Πριν από λίγες ημέρες με κάθε επισημότητα και υπό το φως των τηλεοπτικών προβολέων ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Κωστής Χατζηδάκης ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα προτίθεται, υπό την εποπτεία του υπουργείου του, να προχωρήσει στη διενέργεια ερευνών για την εξεύρεση υδρογονανθράκων. Αυτή είναι μία καθ’ όλα σημαντική και θετική εξέλιξη καθ’ ότι η Ελλάδα διαθέτει κοιτάσματα υδρογονανθράκων, τα οποία υπολογίζονται γύρω στα 2,0 – 2.5 δισεκ. βαρέλια, ενώ εισάγει ολοένα και περισσότερο πετρέλαιο και το ενεργειακό της ισοζύγιο κυριαρχείται κατά 70% περίπου από εισαγωγές πετρελαίου και αερίου. Άρα η ανακάλυψη και εκμετάλλευση εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων έπρεπε εδώ και χρόνια να αποτελεί ύψιστη εθνική προτεραιότητα.
Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο Υπουργός την υλοποίηση των ερευνών θα αναλάβει να την οργανώσει ειδική γραμματεία που θα συσταθεί ως μέρος του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (ΣΕΕΣ). Εξειδικεύοντας τις προτάσεις του για την οργάνωση της έρευνας υδρογονανθράκων ο Υπουργός Ανάπτυξης δήλωσε ότι μέσω του νέου θεσμικού πλαισίου που πρόκειται να ισχύσει δίνεται η δυνατότητα για ανοιχτό κύκλο παραχωρήσεων, δημιουργείται ειδική 20μελής γραμματεία που θα υποστηρίζει την έρευνα υδρογονανθράκων όπου για πρώτη φορά θα ακολουθηθεί η μέθοδος «Open Door». Σύμφωνα με την μεθόδευση αυτή όταν ένας μεμονωμένος επενδυτής εκδηλώνει ενδιαφέρον για κάποια συγκεκριμένη περιοχή και αξιολογείται ανάλογα, παρέχονται κίνητρα στους επενδυτές, όπως η μείωση της φορολογίας και η διαπραγμάτευση των αντισταθμιστικών όρων, και προωθούνται αλλαγές σε σχέση με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις γύρω από τις γεωτρήσεις.
Οι ανακοινώσεις αυτές του Υπουργού Ανάπτυξης εξέπληξαν την αγορά καθότι το διεθνές αναγνωρισμένο μοντέλο για τη διενέργεια έρευνας και ανάπτυξης υδρογονανθράκων είναι πρωτίστως οι λεγόμενες συμφωνίες PSA, δηλαδή οι Production Sharing Agreements που ακολουθούν όλες ανεξαιρέτως οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες που επιθυμούν να προσελκύσουν διεθνείς επενδυτές. Η πολύ λιγότερο γνωστή μέθοδος «Open Door» χρησιμοποιείται όταν σε μία χώρα ήδη λειτουργούν αρκετές εταιρείες έρευνας και παραγωγής και υπάρχουν αρκετές παραχωρήσεις, όπως λ.χ στη Βόρειο Θάλασσα, και οι εταιρείες αναγνωρίζουν κάποιες υποσχόμενες περιοχές εκτός παραχωρήσεων τους και για λόγους αποφυγής ενός νέου κύκλου διαγωνισμών, που είναι μία δαπανηρή υπόθεση και για τις δύο πλευρές, συμφωνούν με την ανοχή των άλλων εταιρειών ν’ αναλάβουν τη διεξαγωγή ερευνών στην συγκεκριμένη περιοχή παραχωρήσεων. Όμως στην Ελλάδα όπου πέραν του κοιτάσματος του Πρίνου δεν υπάρχει δραστηριοποίηση εταιρειών η επιλογή της μεθόδου «Open Door» για να εκδηλωθεί διεθνές ενδιαφέρον είναι μία εντελώς λανθασμένη προσέγγιση που εγγυάται την μη προσέλκυση μεγάλων και καταξιωμένων εταιρειών.
Επιπλέον, το να επιλεχθεί η προσέγγιση «Open Door» όταν έχει να γίνει διεθνής διαγωνισμός από το 1996 υποκρύπτει κάποια σκοπιμότητα και προεπιλογή συγκεκριμένης εταιρείας ή εταιρειών οι οποίες έχουν ήδη στη διάθεσή τους λεπτομερή γεωλογικά και γεωφυσικά στοιχεία. Έτσι για μία ακόμη φορά και χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος η κυβέρνηση, δημιουργεί συνθήκες αδιαφάνειας και δίδει λαβή σε σχόλια.
Όλοι όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με τον τομέα του upstream σχολιάζουν αρνητικά τις επιλογές αυτές του Υπουργείου Ανάπτυξης και προδιαγράφουν την αποτυχία του όλου εγχειρήματος αφού:
(α) Για την οργάνωση ενός σύνθετου τεχνικά και διοικητικά project που είναι η Έρευνα Υδρογονανθράκων απαιτείται ένας ανεξάρτητος φορέας με οικονομική και λειτουργική αυτοτέλεια, ώστε να μπορεί σε σύντομο διάστημα και χωρίς χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες να εξασφαλίσει διεθνές ενδιαφέρον. Έναν φορέα που θα έχει τη μορφή ΑΕ με αποκλειστικό μέτοχο το κράτος ή μία Ειδική Γραμματεία με αυξημένες αρμοδιότητες εντός του ΥΠΑΝ, κατά το παράδειγμα πολλών άλλων κρατών (βλέπε Βρετανία, Ολλανδία, Δανία, Αίγυπτος κλπ).
(β) Ο πλέον αποδοτικός τρόπος προσέλκυσης διεθνούς ενδιαφέροντος παραμένουν οι συμφωνίες συμμετοχής και διανομής της παραγωγής και των εσόδων στα πρότυπα των Project Sharing Agreements, οι οποίες προβλέπονται εξάλλου από το ισχύον νομικό πλαίσιο, του Ν. 2289/95. Ο πρώτος, μοναδικός και εξαιρετικά επιτυχημένος 1ος Διεθνής Γύρος Παραχωρήσεων που οργάνωσε η πάλαι ποτέ ΔΕΠ – ΕΚΥ το 1996 στηρίχθηκε ακριβώς στον ανωτέρω νόμο.
Παραμένει άγνωστο ποιοι σύμβουλοι, υπό ποίες συνθήκες και με τι εμπειρία και προσόντα συνεβούλευσαν τον Υπουργό Ανάπτυξης να επιλέξει τον συγκεκριμένο τρόπο για τις έρευνες υδρογονανθράκων στη χώρα μας ο οποίος εξ’ ορισμού του αποτελεί συνταγή πλήρους αποτυχίας αλλά και ενδεχόμενου διασυρμού της κυβέρνησης λόγω της πλήρους αδιαφάνειας που τον χαρακτηρίζει.