευρωπαίους και άλλους πελάτες.
Ανώτατο στέλεχος της Deutsche Bank παρατηρούσε, σύμφωνα με τους Financial Times, ότι οι υποδομές σχετικά με το spot market επεκτείνεται, γεγονός που ικανοποιεί την αγορά. Η συγκεκριμένη τράπεζα, αλλά και η Credit Suisse το 2008 εγκαινίασαν μία πλατφόρμα συναλλαγών για swaps σιδηρομεταλλεύματος, η οποία γνωρίζει σταδιακά απήχηση, ενώ θεωρείται πιθανόν και άλλα παρόμοια τραπεζικά προϊόντα να κάνουν την εμφάνισή τους, που να σχετίζονται με τα παράγωγα άνθρακα και ναύλων.